Þjóðviljinn - 07.04.1984, Qupperneq 23

Hfelgin 7.-8. april 1984 l»J'()l)VlUlNN - SÍÐA 1%
f ram og
eried lií
Ekki veit ég hvort fuglinn hennar Þórunnar kann að tala, en hann hlýtur að syngja fallega. Nafnið
hans er nefnilega samsett úr nöfnum tveggja mikilla tónskálda, Wolfgangs Mozart og Jóhanns
Sebastíans Bach.
Páfagaukar eru með allra elstu fugl-
um sem lifa í dag. Það má reyndar telja
merkilegt að þeir skuli ekki hafa breyst
að ráði eða hreinlega dáið út í milljónir
ára. Steingervingar sem hafa fundist
sýna að fuglar, sem eru næstum eins og
páfagaukar eru í dag, hafa verið til
löngu áður en fyrsti maðurinn lét til sín
taka. Nú á tímum eru til yfir 600 teg-
undir af páfagaukum, þeir lifa aðallega
á heitum svæðum og eru allsstaðar
villtir nema í Evrópu.
Þetta eru hraustir fuglar og flestir
þeirra geta lifað lengi. Þeir aðlagast
auðveldlega mismunandi umhverfi og
þessvegna hafa sjómenn í gamla daga
tekið þá með sér út í sjó í langar sigling-
ar. Allir þekkja sögur af sjóræningjum
eða öðrum sjóhetjum með páfagauka á
öxlunum. Páfagaukar eru fallegir og
gaman að fylgjast með þeim, litskrúð-
ugum fjöðrum þeirra og sniðugu hátta-
lagi. Skemmtilegastir eru þeir auðvitað
þegar þeir læra að tala.
Það er auðvelt að temja þá og þeir
geta þolað nokkuð mikinn kulda.
Villtir fuglar kjósa að búa í skógum og
þar dvelja þeir í stórum hópum sem
skrækja, masa og skríkja allan lið-
langan daginn. Þeir eru líka bæði hug-
rakkir og tryggir fuglar. Ef einhver
hætta steðjar að einum þeirra ræðst all-
ur hópurinn til varnar og berst upp á líf
og dauða.
Páfagaukar eru grænmetisætur og
vilja helst ávexti, brum og fræ. Þegar
þeir eru í fæðuleit sveifla þeir sér milli
greina líkt og apar, þeir geta nefnilega
líka notað nefið til að klifra. Klærnar
eru mikilvægar fyrir þá, því auk þess að
nota þær til að klifra þá geta þeir líka
notað þær eins og við notum hendurn-
ar, ein klóin beygist nefnilega á móti
hinum eins og þumalfingurinn gerir á
okkur. Oft sjást þeir sitja með mat í kló
og bera hann upp að munninum eins og
við borðum. Þetta geta fuglar yfirleitt
ekki.
Páfagaukar byggja sér hreiður í hol-
um trjám. Eggin eru alltaf hvít. For-
eldrarnir hugsa vel um ungana sína og
fljúga vítt og breitt til að leita að fæðu
handa þeim. Páfagaukar ganga yfirleitt
ekki á jörðinni en þeir eru duglegir
bæði að klifra og fljúga. Auðveldast er
að kenna gráa afríska páfagauknum að
tala en hann er einnig einn vitrasti fugl,
sem vitað er um. Kakadúur eru líka
páfagaukar, þær eru bara til í Ástralíu
og eyjunum þar í kring.
Kakadúur má alltaf þekkja á fjaðra-
skúfnum, sem þær hafa á höfðinu.
Annars eru þær venjulega hvítar eða
ljósgráar, aldrei grænar eins og venju-
legir páfagaukar.
Pappírsleikur
Þú getur búið til einfalda og
skemmtilega teiknimynd úr papp-
írsrenningi. Hoppandi kall, vatn sem
skvettist eða til dæmis skíðamann að
detta. Svona ferðu að:
1. Brjóttu renninginn í tvennt.
2. Teiknaðu mynd á efri endann. Sú
mynd getur til dæmis verið af karli
sem er að hoppa. Ýttu fast á blýant-
inn og þegar þú lyftir endanum
sérðu línur eftir teikninguna á blað-
inu fyrir neðan.
3. Þar teiknar þú kallinn aftur, en lætur
hann vera að gera eitthvað annað,
eða standa kyrran.
4. Efri endanum er síðan rúllað þétt
um blýant, svo að þegar þú sleppir
þá bognar sá endi upp.
5. Ef þú nú hreyfir blýantinn hratt fram
og til baka yfir þennan bogna enda
þá sést til skiptis efri og neðri
teikningin og þá er eins og karlinn
hreyfi sig.
Prófaðu allskonar hreyfingar.
P.s. Þú getur búið til „langa“ teikni-
mynd með því að teikna margar slíkar
myndir t.d. í eitt hornið á allar blað-
síðurnar í stílabókinni þinni. Svo
„sýnir" þú myndina með því að fletta
hratt í gegnum bókina.
r
1. \ il

Sagan af svefnálfinum og morgunálfinum
Á kvöldin þegar börnin eru komin
upp í rúmið sitt og ætla að fara að sofa
þá kemur stundum enginn svefn. Þá
geta börnin ekki sofnað því að þá hefur
svefnálfurinn gleymt að koma til
þeirra. Svo allt íeinu man hann eftir því
og flýtir sér af stað til barnanna. Hann
skríður undir sængina með svefninum
og breiðir hann yfir barnið hægt og var-
lega, fyrst sofnar litlatá og svo hver táin
á fætur annarri. Síðan dregur hann
svefninn upp eftir fætinum, upp að hné
og síðan upp lærið og að maganum.
Þetta gerist allt svo undurvarlega að
enginn tekur eftir því, nema barnið
finnur að fæturnir verða svo þungir og
máttlausir. Þegar svefninn nær alla leið
upp að nafla, þá smeygir álfurinn sér út
á hendurnar. Hann svæfir fyrst fing-
urna, lillaputta og alla hina, svo hönd-
ina og handlegginn upp að olnboga og
alla leið upp að öxlum. Stundum hristir
barnið svefninn af sér og hrópar:
„Mamma, ég get ekki sofnað, má ég fá
vatn að drekka?" Þá verður aumingja
svefnálfurinn að ná í svefninn, slétta úr
honurn, því hann fer auðvitað allur í
flækju við að fleygjast svona í rúminu,
og svo byrjar hann allt upp á nýtt:
hendur og fætur og búkurinn, kviður,
brjóst og bak. Þegar allt þetta er vel
sofnað þá byrjar hann á höfðinu. Hann
laumast upp hökuna og svo aftur fyrir
hnakka og upp hárið alveg upp á enni.
Að lokum breiðir liann svefnblæjuna
yfir andlitið, munninn, nefið, eyrun,
Svefnálfur: Svefnálfurinn er mjúkur og
glaðlegur. Myndina teiknaði Helga Kjart-
ansdóttir, Hjarðarhaga 27, Reykjavík.
Takk.
ennið og allra síðasta - varlega - var-
lega - augun.
Þá er barnið sofnað og svefnálfurinn
situr alla nóttina og gætir þess að svefn-
inn hrökkvi ekki af barninu og að því
líði vel.
-------O----------
En svefnálfurinn verður að gæta sín
að svæfa ekki allan líkamann. Hjartað
verður að vinna alla nóttina, við að
dæla blóðinu, lungun verða að anda
svo barnið fái loft, og stundum hefur
barnið líka borðað helling af mat áður
en það fór að sofa og þá getur nú mag-
inn ekki hvílt sig mikið. Hann verður
að mylja matinn og koma honum af
stað út í blóðið áður en hann skemmist.
Þá þarf líka hjartað að dæla blóðinu
miklu hraðar og koma matnum til
skila.
Hugurinn fær heldur ekki að sofa
alla nóttina. Draumarnir koma og þá er
nú ýmislegt að hugsa.
Þetta gæti nú allt farið ósköp illa ef
ekki væri morgunálfurinn. Hann kem-
ur um morguninn og hjálpar svefnálfin-
um að taka svefninn af barninu. Svo
laumast hann um allan líkamann og
strýkur allt það, sem ekki fékk að hvíla
sig um nóttina: Hjartað, lungun, hug-
ann og kannski magann. Og þá er eins
og hafi gerst einhver galdur. Þreytan
hverfur og þeim líður öllum eins og þau
hafi sofið alla nóttina. Það er líka eins
gott, því annars gætu þau bara sofnað
um miðjan dag og þá er ekki að vita
hvernig færi.
Hvert barn og reyndar hver fullorð-
inn líka á sér sinn eigin svefnálf og sinn
eigin morgunálf. Þeir búa í öðrum
heimi sem er allsstaðar, hér og þar, í
húsunum, íloftinu, í jörðinniog jafnvel
í huga mér.....
Morgunálfurinn: Morgunálfurinn hefur
stórar hendur til þess að geta strokið vel.
Hann er mjór og smýgur allsstaðar með
hundinn sinn. Myndina teiknaði Hrönn
Magnúsardóttir, Bakka, Bjarnarfirði. Takk.