Þjóðviljinn - 07.04.1984, Page 25

Gulli þaktan,
sólu fegri sal
veit ég standa á Gimli,
þar skulu góðir menn
og réttlátir njóta yndis
um alla eilífð.
Svo segir í síðasta erindi Völu-
spár. Þessi orð komu mér í hug er
ég heyrði lát Unnar Þórarinsdóttur
frænku minnar. Hún var rétt lið-
lega sjötug er hún lést eftir stranga
baráttu við vágest þessarar aldar,
krabbameinið. Er ég hitti hana á
miðvetri síðast fannst mér hún
samt varla deginum eldri en fyrir 38
árum er ég man hana fyrst, dökka á
brún og brá með hinn sérkennilega
augnalit móðurættar sinnar, græn-
brúnan og geislandi, kvika í fasi og
ævinlega brosandi. Henni fylgdi
einhver sérstök reisn, þannig að
tekið var eftir henni og hún laðaði
að sér fólk hreint eins og blóm sem
býflugur sækja í vegna hunangs.
Alltaf var kæti og hlátur þar sem
hún var því frásagnargáfur hafði
hún afbragðsgóðar og gat verið
geysi fyndin þegar hún vildi það við
hafa. Hjarta hafði Unnur stórt og
allan vanda vildi hún leysa, en ef þú
vildir grennslast nánar um mann-
eskjuna sjálfa á bak við brosið þá
gat það reynst býsna erfitt því hún
var ákaflega dul í skapi og sagði
fáum af sjálfri sér, annað einkenni
sem hún bar sterkt úr móðurætt
sinni.
Unnur Þórarinsdóttir fæddist í
Bergskoti á Vatnsleysuströnd 15.
9. 1913. Þriðja barn Þórarins Ein-
arssonar bónda þar og síðar í
Höfða og Guðrúnar Þorvaldsdótt-
ur konu hans. Að þeim stóðu sterk-
ir stofnar af Mýrum og úr Borgar-
firði en þau hjón voru þremenning-
ar að skyldleika. Börn þeirra voru:
Þorvaldur lögfræðingur sem lést
1975, Margrét húsfreyja í Knarr-
arnesi á Vatnsleysuströnd, Anna
fyrrum kaupkona í Reykjavík,
Unnur sem hér er kvödd og Asta
húsfreyja á Bergstöðum á Vatns-
leysuströnd. Fimm fósturbörn áttu
þau Þórarinn og Guðrún: Sigurð,
bifreiðastjóra í Njarðvík, Huldu er
lést 1981, Gunnþórunni húsfreyju í
Reykjavík, Elísabetu húsfreyju í
Reykjavík og Kristjönu húsfreyju í
Garðabæ. Allt mannkosta- og
myndarfólk.
Þröngt mun stundum hafa verið
um þessa stóru fjölskyldu í litlu
baðstofunni í Höfða og flatsæng
ekki óþekkt fyrirbæri á þeim bæ því
gestagangur var mikill. Húsbænd-
urnir voru gæða- og gáfufólk og all-
ir voru ætíð velkomnir meðan hús-
rúm leyfði. Kæti og léttleiki ein-
kenndi heimilið og man ég eftir því
sem krakki hvað stundum var ó-
skaplega gaman að vera lítill í þeim
hópi sérstaklega á tyllidögum þeg-
ar gestir voru margir. Þá var tjald-
að úti á túni og allir fóru í leiki,
sumarnóttin entist varla til.
Systkinin stríddu hvort öðru oft
ómælt og stóð Þorvaldur þar oft
framarlega í flokki við að glettast
við Unni því hún átti til að þjóta
upp í bræði við athugasemdir hans
um hárgreiðslur og vaxtarlag,
aldrei ristu þessar glettur djúpt og
var þetta bara eins og hagl á vor-
degi, allir voru jafn sáttir eftir sem
áður.
Unnur fór ung að heiman og
kvæntist 1938 Aðalsteini Jóhanns-
syni og hófu þau búskap í Keflavík
og síðar 'að Fellsaxarkoti. Þau
eignuðust tvær dætur saman
Gunnþórunni og Jóhönnu Þór-
kötlu. Aðalsteinn lést langt um
aldur fram og voru þá litlu dæturn-
ar kornungar. Erfitt mun þá hafa
verið fyrir fæti hjá frænku minni en
ekki mun hún hafa möglað þá
fremur en síðar þó hjartanu
blæddi. Nokkru síðar réðst hún
sem ráðskona upp í Borgarnes og
hafði með sér dæturnar litlu, ráðn-
ingin var til manns sem bjó þar með
öldruðum foreldrum sínum. Sá var
Einar Sigmundsson. Gæfuspor
mikil voru það því þau settu saman
bú og eignuðust tvær mannvæn-
legar dætur, Herdísi og Þóru Sig-
ríði. Unnur annaðist tengdafor-
eldra sína þannig að aðdáanlegt var
og dvöldu þau á heimili þeirra Ein-
ars. Sigmundur þar til hann lést en
Herdís fótbrotnaði háöldruð kona
og þá orðin algjörlega blind svo
ekki var fært annað en hún færi á
Helgin 7.-8. aprfl 1984 ÞJÓÐVlLjINN - SÍÐA 25
rnmi^mmmmmmmmMmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm^mmmmmmmmmmmmmm ,
Minning
Unnur Þórarinsdóttir
Borgarnesi
F.15.9.1913 - D.28.3.1984
sjúkrahús þar sem hún lést á 104.
aldursári.
Þá er komið að heimilinu á Borg-
arbraut í Borgarnesi og það er líka
efni í sögu útaf fyrir sig. Húsið
þeirra stóð í þjóðbraut, allir sem
komu í Borgarnes fóru þar um og
margir voru þeir sem áttu vini að
sækja þar sem Einar og Unnur
voru, þannig að sjálfsagt þótti að
koma við. Húsfreyjan dreif sig út á
tröppur til að fagna gestum og hún
kunni það svo sannarlega flestum
betur. „Blessuð elskurnar mínar og
velkomin öllsömul, drífið ykkur í
bæinn, eruð þið nokkuð búin að
borða? Svo verðið þið auðvitað í
nótt, iss, við búum bara flatsæng“
eða „Mikið var ég heppin að þið
komuð, ég fékk nefnilega nýjan lax
í dag“. Hvað skildu það eiginlega
vera margir sem minnast þessarar
hlýju kveðju hennar Unnar?, þeir
eru örugglega margir. Og ekki dró
bóndi hennar úr með sínu hæga og
ljúfa viðmóti, lífinu var þannig lif-
að í þessu húsi að ekki verður lært
af bókum, öllum var jafn vel tekið
háum sem lágum, allir sem þar
komu fengu þá tilfinningu að beðið
hefði verið komu þeirra með
óþreyju og þeir væru úr helju
heimtir. Einni frænku okkar of-
bauð svo gestagangurinn eitt árið
að hún færði það í tal við Unni
hvort heimilið „yrði bara ekki
gjaldþrota með þessu lagi“. Unnur
hló svo mikið að það sauð í henni
þegar hún sagði okkur frá þessu
löngu síðar.
Eg vék að því hér að framan að
frænka hefði verið ákaflega dul á
alla hluti er hana sjálfa vörðuðu og
alla hennar hagi, jafnvel orðið dá-
lítið snefsin ef henni þótti að sér
gengið. Hún gat verið býsna stíf á
meiningunni ef hún tók það í sig,
en fáar konur hef ég þekkt henni
betri og blíðari ef á bjátaði. Mærð
var henni ekki að skapi og ekki skal
hún viðhöfð hér í þessum línum.
Unnar Þórarinsdóttur verður lengi
minnst þegar vinir hittast og kátt er
í bæ, hlegið verður að gömlu sög-
unum af Ströndinni og sérkenni-
legum kvistum í lífstrénu sem hún
gat svo meistaralega sett í form án
þess að særa nokkurn. Ég þakka
samfylgdina sem ég fékk að njóta
með henni frá barnæsku minni og
langar til að gera orð Steins
Steinars að mínum í lokin.
Á horfna tímans horfi ég
endurskin,
ég heyri ennþá glaða þýða róminn,
frá hreinni sál með hárra vona ris.
St. St.
Innilegar samúðarkveðjur fylgja
þessum línum til eiginmanns,
dætra og fjölskyldunnar allrar.
Veri Unnur Þórarinsdóttir Guði
falin.
Þórunn Jónsdóttir.
í dag verður til foldar borin í
Borgarnesi fóstursystir mín, Unn-
ur Þórarinsdóttir. Hún lést í
sjúkrahúsi Akraness eftir stutta
legu. Vissulega kemur það okkur
oftast á óvart, er skyldmenni falla
frá, og eins finnst okkur það alltaf
gerast allt of fljótt, og þannig var
það nú með hana Unni. Nú þegar
æðsta kallið kom, þó að 70 ár væru
liðin frá fæðingu hennar, þá fannst
mér hún eiga svo mikið eftir, áður
en hún kveddi þessa jarðartilveru.
Að hryggjast og gleðjast
hér um fáa daga
að heilsast og kveðjast
það er lífsins saga.
Unnur fæddist í Bergskoti á
Vatnsleysuströnd, 15. september
1913, eitt af fimm börnum hjón-
anna Guðrúnar Þorvaldsdóttur,
ættaðari frá Álftartungukoti á
Mýrum, og Þórarins Einarssonar,
ættaðs frá Stóra -Nýjabæ í Krísu-
vík. Þau Guðrún og Þórarinn
bjuggu lengst af í Höfða á Vatns-
leysuströnd. Þau eignuðust eins og
fyrr segir fimm börn, einn son og
fjórar dætur. Þorvaldur lögfræð-
ingur, sonur þeirra andaðist 1975.
Auk sinna eigin barna ólu þau upp
fimm fósturbörn, einn fósturson og
fjórar fósturdætur, ein þeirra fóst-
urdætra er látin, Hulda, hún lést
1981, og er Unnur nú þriðja af
systkina og fóstursystkinahópnum,
sem horfin er af sjónarsviðinu.
Þeim sem fæddir eru og uppaldir
í gróðursælum sveitum, þykir
Vatnsleysuströndin ekki búsældar-
leg. Nær eingöngu varð að treysta á
sjóinn, og það sem hann gaf.
Dugnaður og útsjónarsemi hús-
bænda sat í fyrirrúmi. Sagt er að
ströndin hafi átt ágæta formenn, og
var faðir Unnar einn af þeim,
happafenginn og dugandi sjómað-
ur í hvívetna. Þó að auður væri ei
mikill, og innanstokksmunir fáir,
ríkti ánægjan og gleðin flestar
stundir. Endurminningar
æskudaga glatast aldrei. Þegar sæl
við saman undum við bernskuleiki,
þá var gaman og glatt á hjalla, og
ekki lét Unnur sitt eftir liggja, því |
glaðværð og hressilegt viðmót var
hennar auðkenni. Unnur ólst upp
við slíkar aðstæður, að ekki varð
hún aðnjótandi mikillar
menntunar, annarrar en hinnar
hefðbundnu barnaskólagöngu.
Þess í stað vistaðist hún á góðum
heimilum, og lærði það sem varð
henni að vegarnesti í lífinu.
Árið 1937 stofnar Unnur sitt
heimili í Keflavík, með unnusta
sínum Aðalsteini Jóhannssyni, ætt-
uðum frá Litlu-Fellsöxl í Skilmann-!
ahreppi. Bjuggu þau 3 ár í Keflavík
og eignuðust þar dóttur, sem skírð
var Gunnþórunn, í höfuð á móð-
urforeldrum Unnar. Ekki hafa i
ungu hjónin unað hag sínum í Kefl-
avík, hugurinn stefndi heim á æsk-
uslóðir Aðalsteins, þrá hans til
heimahaganna, fjallsins, Akra-
fjalls, og það að vera þar heima
sem hvar fegurst er sólarlag. Hófu
þau búskap í Fellsaxlarkoti, sem
stóð í túnjaðri foreldra Aðalsteins.
Þar í litla húsinu þeirra fæddist
þeim önnur dóttir sem skírð var
eftir föðurforeldrum, og nefnd Jó-
hanna Þórkatla. Þarna í
Fellsaxlarkoti bjuggu þau fjögur
ánægð með sitt. Mikið var um gest-
akomur til þeirra í kotið, nokkrir
áttu þar sumardvöl um lengri eða
skemmri tíma, og var húsmóður-
hlutverkið lífsfylling Unnar, og
það að vera með og njóta samvistar
með vinum og ættingjum var henn-
ar gleði. Það var svo í desember
1944, í þann mund er hátíð ljóssins
er að ganga í garð, að snögglega
syrtir í litla kotinu. Aðalsteinn hús-
bóndi hennar veikist og er fluttur
til Reykjavíkur fársjúkur, og andað
ist hann þar tveim dögum fyrir
jól. Svo lengi sem ég lifi gleymi ég
ekki þeim jólum. Nú stóð Unnur á
vegamótum með tvær litlar telpur,
ung ekkja, aðeins 31 árs. En hún
beygði sig ekki undan, heldur stóð
sterk eftir, þó að í þá daga væri ekki
um að ræða opinbera aðstoð til
handa þeim sem fyrir áföllum sem
þessum urðu. En með guðshjálp og
góðra manna aðstoð komst Unnur
yfir þetta erfiða skeið.
Eftir að Unnur flutti úr Skil-
mannahreppi, bjó hún hjá foreldr-
um sínum á Vatnsleysuströndinni.
Réði hún sig í vist tíma og tíma, en
aldrei svo langt í burtu að hún
þyrfti að sjá af dætrum sínum lengi
í einu. Hennar heitasta ósk á þess-
um tíma var sú að geta tekið dætur
sínar til sín aftur, og átt með þeim
heimili, og þessa ósk fékk hún upp-
fyllta. Örlögin höguðu því þannig
til að hún kynntist eftirlifandi
manni sínum Einari Sigmundssyni
frá Krossnesi á Mýrum, og gekk
hann dætrum hennar í föðurstað,
og er ekki ofmælt að segja að fáir
hefðu skilað því hlutverki betur.
Unnur og Einar hófu búskap í
Borgarnesi árið 1947, og eignuðust
þau tvær dætur, þær Herdísi og
Þóru Sigríði. Nú voru dæturnar
orðnar fjórar, og voru þær þeirrar
gæfu aðnjótandi að hafa ömmu
sína og afa heima hjá sér, þar er
foreldrar Einars þau Herdís Ein-
arsdóttir, og Sigmundur Sveins-
son, bjuggu hjá þeim, þau létust í
hárri elli. Allar fluttu dætur Unnar
að heiman og stofnuðu sín heimili,
Gunnþórunn, búsett á Akranesi,
Jóhanna búsett í Reykjavík, Her-
dís búsett á Mallorka, og Þóra Sig-
ríður búsett í Borgarnesi.
Það sem hér á undan er skrifað
er skrifað af frænsku og fóstursyst-
ur Unnar, en í framhaldi af því vildi
ég, mágur hennar, þakka henni
samfylgdina og þá vináttu sem hún-
hefur gefið mér og fjölskyldu
minni, hún mun geymast meðal
okkar.
Það var ekki að skapi Unnar að
lofsyngja kosti sína, en samt er
ekki hægt að láta þess ógetið að
hún var lífsglöð og skemmtileg
kona. Ófeimin var hún að láta
skoðanir sínar í ljós, og var hún
alveg ómissandi í heitum umræð-
um. Þá naut sín málsnilli hennar.
Hún myndaði sér ákveðnar skoð-
anir um menn og málefni, og vari
enginn tækifærissinni í þeim efnum
frekar en öðrum sem hún hafði;
tekið afstöðu til á annað borð. Þá
gat enginn þokað henni frá
sannfæringu hennar.
Hún sagði eitt sinn við mig, sem
ég hef oft hugleitt: „Það er engin
skömm af því að breyta um skoð-
anir á málum“. Þetta gerði Unnur
þá af fyllstu sannfæringu. Hún var
gædd svo léttri glaðværð að allir
komust í sólskinsskap í návist
hennar. Unnur og maður hennar
Einár Sigmundsson, þessi hug-
þekki, bjargtrausti maður sem eng-
um bregst hvað sem á dynur, voru
bæði með afbrigðum skemmtin,
gestrisin, og hjálpfús í alla staði.
Og þar sem frændgarður Unnar er
fjölmennur, og heimili þeirra í
þjóðbraut, hafa margir notið gest-
risni þeirra, og átt á heimili þeirra
gleði stundir, fleiri en tölu verður á
komið, hjá þessum góðu hjónum.
Enn og aftur vil ég þakka Unni
minni samfylgdina sem spannar
yfir u.þ.b. 35 ár.
Ég lýk þessum fátæklegu kveðj-
uorðum með tilvitnun í hina helgu
bók: „Lífið er Kristur, dauðinn er
ávinningur".
Við hjónin þökkum þeim Unni
og Einari þeirra traustu og hlýju
vináttu alla tíma, og vottum við
Einari, dætrum, og fjölskyldum
þeirra, systrum og fósturs-
ystkinum, einlæga samúð.
Góður guð styrki ykkur í sökn-
uði og sorg
Elsa og Reynir