Þjóðviljinn - 28.04.1984, Qupperneq 6

6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Helgin 28. - 29. aprfl 1984
UOBVIUINN
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
hreyfingar og þjóðfrelsis
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Umsjónarmaður Sunnudagsblaðs: Guðjón Friðriksson.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Auglýsingastjóri: Ólafur Þ. Jónsson.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Blaðamenn: Auður Stvrkársdóttir, Álfheiður Ingadóttir Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gísla-
son, Ólafur Gíslason, Óskar Guðmundsson, Sigurdór Sigurdórsson, Valþór Hlöðversson.
íþróttafróttaritari: Víðir Sigurðsson.
Utlit og hönnun: Haukur Már Haraldsson, Þröstur Haraldsson.
Ljósmyndir: Atli Arason, Einar Karlsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Auglýsingar: Sigríður Þorsteinsdóttir. Margrét Guðmundsdóttir,
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir.
Símavarsla: Sigrióur Kristjansdonir.
Húsmóðir: Bergljót Guðjónsdóttir.
Bílstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtum.: Brynjólfur Vilhjálmsson
Pökkun: Anney B. Sveinsdóttir, Halla Pálsdóttir, Karen Jónsdóttir.
Útkeyrsla, afgreiðsla og auglýsingar:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prent.
Prentun: Blaðaprent hf.
ritstjórnargrein
Skaftfellska rósin og hestgjarðamynstur í prjónagaldri
Ormur á
gulli
Reikningsskil Seðlabanka íslands hafa verið til ýtar-
legrar skoðunar í Þjóðviljanum undanfarna daga. Hef-
ur blaðið birt fréttir og fréttaskýringar þar sem ljósi
hefur verið varpað á þau vinnubrögð sem um árabil
hafa tíðkast í þessari æðstu peningastofnun þjóðarinn-
ar.
Allar tilraunir stjórnmálamanna til að skyggnast inn
fyrir hin helgu vé í peningamusterinu hafa farið út um
þúfur. Með skollaleik í bókhaldi og undanbrögðum
hefur tekist að koma í veg fyrir að fulltrúar þjóðarinnar
sem sitja á Alþingi fái tækifæri til að hafa eftirlit með
fjárreiðum bankans.
Nú liggur frammi frumvarp til laga um Seðlabanka
íslands. Þar er gert ráð fyrir því að eftirlit með
reikningsskilum bankans verði stóraukið. Hvers vegna
skyldu þeir ágætu menn sem sömdu þetta frumvarp sjá
ástæðu til að auka eftirlitið? Vegna þess að þeir telja að
því hafi verið ábótavant.
Seðlabankinn hefur á liðnum árum komið sér upp
fasteignum um alla borg sem að verðmæti nema hundr-
uðum miljóna króna. Hann þarf ekki að greiða eina
einustu krónu í eignaskatta. Mikill tekjuafgangur hefur
verið á síðustu árum. Bankinn þarf ekki heldur að
greiða eina einustu krónu í tekjuskatt. Honum leyfist
að gjaldfæra allar sínar fjárfestingar sem hvern annan
reksturskostnað. Má nefna sem dæmi að lagður er að
jöfnu kostnaður við að kaupa vélritunarpappír og
kostnaður við að byggja stærstu skrifstofuhöll landsins
upp á rúmlega 100 miljónir króna. Á næstu árum mun
bankinn verja hundruðum miljóna til viðbótar í must-
erið við Arnarhól og ekkert bendir til þess að bankan-
um verði skylt að færa það upp til eignar.
í fyrrgreindu frumvarpi um Seðlabanka íslands er
nýtt ákvæði sem skyldar bankann að greiða 50% af
hagnaði sínum til ríkissjóðs. Ljóðurinn á þessu frum-
varpi er hins vegar sá að bankanum er eftir sem áður í
lófa lagið að færa til gjalda ýmsa liði sem gera það að
verkum að hagnaður í bókhaldi verður enginn.
Lúðvík Jósefsson formaður bankaráðs Landsbanka
íslands á sæti í bankamálanefnd þeirri sem samdi hið
nýja frumvarp um Seðlabankann. Hann segir m.a. í
séráliti sínu, að rétt sé að taka upp reglur um skatt-
greiðslur bankans en í frumvarpinu sé ekki komið í veg
fyrir að bankinn geti skotið verulegum hluta tekna
sinna undan skattlagningu.
Almenningur á íslandi hefur á síðustu mánuðum
mátt þola harkalegri og ósvífnari kjaraskerðingu af
hálfu ríkisstjórnarinnar en dæmi eru til um í allri sög-
unni. Þriðja hver króna sem launafólk vinnur sér inn
hefur verið tekin burt úr launaumslaginu og færð at-
vinnurekendum á silfurbakka. Hvert fyrirtækið á fætur
öðru er að halda aðalfundi sína þessa dagana og alls
staðar blasir við miljónagróði á síðasta ári.
Ljóst er að Seðlabanki íslands er gróðastofnun. í
nágrannalöndum okkar eru lög um seðlabanka allt
öðru vísi en hér. Þar er slíkum stofnunum gert skylt að
skila öllum sínum hagnaði til samneyslunnar í landinu
°g tryggilega er komið í veg fyrir að fámenn klíka geti
ráðstafað fjármagninu að eigin geðþótta. En á sama
tíma sem misvitrir stjórnmálamenn á íslandi eru að
sökkva þjóðinni á kaf í skuldafen erlendra lánadrottna
dirfast þeir ekki að snerta það gull sem glóir í fjárhirsl-
um Seðlabanka íslands.
Einu sinni œtlaði
ég að temja hest
Tryggvl Elríksson: „Ég er engln pólitík og hef hvergl verlft í pólltfk. Fer
bara blátt atrik eins og mér sýnist. En þó held ég ég geti sagt að ég er
Framsóknarmaður í húð og hár!“ Ljósm. Olöf Þ.
Rætt við Tryggva Eiríksson
á Eskifirði sem sótti sjó
á íslenskum skinnsokkum
Hafflöturinn var næstum eins
og spegill þegar við komum á
Eskifjörð, rofinn af einstaka
vindsveip sem stökk galsa-
fenginn ofanúr fjalli og orðinn
leiður á að bíða eftir vori. Niðrá
bryggju var líka krakkaskari,
þau voru ábyggilega komin
með vor í kroppinn og gerðu
góðlátlegt grín að fólki úr öðrum
plássum sem ekki þekkti til
vegar í þessum nafla heimsins.
Um síðir og með hjálp góðvilj-
aðra fundum við þó Tryggva
Eiríksson, vítt kunnan fyrir hagleik
sinn í meðferð prjóna. Tryggvi býr
núna á dvalarheimili fyrir aldraða,
búinn að vera þar síðan 1981, „þá
brann hjá mér og ég bara heimtaði
að komast á elliheimilið" sagði
Tryggvi okkur og hló við.
Skaftafellsrósin
Á veggjum dvalarheimilisins
varð okkur starsýnt á prjónuð lista-
verk og Tryggvi gekkst við faðern-
inu. Eitt var af fagurri rós og
Tryggvi sagði að það væri Skafta-
fellsrósin, „þríbrotin áttblaða rós
sem ég fékk úr bók um Skaftafell.“
Annað prjónverk var gert um stór-
brotið og flókið mynstur sem
Tryggvi sagðist hafa tekið úr
skaftfellskum flepp og stækkað.
Þriðja verkið sem okkur var sýnt
segist Tryggvi eiginlega hafa unnið
upp úr mynstri á hestgjörð. „Ég er
alltaf að prjóna, tek í prjónana
eitthvað á hverjum degi. Móðir
mín kenndi mér fyrst að prjóna, en
ég lærði aldrei að hekla. Það þótti
mér verst, en nú er ég orðinn svo
skjálfhentur að það tekur því ekki.
En ég hef prjónað mikið um ævina,
plögg, sokka og peysur.“
Sveitar-
flutningur
„Ég er nú fæddur hér á Eskifirði
fyrir 82 árum. Svo var ég mörg ár á
Héraði, en þráði alltaf að koma aft-
ur á Eskifjörð. Það gerði ég svo
endanlega þegar ég var 62 ára“.
Lífið hefur ekki alltaf verið dans
á rósum, að sögn Tryggva. „Pabbi
veiktist illa meðan ég var strákur
og þá bjuggum við enn hér á Eski-
fírði. Hann var veikur í heilt sumar
og það endaði með því að húskofi
sem við áttum var seldur ofan af
okkur. Gott fólk skaut þá skjóls-
húsi yfir okkur en þegar pabbi var
loksins að komast á fætur um vorið
þá var hann sama sem fluttur
sveitarflutningi yfir á Breiðdal.
Hann átti nefnilega sveitfesti þar,
og gat því ekki tekið af sveit hér.
Ég get ekki sagt ég hafi séð hann
eftir það fyrr en ég var orðinn full-
orðinn. Þá var hann alblindur,
blessaður, og kominn í rúmið“.
Sláttumaður
með afbrigðum
„Ég hef nú verið víða“, segir
Tryggvi og slær sér á lær og glottir
þegar við spyrjum hvernig störf
hann hafi unnið um ævina. „Ég hef
verið sjómaður, fjármaður, jarð-
ræktarmaður í Krossanesi, sláttu-
maður með afbrigðum og svo ætl-
aði ég einu sinni að temja hest“, og
nú skellir Tryggvi uppúr.
Tryggvi segist hafa verið á
■Krossanesi sem er utar með firðin-
um, í ein sextán ár. „Og þar sló ég
mikið. Ég var duglegur að slá, það
var sagt það gengi aldrei heyskapur
á Krossanesi fyrr en ég kom þar, og
ég held bara það hafi verið nokkuð
til í því.
Ég byrjaði þá o.ft að slá klukkan
þrjú á nóttinni, því þá var rekjan
svo góð. Ég réði því alveg sjálfur
hvenær ég fór að slá, var nánast
sjálfs míns herra. Það þurfti aldrei
að segja mér fyrir verkum."
Hundrað skippund
„Ég reri í mörg ár frá Krossa-
nesi. Þá var tvíbýli og róið í félagi.
Þetta var árabátur og við vorum
þrír eða fjórir á. Fiskirí? Ja það var
alltaf nógur fiskur. En gáðu að því
væni minn að þá var ekkert nema
færi og línustubbar. Svo það var
ekki hægt að ná í nein ósköp þó
fiskur væri við. Það var misjafnt
sem við fengum yfir vertíðina, einu
sinni vorum við þó með hundrað
skippund og það var mikill afli.
Launin voru ekki há. Ég var með
fimmhundruð krónur yfir árið og
frían sjógalla. En stígvélin þurfti ég
að kaupa sjálfur. Annars skal ég
segja þér að seinni árin gekk ég
mest á íslenskum skinnsokkum
sem móðir mín gerði fyrir mig, en
bjórinn lagði ég til sjálfur.“
Tryggvi sagði að á langri ævi
hefði margt skemmtilegt drifið á
dagana og eiginlega ekki mikið
sem hann sæi eftir. Hann sagðist þó
aldrei hafa kvongast og bætti við,
„ég hef raunar aldrei verið við
kvenmann kenndur." Þegar við
spurðum hvort honum þætti það
miður varð hann hugsi og sagðist
svo halda hann hefði nú viljað eiga
konu, „en það er ekki allt eins og
maður hefði viljað".
Augu þvegin
vígðu vatni
Tryggvi hafði augsýnilega mik-
inn áhuga á dulrænum fyrirbærum
og var fjölfróður um þau. Hann
sagði okkur að í sinni ætt hefðu
ýmsir séð það sem ekki bæri fyrir
allra augu, og jafnvel dreymt fyrir
atburðum. „Eg skal segja þér að
þegar ég var á Krossanesi þá var
faðir minn orðinn rúmfastur og
veikur. Þá er það einn dag að ég var
á leið ofaní fjárhúsin að hreinsa
undan grindum, þegar þessu er
hvíslað að mér: „Farðu og vektu
hann pabba þinn“. Þegar ég fer
heim og athuga pabba, þá er hann
dáinn. Þetta er stórmerkilegt.
Ég vissi líka fyrirfram um slysið á
Krossanesi, þegar húsbóndinn
fórst á sjó. Fyrir því var mig búið að
dreyma. Móðurafi minn var líka
skyggn. Hann var hræddur við
þetta sem barn, þá var fenginn
prestur og augun þvegin uppúr
vígðu vatni. Eftir það varð hann
svo dulur að hann sagði ekkert um
þetta. Það var sagt að vígða vatnið
hefði tekið fyrir skyggnina. En
heldurðu ekki hann hafi verið jafn
skyggn eftir sem áður? Auðvitað! -
Hann bara sagði ekkert frá því.
Svona erum við íslendingarnir,
margir hverjir, dálítið dulrænir. Ég
held við séum bara meira og minna
skyggnir“.
-ÖS