Þjóðviljinn - 02.06.1984, Blaðsíða 19

Helgin 2. - 3. júní 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 19
„ Blóð bróður þíns hrópar til mín “
Gömul og ný friöarprédikun á sjómannadag-
inn eftir sr. Rögnvald Finnbogason.
Fyrir rétt þrjátíu árum flutti séra Rögnvaldur Finnbogason prédikun á sjómannadag-
inn í Höfn í Hornafirði sem þótti mjög óvenjuleg: hún fjallaði um frið, kjarnorkuvoðann
og samábyrgð mannkyns. Varþetta löngu fyrirþann tíma, að slík mál þættu við hæfi í
kirkjum. Með leyfi séra Rögnvaldar rifjum við upp þessa ágætu prédikun, sem fjallarum
mál þau sem brýn eru enn í dag - er hún hér lítið eitt stytt.
Biblíutexti sr. Rögnvaldar var sagan af
Kain og Abel: á ég að gæta bróður míns? í
upphafi vék hann að grein sem nýlega hafði
birst í svissnesku tímariti um kristindóm og
þjóðfélagsmái Og fiallaði um afleiðinar
kj arnorkuvopnatilrauna Bandaríkj amanna
á Bikinieyjum, en upphaflega hafði greinin
birst í Japan. Greinin bar yfirskriftina
„Áskorun til þjóða heimsins“ og sr.
Rögnvaldur vitnaði svo til hennar:
„Síðustu afleiðingar hins geislavirka
öskuregns er stafaði frá vetnissprengjunni á
Bikinieyjum, olli oss Japönum ólýsan-
legum skelfingum og nísti hjörtu vor. Tut-
tugu og þrír japanskir sjómenn er voru að
störfum utan hins opinberlega yfirlýsta
hættusvæðis, sneru heim þaktir geislasár-
um. Örlögin hafa valið þjóð vorri þann hlut
að verða fyrsta bráð atómsprengjanna sem
veltu Hiroshima og Nagasaki í rúst. Nú urð-
um við með Bikini-tilraununum í þriðja
skipti fórnarlamb sömu eyðingaraflanna.
Vér þekkjum því öllum betur þær dauða-
ógnir, sem af þessu vopni stafa og dirfumst
því ekki að flýja undan þeirri ábyrgð sem á
oss hvílir að hrópa til þjóða heimsins þá
kröfu að endir verði bundinn í eitt skipti
fyrir öll á þá notkun kjamorkunnar sem
beinir henni til útrýmingar þjóðum. Og
þessa kröfu berum vér fram, ekki aðeins
sjálfra vor vegna, heldur vegna alls
mannkyns.
Hér lýkur orðum hins japanska blaðs.
Þau em aðvörunarorð tii allra þjóða heims,
ekki aðeins til stórþjóðanna, sem við svo
nefnum og forystumanna þeirra, heldur til
sérhverrar þjóðar, hversu fámenn sem hún
kann að vera.
En nú kann ef til vill einhver, sem hér er
inni að segja í hjarta sínu: Vinur minn, við
erum hingað komin til að hlýða á Guðs orð,
en ekki upplestur úr japönskum blöðum, -
til að þakka Guði handleiðslu hans á liðnum
stormanóttum, en ekki til að hlusta á orð-
agjálfur um jafnóviðkomandi og fjarlæga
hluti og vetnissprengingar á Kyrrahafi.
Við þann mann vil ég aðeins segja þetta:
Guðs orð er sannleikurinn einn, hvar sem
hann finnst, hvort heldur það er í Heilagri
ritningu eða japönskum blöðum. Og hann
er okkur því mikilvægari sem hann fjallar
um líf okkar og dauða af meiri alvöru.
Og þeim sem hingað er kominn til þakk-
argjörðar, honum sé lof og heill, aðeins
einu má hann aldrei gleyma og það er
bróður sínum, þótt á fjarlægri ströndu sé,
kvöl hans og angist má hann ekki dylja fyrir
augum sínum. „Það sem þér hafið gjört
einum þessara minna minnstu bræðra, haf-
ið þér gjört mér“, segir Drottin vor. Hefir
þú gleymt hinum minnsta bróður, heyrir
Drottinn enga lofgjörð þína. -
Eitt af spakmælum Prédikarans er, að
ekkert sé nýtt undir sólunni, og má það til
sanns vegar færa. Ýmislegt hefur þó breytzt
frá dögum hans, bæði í jörðu og á og í
samskiptum manna og þjóða. Við þekkjum
öll þá miklu umbyltingu, sem tækni er
nefnd. Hún hefur í sífellt ríkari mæli áhrif á
h'f hvers einasta manns og hverrar þjóðar.
Til dæmis er sú leið, er forfeður predikarans
fóru heim, úr herleiðingunni í Babylon,
fáum öldum áður en hann reit spakmæli sín,
farin á fáum klukkustundum nú, þótt það
tæki ísraelsmenn þeirra tíma nokkra mán-
uði að fara hina sömu leið. Sá sem býr’
austur á ströndum Japanseyja er okkur nú í
vissum skilningi engu fjær en Öræfingar
voru Hornfirðingum um aldamótin síðustu.
Nútímamaðurinn verður að eiga til
brunns að bera jafnvel enn meira siðferðis-
þrek en nokkur forfaðir hans á þessari jörð.
- Fyrir hálfri öld bárust okkur Islendingum
ekki til eyma fréttir af þeim atburðum, sem
gerðust á hinni helft heimskringlunnar fyrr
en mánuðum síðar. Geigvænlegustu hung-
ursneyðir höfðu geisað austur í Indlandi,
milljónir orðið hungurvofunni að bráð. Allt
var liðið, er fregnin barst hingað norður á
þetta útsker, þeir er féllu löngu orpnir
moldu og saga þeirra að hálfu gleymd. Tím-
inn hafði fellt fyrnsku sína yfir atburðina og
ógnir þeirra urðu okkur ekki jafnljósar og
óvægilegar og þær hefðu orðið, hefðu þessir
atburðir gerst svo til fyrir augum okkar og
eyrum.
í dag er þessu á allt annan veg farið, hver
atburður sem markverður er talinn berst nú
um allan heiminn á fáum augnablikum.
Okkur er teflt gegn hinum sífellda flaumi
atburðarásarinnar, við fylgjumst með sigr-
um og ósigrum allra þjóða og allra manna.
Og einmitt fyrir það, að við erum orðin sjálf
eins og þátttakendur þeirra atburða sem
gerast í öðrum heimsálfum, verðum við að
hvessa sjón okkar og dýpka samúð okkar
með öllu sem hrærist á jörðinni, og því
fremur sem freistingin til að sjóvgast sið-
ferðislega hefur aldrei verið jafnmikil og
nú, freistingin til að kikna undan þunga
hinna mörgu atburða.
Þetta er það siðferðisþrek sem hin nýju
viðhorf krefjast af nútímamanninum.
Ógæfa einnar þjóðar er ógæfa allra þjóða
og gæfa og friður með annarri er friður og
hamingja allra.
Bræðralagshugsjón kristindómsins hefur
aldrei í heiminum fyrr orðið jafn augljós-
lega sönn og brýn hverjum manni og í dag.
Takist kynslóð okkar að sýna þennan sið-
gæðisþroska, mun hún lifa og ljós hennar
lýsa mönnum framtíðarinnar, bregðist hún
er mannkynssagan runnin sitt skeið til
enda. Við eigum þá völ á þessu tvennu:
í fyrsta lagi, að sameinast öll í baráttunni
fyrir friði og heiminum og banni allra múg-
drápstækja, sem nú eru prófuð og reynd af
takmarkalausri fyrirlitningu á mannlífinu.
í öðru lagi, að horfast í augu við meiri
ógæfu en nokkur orð fá lýst, eyðingu lífs á
jörðunni.
Allt umhverfis okkur kliða raddir upp-
gjafarinnar, kæruleysisins og hugleysisins:
smáþjóð, hver hlustar á hana, enginn tekur
tillit til neins er við segjum eða gerum. Stór-
þjóðirnar eru allt, við erum ekkert.
Hafi fáfræði og heimska orðið glæp-
samleg hefur hún orðið það nú, því að þessi
afstaða er ást til dauðans, en fyrirlitning á
lífinu. Öll hervirki og styrjaldir, sem farið
er með að saklausum mönnum, allt ofbeldi
gegn lífinu, dýrmætustu gjöf Guðs, eru þeir
glæpir, sem gjaldast munu þungum gjöld-
um, ef ekki hér á jörðu, þá handan grafar og
dauða.
Mér verður nú hugsað til hinna 23 sjó-
manna, starfsbræðra ykkar, sem bíða í
kvölum dauða síns á sjúkrahúsi austur í
Japan. Hefur Guð almáttugur ætlað þeim
að deyja þessum hryllilega dauða án þess að
séð verði nokkrum málstað til gagns, hefur
hann útdeilt þeim í myrkri og blindi
dauðanum einum án þess að við, sem eftir
lifum fáum nokkru sinni ráðið í hinn dimma
skapadóm þeirra? Svar okkar hlýtur að
vera neikvætt, annars myndi það stríða
gegn allri okkar trú og sannfæringu.
Þá ráðsályktun Guðs, að það voru ein-
mitt þesár 23 menn en ekki 23 ykkar, sem
hér eruð samankomnir í dag, fáum við ekki
skilið, en hitt er augljóst, að þeir mega ekki
líða þjániigar sínar og deyja dauða sínum,
án þess ac upp spretti af kvölum þeirra og
dauða óbugandi vilji okkar til að afstýra
því, að nokkur þurfi að bíða þessara ógna,
hvorki við né aðrir. Ef við bregðumst nú
kalli tímans, viðvörunar- og neyðarópi
þeirra bræðra, sem næst standa þessum 23
fiskimönnum austur í Japan, erum við orð-
in samsek í dauða þeirra og blóð þeirra
hrópar í himininn.
Kæru vinir mínir. í dag á þessum hátíðis-
degi ykkar hef ég minnt ykkur á atburði,
sem hvorki vekja gleði né fögnuð, atburði
sem við öll biðjum Guð að forða frá okkur.
Hafið við strendur okkar kalda lands má
aldrei eitrast þeim dauða, sem nú leggur
náarm sinn yfir mið hinna japönsku fiski-
manna. Sá fiskur, sem þið dragið úr sjó, má
aldrei bera í sér ógnir atómdauðans. Yrðu
þau fim og ókjör yfir okkur að ganga,
myndu fáir sjómannadagar haldnir verða
hátíðlegir þar eftir. Allt, sem nú blindar
augu okkar, stoðaði okkur lítið á þeim degi.
Gleymið því ekki kalli þessara bræðra
ykkar frá fjarlægri strönd, spyrjið ekki með
Kain, á ég að gæta bróður míns? Svarið
þeim sem mönnum sæmir og látið hvorki
flokkadrætti né annað sundurlyndi um hég-
ómamál villa um fyrir ykkur. í þessu máli
eru aðeins tveir flokkar: Sá er kýs lífið, og
hinn, er kýs dauðann. Samúð ykkar verður
að vera þrotlaus og einlæg. Ef samtök ykkar
íslenskra sjómanna sendu þeim, á þessum
hátíðisdegi ykkar, samúðarkveðju sína,
hefðu þau vel gert. Vottið þeim virðingu
ykkar með þeirri orðsendingu, sem yrði
þeim dýrmætari en flest annað í helstríði
þeirra: að óskiljanleg örlög þeirra hafi orð-
ið ykkur til viðvörunar, vakið ykkur til sam-
úðar og skiinings á því, hvað til mannanna
friðar heyrir, - um alla hluti fram hlýðið á
mál þeirra, ígrundið örlög þeirra.
r
fl
A Sjómannadaginn

Sendum öllum íslenskum sjómönnum árnaðaróskir
á hátíðisdegi þeirra.

SK/PADE/LD SAMBANDS/NS
SAMBANDSHÚSINU REYKJAVÍK SIMI 28200