Þjóðviljinn - 24.07.1984, Blaðsíða 11

FISKIMAL
Sjávarútvegur hefur frá önd-
verðu gengið í gegnum mörg þró-
unarskeið. Útgerðin frá ára-
skipum til skuttogara, úthafslínu-
veiðara og nótaskipa. En fisk-
vinnslan frá skreiðar- og saltfisk-
verkun einvörðungu, til marg-
breytilegs fiskiðnaðar samhliða
eldri verkun. Ber þar hæst hrað-
frystingu fiskflaka, niðurlagn-
ingu og niðursuðu. Á þessari
löngu þróunarleið hafa ekki verið
eintómir sólskinsdagar í íslen-
skum sjávarútvegi. Þar hafa
skipst á skin og skúrir. Stundum
hafa fiskimiðin verið gjöful, líf-
rfki hafsins blómstrað á öllum
sviðum. Svo hafa komið önnur ár
með tregari afla vegna verri lífs-
skilyrða í hafinu kringum ísland.
En þegar horft er yfir farinn veg
þá kemur í ljós, að aflaárin og hin
árin með tregari afla þau jöfnuðu
sig upp með 340-400 þús. tonna
ársafla af þorski á meðan búið var
við óhefta sókn. Þessar stað-
reyndir fiskveiðisögunnar auka
bjartsýni og trú á framtíð okkar
sjávarútvegs.
Nú ríkir kreppa í íslenskum
sjávarútvegi, sem við verðum að
vona að gangi yfir sem fyrst. Við
blasir harðnandi samkeppni á
ýmsum fiskmörkuðum sem krefst
aukinnar vöruvöndunar, meiri og
betri kynningar, ásamt meiri fjöl-
breytni framleiðslunnar. Við
þurfum að hefja nýja sókn á
mörkuðum okkar og útvíkka þá
eins og kostur er. Þetta er sú hlið
vandans sem sjávarútvegurinn
sjálfur verður að hafa forustu um
að leysa.
Hin hlið vandans snýr að ís-
lensku ríkisvaldi, sem er rekstrar-
grundvöllur sjávarútvegsins frá
hendi þjóðfélagsins. Þessi grund-
völlur er ekki í lagi og þarf að
samræma hann þeim grundvelli
sem keppinautar okkar starfa á.
Á meðan þetta er ógert þá brakar
í undirstöðum þjóðfélagsins, því
það er sjávarútvegurinn sem er
burðarásinn.
Vandi útgerðar
og úrrœði
íslensk útgerð og þá alveg sér-
staklega útgerð togara stendur
frammi fyrir miklum vanda nú.
Þessi vandi er undinn saman úr
tveimur þáttum. Annars vegar
miklum tilkostnaði við að veiða
hverja smálest af fiski og hinsveg-
ar takmörkun á því veiðimagni
sem hverju skipi er úthlutað af
stjómvöldum í gegnum kvóta-
kerfið. Ef kostnaðarþátturinn er
fyrst skoðaður þá kemur ýmislegt
í ljós. Olíuverð til fiskiskipaflot-
ans virðist vera óeðlilega hátt,
eða nálægt 80% hærra heldur en í
Bretlandi, þegar miðað er við
magnafslátt sem skipum er þar
veittur. í öðm lagi þá vil ég benda
á, að Norðmenn hafa á tveimur
síðustu ámm gert breytingar á
skrúfum fjölda skipa, sem leitt
hafa til 20-30% olíuspamaðar og
gert skipin jafnframt að betri tog-
skipum.
Júlíus Geirmundsson togari
þeirra ísfirðinga mun vera eina
islenska skipið sem breytt hefur
verið þannig í Noregi nýlega.
í þriðja lagi, í efnahagsaðgerð-
um núverandi ríkisstjómar á sl.
ári þá var bára kaupgjaldið eitt
tekið úr sambandi við verðlag-
svísitölu og skert, en hinsvegar
allir aðrir þættir látnir leika
lausum hala,sem snertasjávarút-
vegsafkomu eins mikið eða
meira, svo sem álagning á þær
nauðþurftir sem sjávarútvegur-
inn getur ekki án verið, þá er vax-
taþáttur sjávarútvegsins líklega
nú einn allra stærsti örlagavaldur
þess hvernig komið er.
Hinn þáttur vandans, sem ís-
lenskur sjávarútvegur verður nú
að gh'ma við og sem hann stynur
undir, er ofstjóm fiskveiðanna
frá hendi ríkisvaldsins. Á meðan
sjávarútvegur hér á landi er
stærsti og veigamesti undirstöðu-
atvinnuvegur þjóðarinnar, sem
treysta verður á til gjaldeyrisöfl-
unar, þá verður að búa honum
betri skilyrði en nú.
Úrrœði
verslunarráðsins
Verslunarráð íslands hefur
látið frá sér fara úrræði í íslensk-
um efnahagsmálum í mörgum
liðum. Ég mun hér aðeins koma
lítillega inn á þann þáttinn sem að
sjávarútvegi snýr. Aðal boð-
skapur verslunarráðsins í málefn-
um sjávarútvegsins er sá að nauð-
syn beri til að stórminnka veiði-
flota og að miðin við landið verði
seld á leigu hæstbjóðendum til af-
nota. Og til vara, sem talinn er
verri kostur, að kvótum verði
úthlutað, en þeir megi síðan
ganga að kaupum ctg sölum. Því
er slegið föstu og hefur maður
heyrt þann vísdóm áður, að með
minni veiðiflota sé hægt að fá jafn
mikinn afla.
Reynslan af fiskveiðum á ís-
landsmiðum segir hinsvegar allt
aðra sögu. Hún staðfestir að með
minni sókn, færri skipum, þá
dregst heildar afli saman og lítil
JÓHANN jéh'
j e kúldjJMm J—
eða engin aflaaukning verður hjá
hverju einstöku skipi. Þetta er vel
skiljanlegt þegar hin mikla víð-
átta miðanna við landið er höfð í
huga. Þá er hitt úrræðið það, að
selja fiskveiðamar á leigu. Ekki
er nú hægt að sjá hvemig slík að-
gerð gæti bjargað stöðu íslenskr-
ar útgerðar og fiskvinnslu. Við
skulum nú setja upp þetta dæmi
þannig, að einvhemtíma í fram-
tíðinni komist inn á Alþingi svo
vitlaus meirihluti þingmanna að
hann setti lög um og framkvæmdi
þessa tillögu Verslunarráðsins.
Það sem mundi ske við slíka
framkvæmd væri í aðalatriðum
þetta: Nokkur fá fyrirtæki jafnvel
í samvinnu við útlendinga mundu
í skjóli fjármagns sölsa undir sig
öll fiskveiðiréttindi á íslandsmið-
um, aðrir væm þar útilokaðir.
Eftir að svo væri komið gæti ég
trúað, að ýmsum fleiri en kot-
bændum mundi þá þykja þröngt
fyrir dymm.
Það er áreiðanlega ekki þetta,
sem íslenskur sjávarútvegur
þarfnast í dag. En þegar svona
tillögur koma fram þá er
nauðsynlegt að þær séu raktar til
upphafs síns. Og það er auðvelt.
Þær eiga sem sé uppmna sinn í
heilabúum nokkurra háskóla-
manna sem kunngjörðu þennan
vísdóm sinn fyrir nokkmm ámm,
til bjargar íslensku samfélagi.
Síðan hefur tillagan um auðlind-
askatt á íslenskar fiskveiðar, í
formi sölu veiðiréttinda, legið í
þagnargildi og menn héldu að
hún mundi ekki skjóta upp koll-
inum að nýju. Hinsvegar hefur
tillaga þessara sömu manna um
stórihinnkaðan veiðiflota hlotið
betri áheym, enda hefur henni
verið haldið á lofti með skipu-
lögðum áróðri gegnum árin. En
þessar gömlu lummur em nú í
dag úrræði Verslunarráðs íslands
til björgunar okkar sjávarútvegi,
þeim atvinnuvegi sem skaffar
meginhluta þess gjaldeyris sem
verslunin notar til vömkaupa er-
lendis og flytur til íslands. Því að-
eins getur innflutningsverslunin
gegnt hlutverki sínum með sóma,
að hana skorti ekki nauðsynlegan
gjaldeyri frá útflutningsatvinnu-
vegunum til vömkaupa. Við
lifum ekki á lánum, nema tak-
markaðan tíma.
Ef ekki á að leiða hmn yfir ís-
lenskan sjávarútveg með at-
vinnuleysi og öðmm þeim hörm-
ungum sem því fylgja, þá verður
að finna önnur úrræði heldur en
þau sem felast í tillögum Verslun-
arráðsins sjávarútveginum til
handa. Útgerðargmndvöllurinn
frá hendi stjómvalda á hverjum
tíma verður að vera sá, að sæmi-
lega vel rekin útgerð standi undir
sér, þ.e. að skip með meðal afla
geti greitt sinn útgerðarkostnað
án allra vandræða. Þegar búið
væri að koma þessu á hreint, þá á
að láta skussana, sem ekki geta
þetta, sigla sinn sjó. Þeir sem vel
gera á þessu sviði eiga að njóta
verka sinna. Það er þennan
starfsgmndvöll sem vantar nú.
íslensk fiskvinnsla
og markaðir
íslenskur sjávarútvegur hefur
gengið í genum mikla þróun síð-
an síðari heimsstyrjöldinni lauk.
Fiskiskipafloti sem samsvarar nú
þörfum sæmilega góðra aflaára
hefur í fyrsta skipti í okkar sögu
orðið að vemleika. Það má vel
vera að einhver mistök um skipa-
stærðir hafi orðið í slíkri alisherj-
ar uppbyggingu og ekki nema
eðlilegt.
Þá háfa fiskiðjuver verið byggð
hringinn í kringum landið sem
svarar kröfum okkar tíma og
markaðanna. íslenskar fiskiðn-
aðarvömr em yfirleitt vel séðar
af kaupendum erlendra þjóða
sökum gæða og vandaðarar
vinnu. Við höfum haslað okkur
völl á kröfuhörðustu mörkuðum
svosem fiskmarkaði Bandaríkj-
(anna, - og stöndum þar í fremstu
víglínu eftir mikla sókn. Slíka
sókn þarf að efla á öllum okkar
mörkuðum með vandarðar kynn-
ingu á fiskiðnaðarvömm okkar. í
þessu sambandi er mikil nauðsyn
á því, að við getum komið fram
með nýjar vömtegundir á freðfis-
kmörkuðum okkar eins og Jap-
anir hafa gert þarsem verðminna
fiskhráefni er breytt í eftirsótta
neysluvöm, sem selst fyrir hátt
verð.
Þetta er hægt sé nægur vilji og
atorka fyrir hendi og eitthvert
fjármagn lagt fram til lausnar
vandans. Framsókn okkar á er-
lendum freðfiskmörkuðum hefur
hingað til verið gmndvölluð á
þeirri vissu að við séum færir um
það sem fiskiðnaðarmenn að
standa jafnfætis þeim fremstu á
því sviði. Þessari vissu verðum
við að halda hvað sem það kost-
ar. Tímabundnir erfiðleikar em
nú á ýmsum fiskmörkuðum okk-
ar. Þessum erfiðleikum þurfum
við að mæta með réttum ráðstöf-
unum. Fiskiðnaðurinn sjálfur
verður þar að vera hugmyndarík-
ur og hafa forystu. En jafnhliða
verður hið ráðandi ríkisvald að
skapa sjávarútvegi, útgerð og
fiskvinnslu viðunandi gmndvöll
tilað starfa á.
— 23/7 1984
Jóhann J.E. Kúld.
Þri&judagur 24. júlí 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 15