Þjóðviljinn - 25.07.1984, Blaðsíða 5

rr..

'■

aRHHi
i
>*-

hil" m
%
b'
■kS&'XÍ /v. .
■raill
..

■_ .'
SpP
X&Kv.
1
j
‘lifS
F
1
.

Hálf Afríka
á vonar völ
Þurrkar, spilling og einhæfir búskapar-
hættir skapa hungur og skort.
Neyðarhjálpin nauðsynleg
hefur oft hœttulegar aukaverkanir.
Um það bil 150 miljónir manna
af þeim 500 sem í Afríku lifa búa
nú við hungursneyð eða alvarlega
vannæringu sökum þurrka og
matvælaskoris. Mikilli fólksfjölg-
un heldur áfram meðan eyði-
merkur stækka, skógar hverfa og
möguleikar á að snúa þróuninni
við rýrna. Neyðarhjálpin, sem
um það bil helmingur af 50 ríkj-
um Afríku þurfa nú á að halda,
hefur einatt mjög neikvæðar af-
leiðingar eða nýtist illa.
Árið 1973 kom til mikilla
þurrka á svokölluðu Sahelbelti,í
ríkjunum sem eiga lönd í Sahara-
eyðimörkinni og fyrir sunnan
hana. Þá var um það rætt að
hjálpa þyrfti 30 miljónum manna
í átta ríkjum. Nú er um fimm
sinnum fleira fólk að ræða. Og
þurrkarnir, sem hafa herjað á
Afríku þrjú ár í röð, ná ekki að-
eins þvert yfir álfuna frá Máret-
aníu til Sómalíu, heldur og til
stórra svæða í Afríku sunnan- og
austanverðri.
Mikil
þörf
í skýrslu sem FAO, matvæla-
stofnun Sameinuðu þjóðanna,
sendi frá sér í mars, er ráð fyrir
því gert, að flytja þurfi um fimm
Máretanía -
land og þjóð
eru að hverfa
Ekkert land hefur orðið verr
úti í hinum miklu þurrkum í Afr-
íku en Máretanía. Á síðustu 20
árum hefur eyðimerkursandur-
inn lagt undir sig fjórða fímmtu
hluta haglendis. Af 105 miljónum
hektara lands eru nú aðeins 15
miljónir eftir sem ekki eru eyði-
mörk og enn versnar ástandið.
Framsókn eyðimerkurinnar
hefur hrakið fólkið til borganna.
Til dæmis er höfuðborgin Nou-
akchott flóttamannabúðir, þar
sem um 500 þúsundir manna haf-
ast við og verða flestir að lifa á
ölmusu. En fyrir þurrkana 1973
bjuggu aðeins 25 þúsundir manna
í borginni.
Landið þarf 225 þúsundir
tonna af komi á ári, en upp-
skeran skreppur ört saman. Árið
1981 nam hún enn 60 þúsund
smálestum en aðeins 15 þúsund-
um í fyrra. Matvælaskorturinn
leiðir til þess að mjög margir fá
ekki að borða nema einu sinni á
dag eða ekki það. Tveir þriðju
hluti landsmanna fær ekki nægi-
lega næringu.
Landið er að hverfa - og fólkið
með.
og hálfa miljón tonna af korni til
þessara landa og þar af áttu 3,2
miljónir smálesta að vera bein
matvælaaðstoð. Loforð höfðu
nokkru seinna fengist fyrir um
70% af þessu magni, en hingað til
mun aðeins helmingur af því
korni sem lofað var hafa komist á
áfangastað. FAO hefur þar að
auki reiknað það út, að fyrir utan
matvælaaðstoðina og aðra aðstoð
sem er „hefðbundin" ef svo mætti
segja, þurfi um 100 miljarða doll-
ara til framkvæmda, sem miða að
því að grafa brunna og bæta að
öðru leyti vatnsbúskapinn og
gera annað það sem ýtir undir
matvælaframleiðsluna í löndun-
um sjálfum.
Þeir sem að hjálparstarfi vinna
segja, að ýmislegt hafi þeir lært
frá 1973, en fáir þeirra munu
halda því fram að ástæða sé til
þess að fagna þeim árangri sem
næst. Aðeins 16% af hinni al-
þjóðlegu hjálp sem berst fer
beinlínis til þess að efla matvæla-
framleiðslu og 70% af þeim pen-
ingum sem yfir höfuð ganga til
þróunaraðstoðar fara í laun, far-
arkostnað, stjórnsýslu, húsaleigu
og bókhald og skýrslugerð. Með
þessum hætti fer furðu mikill
hluti hjálparfjársins aftur til þess
lands sem aðstoðina veitir...
Stefnu-
breyting
Þeim fjölgar líka jafnt og þétt
meðal þeirra sem vinna að
hjálparstarfi sem efast stórlega
um þá hjálp sem kemur fram í
úthlutun matvæla í stórum stíl.
Matargjafir eyðileggja einatt
matvælamarkaðinn á neyðar-
svæðunum sjálfum og draga úr
áhuga heimamanna á matvæ-
laframleiðslu. Auk þess verða
matvælagjafirnar einatt til þess
að fela spillingu og mistök
stjórnvalda á staðnum, sem og
það hve ranga þróunarstefnu þau
hafa tekið.
Hitt er svo annað mál, að þegar
mikill matvælaskortur knýr dyra,
þá er hvorki staður né stund til að
halda uppi flóknum umræðum
um breytta stefnu í hjálparstarfi.
Matur
og
pólitík
Hungrið er líka notað í póli-
tískum tilgangi. Stjórnvöld í Eþí-
ópíu koma í veg fyrir að neyðar-
hjálp berist til héraðanna Eritreu
og Tigris, en þar eru stór svæði í
höndum aðskilnaðarsinna. Sama
gerir stjórn Zimbabwe í Ndbele-
héraði, þar sem pólitískir and-
tæðingar stjórnarinnar eiga helst
von á stuðningi. Þá reyna margar
stjórnir af ásettu ráði að halda
niðri verði á matvælum í borgun-
um, vegna þess að þau óttast að
UMSJÓN: ÁRNI BERGMANN
Mldvlkudagur 25. )úlí 1984 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5
þar kunni að koma til uppþota -
kemur sú stefna síðan niður á
öðrum byggðum landsins með
ýmsum hætti.
Nýlendufortíð hefur sitt að
segja. Landbúnaður margra Af-
ríkuríkja hefur verið sérhæfður
við framleiðslu t.d. á kakó, kaffi,
jarðhnetum og bómull, sem og
öðrum landbúnaðarfurðum sem
flutt eru út í stórum stíl af besta
ræktunarlandinu - meðan öðrum
landbúnaði hnignar. Samgöngu-
kerfið er stundum þannig, að
auðveldara er að flytja matvæli úr
landi en koma þeim til annarra
landshluta þar sem fólk sveltir.
Hér við bætist að fólksfjölgun
er meiri í Afríku en nokkursstað-
ar annarsstaðar. Um 45% íbú-
anna eru fimmtán ára og yngri,
svo ekki mun draga úr fjölgun á
næstunni. Þessi fjölgun hefur ver-
ið mun meiri en sem svarar
aukningu matvælaframleiðslunn-
ar, sem hefur dregist saman um
10-20% á mannsbarn sl. 20 ár eða
svo.
Náttúru-
spjöll
Stjórnvöld í Afríkulöndum