Þjóðviljinn - 01.08.1984, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Vigdís forseti
Þegar Vigdís Finnbogadóttir hefur annað
kjörtímabil sitt sem forseti íslenska lýðveldis-
ins fagnar þjóðin forsetanum. Á liðnum fjórum
árum hefur Vigdís unnið hug og hjörtu lands-
manna og verið glæsilegur merkisberi íslend-
inga víða um heima. Fáir þjóðhöfðingjar í Evr-
ópu hafa á þessu tímabili vakið slíka athygli.
ísland hefur stækkað í forsetatíð Vigdísar
Finnbogadóttur.
Það er mikill vandi að vera kjörinn þjóðhöfð-
ingi lítillar þjóðar sem fyrst og fremst á sjálf-
stæði sitt menningu og manngildi að þakka. í
embætti forseta lýðveldisins velur þjóðin þann
sem hún vill að standi fremstur meðal jafningja
og sýni jafnframt reisn og forystu þegar á
reynir. Þjóðin á forsetann og gerir til hans mikl-
ar kröfur. Ekkert hlutverk er vandasamara
meðal okkar.
Þegar Dr. Kristján Eldjárn lét af embætti var
erfitt að setjast á Bessastaði. Kristján hafði
notið sérstakrar virðingar og framkoma hans,
ræður og skrif voru tákn hins besta í íslenskri
menningu. Hann hafði gefið forsetaembættinu
menningarblæ og alþýðlega reisn sem margir
töldu að enginn gæti varðveitt þegar Kristján
Eldjárn færi frá Bessastöðum.
Vandi Vigdísar Finnbogadóttur var því mikill
og margþættur. Fyrirmynd Kristjáns var þjóð-
inni kær. Kosningabaráttan var hörð. Sagt var
að hæpið væri að forseti væri réttkjörinn með
minnihluta atkvæða þegar margir væru í fram-
boði. Þær raddir eru nú þagnaðar. Andstæð-
ingar Vigdísar töldu fyrri framgöngu hennar í
baráttunni fyrir friðlýstu íslandi rýra mjög kosti
frambjóðandans. Sú gagnrýni heyrist heldur
ekki lengur. Möguleikar konu til að gera sig
gildandi í valdaheimi karla og gegna fulltrúa-
verkum á erlendri grund voru dregnir í efa. Þeir
efasemdarmenn hafa nú þagnað.
Á skömmum tíma vann Vigdís Finnboga-
dóttir hug landsmanna með menningarlegri
framkomu og athygli heimsins með persónu-
leika sínum, þekkingu og mannkostum. Heim-
sóknir Vigdísar Finnbogadóttur til annarra
landa hafa vakið mun meiri athygli en hlið-
stæðar þjóðhöfðingjaferðir. Menning íslend-
inga hafði eignast glæsilegan fulltrúa og land-
kynningin hefur skilað verulegum árangri í
þágu útflutnings og viðskipta.
Meðal íslendinga nýtur forsetinn einstakrar
lýðhylli. Þjóðin gleðst yfir því að fyrir fjórum
árum eignaðist hún sameiningartákn sem hún
fær vonandi að njóta sem lengst. Heimsóknir
til byggðarlaga allt í kringum landið, þátttaka í
mannfagnaði og þingum ólíkra félagssam-
taka, viðræður á förnum vegi og móttaka þús-
unda á Bessastöðum hefur gert stórum hluta
landsmanna kleift að kynnast forsetanum af
eigin raun. Þau kynni hafa eflt traust almenn-
ings gagnvart forsetanum og fest í sessi þá
alþýðlegu reisn og menningarbrag sem þjóðin
hefur í rás tímans tengt forsetaembættínu.
Það er mikið lán að við Islendingar skulum
enn á ný eiga svo glæsilegan og hæfan for-
seta á Bessastöðum. í ölduróti stjórnmála og
deilna sem löngum hafa verið fylgifiskur þjóð-
arinnar er gæfa að eiga forseta sem sameinar
með því að birta hið besta úr menningu og
þjóðararfleifð íslendinga. Vigdís Finnboga-
dóttir hefur náð því að færa þjóðinni slíkar
gjafir. Þess vegna fagnar þjóðin á þessum
degi að nýtt kjörtímabil forsetans er að hefjast.
Þjóðviljinn árnar Vigdísi Finnbogadóttur
heilla á þessum tímamótum. Megi íslendingar
lengi njóta mannkosta hennar.
KLIPPT OG SKORIÐ
Skattar
og ranglœti
Morgunblaðið hefur af því
nokkrar áhyggjur að vonum, að
upp komst um strákinn Tuma,
m.ö.o. Davíð Oddsson og lóða-
kaupendur hans, svona rétt um
það leyti sem almenningur er að
fá skattseðlana sína. Leiðarastúf-
ur er um „skatta og réttlæti" í
blaðinu í gær og segir þar meðal
annars:
„Ekki er neinn vafi á því að
mikið ósamræmi er í álagningu
skatta eftir því hver er atvinnu-
veitandi skattgreiðenda. Um hitt
hvað menn hafa mikið fé um-
leikis til að festa í lóðum eða öðr-
um eignum segja skattseðlarnir
ekki allt og er það of mikil ein-
földun að álykta sem svo að
maðkur þurfi að vera í skattfram-
talinu vegna þess hvernig menn
fjárfesta miðað við álagða skatta
og tekjur“.
Þetta er nú heldur dauflegur
málflutningur, enda kannski ekki
von að blaðið vilji taka stórt upp í
sig í þessum málum. Það hljóta í
flestum tilvikum að vera maðkar í
mysu þegar fólk með „vinnu-
konuútsvör" stendur í meirihátt-
ar fjárfestingum: ekki hefur þeim
öllum tæmst arfur skyndilega eða
þessháttar. Og það sem mestu
skiptir: þjóðfélagskerfið er allt
með þeim ósköpum, reglur þess
og óskrifuð lög og viðskipta-
hættir, að þeir sem mest hafa um-
leikis og þó einkum og sérflagi
þeir sem teljast fara með ein-
hverskonar rekstur, þeir finna sér
ótal smugur til að flýja undan
sköttum. Það er því einkar vand-
ræðalegt þegar Morgunblaðið
skrifar rétt eins og allt snúist um
það hver er „vinnuveitandi skatt-
greiðenda". Skattadæmin eru
herfilegust hjá þeim sem
skammta sjálfum sér tekjur og
skatta - eða réttara sagt: skatt-
leysi.
Tilbrigði við
aronskuna
í greinargerðum um landsölu-
málin, aronskuna svonefndu,
höfum við hér að undanförnu
rakið það, hvernig spásagnir um
hernám hugarfarsins hafa verið
að rætast. Bréf eitt sem birtist í
Velvakanda Morgunblaðsins í
gær er gott dæmi um það hvernig
eitt leiðir af öðru í þessum mál-
um. Bréfritari er einn þeirra sem
aldrei hefur getað fyrirgefið
skelfilegum „menningarvitum"
sem tóku frá honum og hans lfk-
um Kanasjónvarpið á sínum
tíma. Nú telur sá sami að aftur sé
farið að rofa til - kannski þurfi
menn ekki lengur á íslensku sjón-
varpi að halda innan tíðar, því nú
sé að myndast svo mikil samstaða
í aronskunni, að hægt verði að
endurheimta það bandaríska.
Um þetta segir meðal annars:
„Er ekki verið að tala um að
við eigum að notfæra okkur varn-
arliðsmenn á Keflavíkurflugvelli
og semja um frekari þjónustu og
samskipti við þá? Eru afnot af
sjónvarpi þeirra þar fráleitari en
not af flugvellinum sjálfum? Ekki
byggðum við hann. Eða er það
fráleitara en að ætlast til þess að
Bandaríkjamenn breyti lögum
hjá sér, svo að við getum fengið
flutninga frá þeim til varnarliðs-
ins? Eða flugvélar fyrir Flug-
leiðir? Um þetta hefur verið rætt
við tvo ráðherra Bandaríkja-
stjórnar. Hver er arinars munur-
inn á fyrirgreiðslu og afnotum?
Ekki var rætt við ráðherrana um
afnot af sjónvarpi. Það var þó í
almennings hag og honum til
hugarléttis.“
Fóstureitrunin
mikla
Rétt um það bil sem ráðherr-
arnir eru að tilkynna um efna-
hagsráðstafanir tekur Andrés
Kristjánsson þá á hné sér í NT og
veitir þeim hirtingu með sínum
hætti. Andrés hugsar mjög í
myndum lífríkisins - í grein hans
hefur ríkisstjórnin gengið þung-
uð og þykir nú borin von að
„óskabarnið“, sem stjórnin hét
að afla þjóð sinni á þessu hausti,
„verði annað en óburður einn“ -
vegna þess að „illvíg fóstur-
eitrun“ hefur nú altekið þunga
ríkisstjórnarinnar eins og þar
segir. Eitrun þessari lýsir Andrés
m.a. á svofelldan hátt:
„Og ekki var því að heilsa að
látum linnti þegar ríkisstjórninni
tókst loks að skríða upp á fjár-
lagagatsbakkann, allri bláma-
rinni og lemstraðri. Ferillinn síð-
an hefur orðið að sleitulitlum
hrakfallabálki, og á það orð bæði
við hana sjálfa og áföll hennar,
heimagerð og aðvífandi. Manni
virðist öll sú slysni varla ein-
leikin. Ýmsar íhaldsfreistingar
virðast svo ráðríkar, að sumir
ráðherrar hafa í engu tré við þær
og vinna hvert skemmdarverkið
af öðru til þess að þjóna þeim,
eins og skattgjafir til erlendra
sirkushrólfa með íslenskum
handbendum og ívilnanir til gos-
drykkjajarla eru gleggst dæmi
um. En þó er mest og verst það
freistingafall sem var í sjálfu
verðbólgustríðinu, þegar það var
notað til þess að færa stórfellda
fjármuni frá launafólki og fram-
leiðsluatvinnuvegum til verslun-
ar og ýmissa bisniss-umsvifa og
gróðaafla í þjóðfélaginu, eins og
nú er berlegast komið á daginn
með stórgróða þessara aðila.
Þessum öflum voru gefnir lausir
taumar og frjálsar hendur í allt of
ríkum mæli þegar verst gegndi og
hættan var mest á illum afleiðing-
um á viðkvæmasta þroskaskeiði
hinnar nýju vonar um betri tíð.
Með því var sáð fræi óréttlætisins
- einhvers hins hróplegasta rang-
lætis, sem sýkt hefur þjóðfélagið
á seinni áratugum eimitt þegar
það var varnarlausara fyrir slíkri
árás en nokkru sinni fyrr. Þetta
hlaut auðvitað að valda þeirri
fóstureitrun sem nú er að verða
lýðum ljós“.
Og Andrési líst ekki á blikuna:
hann telur vonlítið að stjórnin
finni heilsusamleg ráð sem dugi
og muni hún uppskera svo sem til
var sáð - með „uppreisn í hern-
um“, uppreisn gegn þeirri ríkis-
stjórn sem nú situr. áb
DJOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Rltstjórar: Árni Bergmann, Einar Karl Haraldsson.
Fróttaatjórar: Óskar Guðmundsson, Valþór Hlöðversson.
Blaðamenn: Álfheiður Ingadóttir, Guðjón Friðrikssson Halldóra Sigur-
dórsdóttir Jóna Pálsdóttir Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Mörður
Árnason, Súsanna Svavarsdóttir, Víðir Sigurðsson (íþróttir), Össur Skarp-
héðinsson.
Ljóamyndir: Atli Arason, Einar Karlsson.
Útlit og hönnun: Bjöm Brynjúlfur Björnsson Svava Sveinsdóttir, Þröstur
Haraldsson.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir.
Auglýsingastjóri: Ólafur Þ. Jónsson.
Auglýsingar: Margrét Guðmundsdóttir, Ragnheiður Óladóttir,
Anna Guðjónsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Ðaldur Jónasson.
Afgreiðsla: Ðára Sigurðardóttir, Krístín Pétursdóttir.
Símavarsla: Ásdís Kristinsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: Bergljót Guöjónsdóttir.
Bílstjóri: Ólöf Sigurðardóttir.
Innheimtumaður: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Utkeyrsla, afgreiðsla, auglýsingar, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í iausasölu: 22 kr.
Sunnudagsverð: 25 kr.
Áskriftarverö á mánuði: 275 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVIUINN Miðvikudagur 1. ágúst 1984