Þjóðviljinn - 28.08.1984, Page 11

VIÐHORF
Hvað gerist á
Alþýðusambandsþingi 1984?
Á komandi hausti verður hald-
ið í Reykjavík 35. þing Alþýðu-
sambands íslands. Stór samkoma
nokkuð á fimmta hundrað
forystu- og liðsmanna verkalýðs-
hreyfingarinnar.
Áð þessu þingi beinist athygli
launþega kannske í meira mæli
en oft áður vegna stöðu verka-
lýðshreyfingarinnar í þjóðfé-
laginu í dag. Vafalaust verða þar,
sem oft áður, kjaramálin efst á
baugi, þó önnur stór verkefni bíði
þess einnig.
Mikið hefur verið rætt og ritað
um gerð síðustu kjarasamninga
ASÍ/VSÍ frá í febr. s.l. og sýnist
sitt hverjum. Ég er í hópi þeirra,
sem telja samningana nokkuð
fyrir neðan það, sem viðunandi
megi teljast. Ekki er ég í hópi
þeirra, sem kasta meginsök á
forseta A.S.Í. Ég tel mig hafa
þekkt nokkuð vel til starfa Ás-
mundar sem framkvæmdastjóra
A.S.Í. og kaus hann sem forseta á
þinginu 1980, vegna þeirra
kynna, er ég hafði af honum haft
um hæfni og verðleika, sem for-
ystumanns í samtökum okkar.
Það álit mitt hefur ekki breyst.
Þar fyrir tel ég það hafi verið mis-
ráðið af honum og öðrum vinstri
mönnum í miðstjórn A.S.Í. að
mæla með svo vafasömum samn-
ingum, því sjáanlegt var af niður-
stöðu atkvæða í fjölmörgum fé-
lögum, sem samningana sam-
þykktu, að það var ekki eining
fyrir hendi, og í þeim tilfellum
hefur afstaða miðstjórnar A.S.Í.
vafalaust víða ráðið úrslitum um
afgreiðslu félaganna.
Það segir hins vegar sitt um hve
samningsgerð þessi var á veikum
grunni byggð, að þó aðeins þrjú
félög felldu samningana tókst
þeim að ná fram mjög þýðing-
armiklum leiðréttingum, sem öll
önnur verkalýðsfélög nutu síðan.
Nú hefur það athyglisverða
gerst, að hin stóru samflot eru að
mati þeirra, sem ákvarðanir taka,
ekki hin rétta leið lengur.
Það er nú raunar ekkert nýtt að
gagnrýni sé uppi um ágæti stóru
samflotanna. Innan Verka-
mannasambandsins hafa í gegn-
um árin ávallt verið uppi sterkar
eftir Björgvin Sigurðsson
raddir um að sambandið semdi sér, þó ekki hafi það náðst fram. í stóru samflotunum hefur lág- launafólkið ávallt borið minnst úr býtum og svo var einnig í samn- ingunum í febr. s.l. þó atvinnu- rekendur haldi öðru fram. Launakjör láglaunafólksins verða ekki leiðrétt, né launa- jöfnuði komið á meðan verðbæt- ur og grunnkaupshækkanir ganga í prósentvís í gegnum allan launastigann upp í hæstu laun. Breytingu á því prinsip-atriði eru afar óheppileg og leiða jafnan Skipulagsmál samtakanna til fámennisstjórna þeirra, sem í verður að yfirvega af mikilli gætni höfuðborginni sitja. Félög yfir áður en til stórra breytinga er heil kjördæmi, eins og raddir gengið. Handahófskenndar til- hafa verið uppi um, eiga heldur lögur, sem fram hafa komið geta, ekki rétt á sér. Þar yrði félags- ef ekki er fullkomin gát höfð á, svæðið allt of stórt til að almennir skaðað samtökin meira en svo að félagsmenn yrðu í nokkru afger- auðvelt verði úr að bæta. andi sambandi við forystuna, sem Ég tel að mjög varlega verði að þá yrði í stærsta þéttbýli hvers fara í allar skipulagsbreytingar kjördæmis. Sama er að segja um með valdboði ofan frá án sam- félög, semnáyfirheilasýslu,sem ráðs við félögin. Alþýðusam- nú eru til. Reynslan af þeim er sú, bandið og Landssamböndin eiga
„Mér eru lítt skiljanleg rök fyrir því, að for- A
ystumenn í stjórmálaflokki atvinnurekenda, þó cr1\
mœtir menn séu og greindir, sitji í yfirstjórn lp *''
verkalýðshreyfingarinnar. Slíkt er mér tjáð að
þekkist ekki með öðrum þjóðum og mun því
vera um alíslenskt fyrirbrigði að rœða“.

virðist erfitt að fá fram, jafnt af
atvinnurekendum sem þeim í for-
ystu verkalýðshreyfingarinnar,
er mestu hafa ráðið í hinum stóru
samflotum.
Ljóst er að febrúarsamning-
arnir hafa staðfest áþreifanlega
hvflíkt grundvallaratriði það er í
skipulagsmálum verkalýðshreyf-
ingarinnar að samningsrétturinn
og endanlegt ákvörðunarvald sé
og verði ávallt í höndum hvers
einstaks verkalýðsfélags.
Á þinginu í haust munu skipu-
lagsmál verkalýðshreyfingarinn-
ar almennt verða til meðferðar. í
þeim málum þarf að mörgum
þáttum að hyggja. Ýmsir telja
stærð félaganna, þ.e. félags-
mannafjölda þeirra vera það,
sem meginmáli skipti varðandi
styrk og starfsaðstöðu. En slíkt er
misskilningur. Það er miklu
fremur stærð félagssvæða, sem
máli skiptir. Félög, sem ná yfir
allt landið, svonefnd Landsfélög,
FRA LESENDUM
Árbœjarsafn
Félag safnmanna
sendir athugasemd
Stjórn Félags safnmanna hefur
sent borgarráði athugasemd
vegna ráðningar í stöðu forstöðu-
manns Árbæjarsafns. Athuga-
semdin er svohljóðandi: „í frétt-
um útvarps þriðjudaginn 14. ág-
úst var greint frá því að Ragn-
heiður Helga Þórarinsdóttir,
mag.art. hefði á fundi borgarráðs
þá fýrr um daginn verið ráðin for-
stöðumaður Árbæjarsafns til eins
árs. Vegna ofangreindrar á-
kvörðunar borgarráðs vill stjórn
Félags íslenskra safnmanna lýsa
undrun sinni á þeirri tilhögun
borgarráðs að auglýsa ekki stöðu
borgarminjavarðar úr því að eng-
inn af föstum starfsmönnum
safnsins var fenginn til að gegna
starfinu þennan tíma eins og
venja mun vera í slíkum tilfell-
um“. Undir bréfið ritar Lilja
Árnadóttir formaður félagsins,
en í því eru tæplega 50 manns,
starfsmenn Þjóðminjasafns og
byggðasafna á landinu.
að þjónustan er fyrir stærsta þétt-
býliskjarna hverrar sýslu.
Það er staðreynd, sem reynslan
hefur sannað, að félög, sem ná
yfir víðáttumikil landsvæði hafa
ekki reynst því umkomin að sinna
skyldum sínum við félagsmenn út
um félagssvæðið, svo sem þau fé-
lög hafa gert, er ákveðið hafa sitt
starfssvæði innan skynsamlegra
marka.
Félagssvæði Bjarma á Stokks-
eyri nær vfir þrjú nágrannasveit-
arfélög. I Bjarma er verkafólk,
verslunar- og skrifstofufólk, sjó-
menn, þar með taldir skipstjórar,
stýrimenn, vélstjórar og mat-
sveinar, iðnverkafólk og starfs-
stúlkur á elli- og vistheimilum.
Þetta fyrirkomulag hefur gefist
mjög vel. Félagssvæðið er ekki
stærra en það, að virkt og náið
samband allra félagsmanna er við
forystuna og aðstaða til að ná
persónulega til starfsmanns fél-
agsins.
Aldrei stofnun
Mjög mikil ástæða er til í sam-
bandi við skipulagsmálin, að vara
við of mikilli yfirbyggingu í okkar
samtökum. Má vel hafa í huga
aðvörun formanns Dagsbrúnar,
að verkalýðshreyfingin má aldrei
verða stofnun í Þjóðfélaginu.
Það er líka alveg sérstök
ástæða til að benda á nauðsyn
þess, að allir sjómenn á fiski-
skipum í hinum smærri verstöðv-
um, undirmenn og yfirmenn séu í
einu og sama félagi. Þar sem
undir- og yfirmenn á fiskiskipum
eru aðskildir í félög undir- og yfir-
manna, eru það félög undir-
manna, sem berjast fyrir launa-
kjörum beggja. Þau semja um
híutaskiptaprósentuna, sem yfir-
mannafélögin miða svo laun
sinna félagsmanna við, með því
að semja um ákveðið álag ofan á
þau laun sem hásetafélögin hafa
samið um og barist fyrir.
í sameinuðu félagi undir- og
yfirmanna, eins og Bjarma
standa sjómenn sameinaðir í ein-
ni fylkingu í átökum t.d. verkföll-
um ef með þarf til að tryggja af-
komu stéttarinnar. Sú sameining
undir- og yfirmanna í sjómann-
astétt fiskimanna, sem er í
Bjarma er hið rétta skipulag og
hefur átt sinn stóra þátt í því að
Bjarmi hefur um mörg ár tryggt
sjómönnum á Stokkseyri bestu
sjómannakjör í landinu.
heldur ekki með valdboði á þing-
um sínum að svifta félögin frelsi
til að ráða sjálf reglugerðum og
samþykktum fyrir sjóðum sínum,
en skotið hefur upp hugmyndum
í þá átt.
Milliþinganefndin, sem fer
með þessi mál þarf að vanda vel
til tillagna, sem hún leggur fram.
Formaður nefndarinnar, Þórir
Daníelsson, býr yfir langri
reynslu í starfi innan verkalýðs-
hreyfingarinnar og þekkir þar vel
til mála. Þess er að vænta að á
þinginu í haust verði þessum mál-
um farsællega í höfn komið.
Frá því fyrsta þing Alþýðusam-
bandsins var haldið á árinu 1916
hafa miklar breytingar orðið í
þjóðfélaginu. Þing sambandsins
hafa sem annað í landi okkar
tekið miklum breytingum.
Þing Alþýðusambandsins sat
ég í fyrsta sinn haustið 1936 í
kjallara Alþýðuhússins við
Hverfisgötu í Reykjavík, og þá
sem Alþýðuflokksmaður. Þá var
Alþýðusambandið og Alþýðu-
flokkurinn eitt. Fyrstu ár tilveru
sinnar var Alþýðuflokkurinn rót-
tækari og harðari í sókn og vörn
fyrir málstað verkafólks heldur
en nokkur stjórnmálaflokkur á
íslandi er í dag. Það var því engan
veginn óeðlilegt að Alþýðuflokk-
urinn og Alþýðusambandið væru
sameiginleg órofa baráttu-
samtök, ein samhent fylking,
með þau viðfangsefni á sviði
kjaramála og stjórnmála að
tryggja bætt lífskjör og aukin
réttindi alþýðunnar í landinu. En
þegar Alþýðuflokkurinn hvarf
frá upphaflegri stefnu sinni og lét
í vaxandi mæli af stuðningi við
málstað verkafólks hlutu leiðir að
skilja.
Á Alþýðusambandsþingi
haustið 1940 eru svo formlega
slitin tengsl Alþýðuflokksins og
Alþýðusambandsins. Sigurjón
Á. Ólafsson vat kosinn forseti
sambandsins, eftir að vinstri Al-
þýðuflokksmenn höfðu á árinu
1938 gengið út, undir forystu
Héðins Valdimarssonar.
Um árabil voru þing Alþýðu-
sambandsins baráttuvettvangur
milli hægri og vinstri manna, þar
sem hart var barist og í þinglok
uppgjör milli fylkinga með mið-
stjórnarkjöri, þar sem þeir, er í
meiri hluta voru kusu sína menn í
miðstjórn, engin sambræðslu-
hugmynd heyrðist nefnd. Þó
munaði stundum fáum at-
kvæðum milli vinstri og hægri
manna, t.d. niður í 6 atkvæði á
þinginu 1956.
Ekki er ég glöggur á hvenær sú
hugmynd fæddist, að hver
stjórnmálaflokkur fengi kvóta í
miðstjórn A.S.Í. Mér eru lítt
skiljanleg rök fyrir því, að for-
ystumenn í stjórnmálaflokki at-
vinnurekenda, þó mætir menn
séu og greindir, sitji í yfirstjórn
verkalýðshreyfingarinnar. Slíkt
er mér tjáð að þekkist ekki með
öðrum þjóðum og mun því vera
um alíslenskt fyrirbrigði að ræða.
Sambræðslustjórnir manna
með andstæð sjónarmið og gjöró-
lík lífsviðhorf eru jafnan veikar
stjórnir. Það er makkað um mál-
in og útkoman sú, að sá, sem
hægast vill fara og minnstar kröf-
ur gera ræður ferðinni til að unnt
sé að ná samhljóða niðurstöðu,
sem jafnan er stefnt að til að sýna
einingu út á við.
Vinstri stjórn
íA.S.Í.
Á þingi Alþýðusambandsins
1976 var uppi sterk hreyfing um
að vinna að myndun vinstri
stjórnar í sambandinu, sem tekið
gæti af festu á málum og þyrfti
ekki að leita eftir málamiðlun hjá
hægri mönnum í hverju máli.
Ekki er hægt að segja að
neinum sigri í þeim efnum hafi
þar verið náð, en þó má fullyrða
að barátta hinnar svokölluðu
„órólegu deildar" hafi þar nokk-
ur áhrif haft á skipan miðstjórn-
ar. Sá ávinningur þurrkaðist hins
vegar út og meira til á þinginu
1980. Þá náðu hægri menn meiri
ítökum en þeir hafa áður haft í
miðstjórn sambandsins, jafn-
framt því, sem róttækum kröftum
á vinstri væng var ýtt út. Sú
breyting gaf ekki fyrirheit um rót-
tækni né baráttuhörku.
íslensk verkalýðshreyfing var
mynduð af róttæku félagshyggju-
fólki, sem gerði sér í upphafi
göngunnar ljóst, að aðgerðirnar
kostuðu fórnir, atvinnuofsóknir
og margs konar erfiðleika, bar-
áttu við hagsmunaöfl gróða-
hyggju og arðráns, harða lífs-
kjarabaráttu þeirra réttlitlu í
þjóðfélaginu við þau hægri öfl, er
vörð stóðu um forréttindi þeirra
ríku, á kostnað hins vinnandi
fólks til sjós og lands, er verð-
mætin báru í bú þjóðarinnar.
Ríkisstjórn sú, sem nú situr í
landinu hefur að dæmi annarra
hægri stjórna ráðist á lífskjör
verkafólks og þrengt að afkomu-
möguleikum alþýðuheimilanna.
Engum vafa er bundið að ísland
getur brauðfætt þjóðina og veitt
hverjum þjóðfélagsþegni
menntun og mannsæmandi lífs-
kjör, aðeins ef tekjum þjóðarinn-
ar og arðinum af vinnu fólksins er
réttlátlega skipt.
Verkalýðshreyfingin á vöxt
sinn og viðgang undir því að
vinstri menn haldi vöku sinni og
láti ekki blekkjast af áleitnum
áróðri hægri manna, sem túlka
sjónarmið andstæð hugsjóna- og
lífsstefnu verkalýðshreyfingar-
innar.
Vonir alþýðunnar í landinu
standa til þess að fulltrúar á 35.
þingi Alþýðusambandsins beri
gæfu til að standa saman að meiri
hluta um að kjósa samstillta
stjórn vinstri manna í sambandið
fyrir næstu fjögur ár.
Stokkseyri, 19. ágúst 1984
Björgvin Sigurðsson
Björgvin Sigurðsson hefur um
áratugi verift óbilandi baráttumaó-
ur í verkalýðssamtökunum. Hann
var lengi formaöur verkalýösfé-
lagsins Bjarma á Stokkseyrl.
Þrlðjudagur 28. ágúst 1984 ÞJÓÐVIUINN - S(ÐA 15