Þjóðviljinn - 08.09.1984, Qupperneq 8

Fjórföld einkasýning
Ungir listamenn í Kjarvalssal
Gegnt Septem-sýningunni í
vestursal Kjarvalsstaða, sýna 4
ungir listamenn í Kjarvalssal.
Það eru þeir Ámi Ingólfsson,
Daði Guðbjömsson, Kristján
Steingrímur og Tumi Magnús-
son. Allir hafa þeir sýnt verk sín
áður og em þekktir sem fylgis-
menn hins svokallaða nýja mál-
verks.
Þetta er forvitnileg sýning og
uppsetning hennar afmarkar
myndheim hvers listamanns fyrir
sig þannig að fremur mætti floicka
hana sem fjórfalda einkasýningu
en samsýningu. Þannig sýna
fjórmenningamir útsjónarsemi á
þessum síðustu og verstu tímum.
Þeir leigja einn sal og skipta hon-
um upp í fjóra. Þannig minnka
þeir sýningarkostnað um þrjá
fjórðu á mann.
Mikil gerjun
Allir em sýnendur í örri mótun
og hvergi örlar á neinum lokanið-
urstöðum eða stílfestingu. Þeir
em opnir fyrir tilraunum án þess
að persónuleg tjáning þeirra bíði
af hnekki. Ámi Ingólfsson sem er
þeirra elstur (fæddur 1951), er
jafnframt þeirra hamslausastur.
Ég játa það að oft hefur mér
dottið í hug að Ámi væri yfrið of
hömlulaus og anarkískur í list
sinni. En samkvæmt kenningunni
að veikleiki sé styrkur og öfugt,
þá hef ég aldrei séð sýningu með
honum þar sem ekki hefur slegið
mig stórskorinn kraftur hans.
Hvort heldur hann málar eða ger-
ir höggmyndir, fæst hann ávallt
við voldugar útlistanir.
nr
HALLDÓR
B. RUNÓLFSSOt
Að þessu sinni slær mig stjarn-
an, höggmynd úr múrsteinum
sem liggur á gólfinu. Bak við
þetta verk leynist angist, tilvist-
arkennd viðbrögð gagnvart
brostnum vonum. Stjama er
bjartsýnistákn, en sem múrverk
er hún afskræmi og kúgunartákn.
Þrátt fyrir viss þýsk áhrif í þessu
verki, er það kraftmikið og inn-
takið er markvisst.
Kristján Steingrímur sver sig í
ætt við hinn drungalega expressi-
onisma og á það sammerkt með
Áma. En málverk hans em samt
sem áður af allt öðmm toga
spunnin. Þau em goðsagnakennd
og rómantísk, norræn að inntaki,
þótt aðferðir hans minni oft á
franska abstraktmálarann
Soulage. Það er áræði í þessum
stóm og myrku myndum. Þær
hafa til að bera epískan þunga
sem oftar en ekki minna á dra-
matík íslenskra fombókmennta.
Léttleiki og
kímni
Þeir Daði Guðbjömsson og
Tumi Magnússon em andstæður
þeirra sem áður er getið. Yfir
verkum þeirra hvílir viss kímni og
léttleiki, þrátt fyrir alvarlega
undirtóna. Hinn fyrrnefndi sýnir
grafík, mestmegnis steinprent og
hefur hann náð miklu valdi yfir
þeim miðli. Þar blandast aðskilj-
anlegustu áhrif sem sumpart má
„Stjama“ eftir Áma Ingólfsson.
rekja til Picassos og Klees, en
einnig til alþýðlegra skopmynda í
stíl við danska grínblaðið Hudi-
bras.
Þessi sérstæð „barok-stíll“
Daða byggist á miklum teikni-
hæfileikum og leikni. Þó raskast
hvergi jafnvægið milli skreyti-
einkenna og inntaks og í fléttun-
um er fólgið visst stílrænt háð sem
gefur öllum myndunum tvíræða
merkingu. Það verður vart annað
sagt en Daða hafi opnast miklir
möguleikar gegnum stflbrigði
sem þó eru afgerandi og hann
hafi kunnað að notfæra sér þá.
Tumi er einnig íronískur og
kemur það skýrt fram í frjálsum
fantasíum hans. Stundum hafa
verk hans jaðrað við að vera
hirðuleysislega unnin. En hér eru
myndir sem telja verður til hins
besta sem hann hefur gert.
Ávextirnir er áleitið verk og gef-
ur til kynna ótvíræða málarahæfi-
leika hans. Hann beitir þar vissri
blekkingartækni (trompe l’oeil) í
bland við sérstæða og maleríska
takta.
Sýning fjórmenninganna
bendir til þess að í hinni nýju list
felist frjórri og margbreytilegri
tjáning en áður hefur sýnst.
Menn virðast vera opnari fyrir
möguleikum og tefla því hæfileik-
unum fram af meiri staðfestu og
sjálfsöryggi. Um leið verða þeir
sannari og persónulegri. -HBR
Strengur frá meginlandinu
í hinu nýstofnaða Gallerí Borg
við Austurvöll eru til sýnis verk
eftir Karen Agnete Þórarinsson.
Það eru 13 olíumálverk unnin á
undanförnum fjórum árum. Kar-
en Agnete fæddist í Kaupmanna-
höfn árið 1903, en fluttist til ís-
lands árið 1929 ásamt eiginmanni
sínum Sveini Þórarinssyni
listmálara. Þau hjónin unnu mjög
náið að list sinni og sýndu saman
á fjölmörgum samsýningum um
allt land. Þetta er fyrsta einkasýn-
ing Karen Agnete hér á landi, en
hún hefur haldið einkasýningu í
Kaupmannahöfn.
Innileiki
Karen Agnete Þórarinsson er
þroskaður listamaður sem hefur
fullkomið vald yfir þeim yrkisefn-
um sem hún fæst við. Það sem
hún sýnir á Gallerí Borg eru
mannamyndir og uppstillingar.
Það er eftirtektarvert að
allnokkur munur er á stflbrigðum
eftir því hverrar tegundar mál-
verk hennar er. Uppstillingamar
eru mun litsterkari en manna-
myndirnar og minnir litavalið
ósjaldan á Louisu Matthíasdótt-
ur, með því hún teflir saman and-
stæðum og skýrt afmörkuðum
Karen Agnete Þórarinsson sýnir í Gallerí Borg.
litaflötum. Yfirbragðið er þó ætíð
raunsætt.
Á hinn bóginn eru manna-
myndir hennar mildari í litaspili
og töluvert í ætt við hefðir meg-
inlandsins. Þær eru innilegar og
gæddar manneskjulegri hlýju.
Þær eru einnig óvenjulega vel út-
færðar og sýna að Karen Agnete
býr yfir miklum formbyggingar-
hæfileikum og þróttmiklum
teiknistfl.
Hvergi sameinast þessir þættir
betur en í myndinni af konu með
kerti (nr. 1) og fólkinu við borðið
(nr. 4). Kona með kerti byggir
bæði á næmu litavali og mikilli
tilfinningu fyrir ljósi og skuggum.
Þetta gefur myndinni dýpt sem er
einstæð og yrkisefnið vex fyrir
augum manns. í hinni myndinni
er áherslan á niðurröðun fólksins
við borðið og sækir Karen Agn-
ete þar föng til franska málarans
Cézanne, en einnig til danskrar
raunsæislistar. Þessi blanda er
svo útfærð á persónulegan og
sannfærandi hátt.
Síðbúin sýning
Það er merkilegt að Karen
Agnete skuli nú í fyrsta sinn
Kona með kerti. 1980. Eftir Karen Agnete Þorarinsson. halda einkasýningu. Hún er á ní-
ræðisaldri og hefur starfað að list
sinni allt frá miðjum þriðja ára-
tugnum, þegar hún var við nám í
Akademíunni í Kaupmanna-
höfn. Þessi hlédrægni hefur verið
með öllu óþörf því listamaðurinn
býr yfir nægum hæfileikum, eins
og fram kemur á þessari sýningu
og sést einnig á öðrum myndum
hennar sem prýða íslensk söfn.
Uppruni hennar kemur einnig
skýrt fram í efnisvali og aðferð-
um. Það gerir sérstöðu hennar
enn eftirtektarverðari í íslenskri
list. Hún fæst ekki við hið opna
svið landslags eins og svo margir
íslenskir málarar af hennar kyn-
slóð, heldur kýs hún að dvelja við
hið lukta rými stofunnar, hið
hægláta og kyrra líf borgaralegs
umhverfis.
Að þessu leyti flytur hún með
sér streng sunnan úr Evrópu sem
rekja má allt aftur til hollenskrar
17. aldar listar, einkum málara á
borð við Vermeer og de Hooch.
Frá Hollandi bárust straumamir
til Danmerkur eftir krókaleiðum
og blönduðust öðmm strengjum
frá meginlandinu. Það er m.a.
Karen Agnete að þakka að hing-
að skuli þeir svo berast í formi
einlægrar og persónulegrar listar
hennar. HBR
Stefnumót glervina
Staðfesting nýrrar listgreinar á íslandi
Stefnumót glervina nefnist
sýning á gangi Kjarvalsstaða og
opnaði um mánaðamótin. Þar
sýna fjórir glerlistamenn listmuni
sína. Það eru þau Finn Lyng-
gaard, Tchai Munch, Sören
Staunsager Larsen og Sigrún
Ólöf Einarsdóttir.
Það er ekki oft sem við eigum
þess kost að skyggnast inn í ver-
öld glerlistar, enda er hún ung í
samanburði við aðrar listgreinar
hér á landi. Það er staðreynd að
áhugi manna fyrir listum vex eftir
því sem þeir tengjast þeim nánar.
Hingað til hafa íslendingar ein-
ungis kynnst glermunum sem að-
fluttri eða innfluttri list, annað
hvort frá Finnlandi, Svíþjóð,
Tékkóslóvakíu eða Ítalíu. Sum-
part hefur verið um nytjahluti að
ræða ellegar smáhluti svo sem
öskubakka, skálar eða vasa. En
þessi innflutningur þótt góðra
gjalda verður sé, hefur ekki
kveikt neinn brennandi áhuga á
glerlist, heldur slævt skilning
manna á gildi hennar.
Hlutirnir
tala
Með þeim Sigrúnu Ó. Einars-
dóttur og Sören S. Larsen sem
tekið hafa sér bólfestu í Bergvík,
Kjalamesi, höfum við allt í einu
komist í nána snertingu við þessa
list. Þau hafa heldur ekki látið sitt
eftir liggja í kynningum á list
sinni. Og það er þeim að þakka
að nú fáum við tækifæri til að
kynnast auk þeirra, verkum
tveggja danskra glerlistamanna
sem standa í fremstu röð á þessu
sviði.
Ef ég hef einhvem tíma látið að
því liggja að listir væm eins konar
gullgerðarlist, þá á það betur við
um glerlist en nokkuð annað. Þar
er andanum bókstaflega blásið í
efnið. Allt gerist á því augnabliki
þegar seigjan er enn rauðglóandi
og til þess að ná valdi á öllum
smáatriðum þarf snögg og ömgg
handtök. Þetta krefst einbeitni
og útsjónarsemi þar sem öllu
andlegu og líkamlegu þreki lista-
mannsins er safnað saman í af-
markaðan tímapunkt.
Þetta er undirstaða þess að
glerið lifni og tali sínu máli með
formi og litbrigðum. Og þessum
fjómm listamönnum tekst að fá
gler sitt til að tala.
Fágað
handbragð
Fágun er í fyrirrúmi. Finn
Lynggard sem mesta reynslu á að
baki og kennt hefur þeim Sigrúnu
og Tchai Munch, er talandi dæmi
um listamann sem bmgðið hefur
sér í hin margvísustu líki með frá-
bæmm árangri. Nemendur hans
hafa lært af honum þá list að aga
sig við einfalt og snjallt form,
sniðganga allt skrúð og draga
fram hlutina eins og tæra og
ferska og tæknin leyfir. Skálar
Munch og vasar Sigrúnar bera
þessu órækt vitni.
Sören Larsen sýnir okkur svo
stílrænt næmi sitt í vösum sem
unnir em sumpart sem náttúm-
form og sumpart sem
geometrískir hlutir. Samruni mó-
demískra og hefðbundinna þátta
gerir verk hans sterk og persónu-
leg.
Þessi sýmng ætti að verða Is-
lendingum innblástur til frekari
sóknar á sviði listiðna um leið og
hún staðfestir glerlistina í sessi.
Dagar einstreymis í formi inn-
fluttra glermuna em taldir, því
það sýnir sig að hér er kominn
persónulegur og fmmlegur vísir
að þjóðlegri glerlist sem getur
mætt því besta á jafnréttisgmnd-
velli.
-HBR
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 8. september 1984