Þjóðviljinn - 25.11.1984, Page 17

LEÐARAOPNA
Steingrímur Sigfússon alþingismaður og jarðfrœðingur
Rannsóknarstofnun á Akureyri
Steingrímur: rannsóknir og þjónusta
á einni hendi
Ég tel aö meðan þetta er að
fara af stað sé enginn annartil
að veita fé til líftækni en hið
opinbera. Og að mínu viti er
eðlilegast að frumrannsóknir
og forvinna séu á einni hendi,
verði stjórnað af einni
rannsóknarstofnun. Ýmis rök,
byggðarökog rannsóknarleg,
hníga að því að miðstöð þess-
arar nýju greinar verði á
landsbyggðinni
Ég hef á þingi lagt fram frum-
varp um að rannsóknarstofnun
fyrir Iífefnaiðnað verði reist á
Akureyri. Hún yrði svipuð öðr-
um rannsóknarstofnunum fyrir
atvinnuvegi, sinnti frumrann-
sóknum og veitti ýmsa þjónustu.
Fyrst í stað rynni fé til stofnunar-
innar úr opinberum sjóðum, síð-
ar mundi vaxandi lífefnaiðnaður
standa undir auknum hluta
kostnaðarins.
Það eru allir sammála um að
hér þarf til að byrja með talsverð-
ar rannsóknir, menn hoppa ekk-
ert inní þetta í dag og byrja að
framleiða á morgun. Við erum að
fara af stað á nýju sviði, og hljót-
um að leggja áherslu á þá þætti
þar sem aðstaða okkar er sterk-
ust, við höfum hráefni úr sjávar-
útvegi og landbúnaði, og frá sér-
stæðri náttúru, til dæmis hvera-
örverumar. Ég er alls ekki að lýsa
vantrausti á þá sem styðja til-
löguna um samstarfsverkefnið í
ensímvinnslu meðan það er í at-
hugun að koma þessu á eina
hönd.
Ég tel að þegar ný iðngrein er í
sjónmáli, og það grein sem menn
telja að eigi eftir að hafa víðtæk
áhrif, - þá sé tækifærið að láta
byggðasjónarmiðin njóta sín og
hefja starfið frá upphafi á lands-
byggðinni. Það er miklu auðveld-
ara en að flytja til stofnanir og
fýrirtæki sem þegar eru gróin í
heimabyggð sinni. Menn mega
ekki gefast upp átakalaust í þeim
efnum. Og raunar hefur það
ýmsa ótvíræða kosti að starfi í líf-
tækni sé stjórnað frá landsbyggð-
inni, til dæmis frá Akureyri eins
og ég hef lagt til. Akureyri er
sjávarútvegsstaður og landbún-
aðarmiðstöð, og þar er rík iðnað-
arhefð, og mikil umsvif í matvæl-
aiðnaði sem um margt er skyldur
líftækninni. Að auki er Akureyri
af þægilegri stærð, og gætu
skapast náin tengsl milli stoftíun-
arinnar, atvinnulífsins og
menntastofnana.
Rannsóknastofnun fyrir lífefn-
aiðnað á Akureyri þarf ekki að
vera dýr. Það er ekki mikill
kostnaður í steinsteypu, aðallega
laun, skrifstofukostnaður og
tækjakaup.
—m
Jón Agnar Eggertsson formaður Verkalýðsfélags Borgarness
bœta lífskjörin
Jón Agnar: upplýsingar til fólksins
Ætti að
Það er mjög mikilvægt að
kynna almenningi vel þá kosti
sem líftæknin býður, segir Jón
Agnarsem siturfyrirverka-
lýðshreyfinguna í kynningar-
nefnd um líftækni. -Ekki síst
vegna þess að þetta er iðnað-
ur sem mun hafa mikil áhrif í
atvinnugreinum hér á landi í
framtíðinni, í fiskiðnaði og í
landbúnaði. Ég tel að verka-
lýðshreyfingin hljóti aðsýna
þessum málum mikinn áhuga
og taka þátt í að kynna þessa
nýju atvinnugrein vel.
Það má gera ráð fyrir að starfs-
fólk við þessa grein verði nokkuð
vel menntað og að í greininni
verði betri laun en í mörgum öðr-
um. Þetta ætti að bæta lífskjör
almennings ef líftækni verður öfl-
ug atvinnugrein.
Líftæknin gæti átt eftir að hafa
veruleg áhrif á vinnuaðferðir og
starfsskilyrði í öðrum greinum, til
dæmis í fiskvinnslu, og það gerir
góða kynningu enn mikilvægari.
Við hljótum að leggj a áherslu á
að koma af stað nýjum atvinnu-
greinum eins og þessari, þar sem
litlar líkur eru á aukningu í hinum
hefðbundnu atvinnuvegum. Við
höfum hér í Borgamesi rætt
þetta, - og ég flutti um þetta til-
lögu í hreppsnefndinni, að at-
huga möguleika á lífefnaiðnaði
hér heima í tengslum við land-
búnaðinn í kring. Það er mikil-
vægt að hafa slíkt í huga í bæjum
sem byggja á landbúnaði og fisk-
vinnslu þegar samdráttur verður í
þeim greinum. Við verðum að
kanna alla möguleika til að nota
betur það hráefni sem til fellur.
Ég legg mikla áherslu á að
kynna almenningi þetta vand-
lega. Líftæknin er að sumu leyti
svipuð og tölvan; breytingarnar
gætu reynst miklar, og þær mega
ekki koma flatt uppá almenning.
Verkalýðshreyfingin á að
skipta sér af þessu, hún á að fylgj-
ast með öllum nýjungum í at-
vinnulífinu og dreifa upplýsing-
um um þær til fólksins í stað þess
að þær séu í höndum fárra.
Og ríkisvaldið verður að sýna
þessu skilning, fjárskortur má
ekki hamla framgangi í þessari
grein.
-m
Guðmundur Einarsson líffrœðingur og alþingismaður
Sterkan sjóð til uppbyggingar
Guðmundur: ríkissstjórnin talar um
uppbyggingu, en sker niður til Há-
skólans
Hér er um margslungna
grein að ræða sem kemur inn
á margar ólíkartræðigreinar,
lífefnafræði, lífeðlisfræði,
erfðafræði, örverufræði og
ýmsar tækn ig reinar varðandi
útbúnað. Mitt mat er að menn
verði að taka tillit til þessa við
uppbyggingu greinarinnar,
styðja þá viðleitni sem þegar
er fyrir hendi á ýmsum stöð-
um og hvetjatil samráðs þarí
milli frekar en að setja upp
einhverja ákveðna stofnun tii
að stýra þessu. Menn fái að
vinna í sínu umhverfi með því
sem þegar er fyrir hendi til að
nýta þá aðstöðu, sagði Guð-
mundurum uppbyggingu líf-
efnaiðnaðar hérlendis
Ég held aö það þurfi alls ekki
frekari stjómun á þessu svið en
þá sem menn em þegar búnir að
taka upp sín í milli. Hins vegar
vantar sterka sjóði til að standa á
bak við þessa uppbyggingu þar
sem úthlutun fjár sé byggð á fag-
legri umfjöllun. Fjárveitinga-
nefnd alþingis á ekki að sjá um
endanlega úthlutun eins og mál
standa nú, heldur styrki ákveðna
vísindasjóði í þessum efnum.
Ég held að þessi nýiðnaður
þurfi ekki að rótfestast hér á höf-
uðborgarsvæðinu þótt engin
bein opinber stjóm sé á þessum
málum. Þetta er mjög vítt svið og
verkefnin em sjálf mörg hver á
færi stofnana sem þegar eru úti á
landi, svo sem varðandi efna-,
matvæla- og fiskiðnað.
Ég held að framundan sé öflug
uppbygging í þessum málum á
næstu ámm. Stóriðjan er stefna
gærdagsins á vesturlöndum en
vaxtarbroddurinn er á sviði
margbreytilegs þekkingariðnað-
ar. Það er því uggvænlegt til þess
að hugsa að ríkisstjómin sem sí-
fellt talar um uppbyggingu í at-
vinnulífinu er á sama tíma að
skera niður öll framlög til Há-
skólans.
En menn verða að átta sig á að
þessi nýiðnaður er ekki upphaf
og endir allra framfara í atvinnu-
lífinu eins og íslendingar hafa
gjarnan hugsað þegar nýjar
atvinnugreinar skjóta upp kollin-
um. Möguleikarnir eru vissulega
gífurlegir og það er augljóst að
hér verður um að ræða veiga-
mikinn þátt í fjölbreyttara
atvinnulífi. En til að svo megi
verða þurfum við að komast af
stað með fyrstu verkefnin og sýna
ákveðna viöleitni til að láta þekk-
inguna endumýja sig.
-*g
Ólafur: tíu milijön króna olíusparnað-
ar?
Ólafur S. Andrésson lífefnafrœðingur
Fjársvelti Háskólans háir okkur
Það eru engin vandræði
með að fá menntað fólk á
þessu sviði, sagði Ólafur S.
Andrésson, einn þeirrasem
standa að fyrstu samstarfs-
verkefninu í íslenskri líftækni.
Það er þegar talsvert af
mönnum að vinna við þetta og
við eigum kost á að fá margt
gott og vel menntað fólk í við-
bót, - ef einhverjar horfur eru
á að líftækni verði raunveru-
lega byggð hér upp. Veik-
leikinn er ekki fólk með
menntun heldur að fá fjár-
magn til að byggja upp
rannsóknarstarf.
Það skiptir til dæmis miklu að
Háskólinn fái að starfa eðlilega.
Það er langt frá því nú vegna fjár-
sveltis. Rannsóknir á líftækni á
þeim forsendum sem við höfum
dregið upp í áætlun um samstarfs-
verkefnið væm lítill vandi ef
rannsóknarstofnanir háskólans
fengju að starfa eðlilega. Fjár-
svelti Háskólans hefur komið
niður á framvindu í líftækni hér-
lendis.
- Við höfum talið líftækni svo
brýnt verkefni að við reynum að
fara aðrar leiðir en að fá venju-
legar beinar fjárfestingar gegnum
Háskólann. Meginatvinnuvegir
hér em matvæla- og fóðuriðnað-
ur. Ef við ætlum að halda okkar
hlut í alþjóðlegri samkeppni
verðum við að fylgjast með nýj-
ungum sem henta okkar vinnslu
og vera virkir sjálfir hér heima.
Við verðum að hafa getu til að
takast á við vandann og til þess
þarf rannsóknir, bæði grunn-
rannsóknir og hagnýtar.
- Það augljósasta er að við
verðum að geta hagnýtt okkur líf-
tækni í fiskiðnaðinum, - það get-
ur skipt mjög miklu máli. Lítið
dæmi: ef hægt er að nýta hitaþol-
in ensím til að breyta vinnslu á
soðkjörnum í fiskimjölsverks-
miðjum gæti það þýtt olíusparn-
að uppá tíu milljónir á ári. En
þetta vitum við ekki fyrren við
fáum tækifæri til að rannsaka
málið vendilega.
- í samstarfsverkefninu gemm
við ráð fyrir að framleiða bæði til
innanlandsþarfa og til að flytja
út. Það er gert ráð fyrir að þetta
verkefni kosti allt um 65
milljónir, en ef vel gengur skilar
það fé sér margfalt til baka.
-m
Sunnudagur 25. nóvember 1984 ÞJÓÐVILJINN — SlÐA 17