Þjóðviljinn - 02.03.1985, Side 7

Áfimmtudagskvöld héldu
bókmenntafrœðinemar í
Háskóla fund f Félagsstofnun
stúdenta um stöðu Ijóðsins.
Þrír framsögumenn og fullur
salur af ýmislegu fólki. Fyrir
fundarhlé sté Ijóðgyðjan
sjálf uppúr líkkistu, lýsti þvf yfir
að hún vœri á lífi og œtlaði
sér að lifa; og œtli það sé
ekki bara lífvœnlegtíþeirri
sveit?
Fjörugur fundur og hæfilega
lítt af setningi slegið í uppreisn
gegn bókmenntastofnun og út-
gáfuveldi, fátt um svör við stór-
um spurningum;:sumir reyndu að
gera sér hnoða um völundarhús
síðustu ljóðára, aðrir þver-
neituðu slíkum tilraunum og
þrættu fyrir að ljóð gæti nokk-
urntíma verið annað en ljóð.
Sumsé; ýmsir höfðu lítið að segja
í löngu máli, aðrir höfðu mikið að
segja en vissu ekki hvernig þeir
áttu að segja það né nákvæmlega
hvað það var, sumir sáu sér þann
vænstan kost að þegja. Og í lokin
tilkynnti einn fundarmanna að
hann væri með fyrirspurn til
framsögumanns, gekk síðan útí
sal að píanói og flutti fyrirspurn
sína í tónformi. Varð fátt um
svör.
Framsaga Eysteins Þorvalds-
sonar er rekin hér til hliðar en
það telst rétt að gæða lesendum á
brotum af ræðum og umræðum
úr og í samhengi, yfirleitt án
nafns:
■ Það er ekkert minnst á sam-
tímaljóðlist í háskólanum. Nú-
tímaljóðlist er ekki nema fimm
prósent af kennsluefni í bók-
menntafræði, og sá kúrs er ekki
haldinn nema þriðja hvert ár.
Kennsla í almennri bókmennta-
fræði hefur verið skorin niður um
fimmtán prósent síðan í fyrravet-
ur og sjálfstæð rannsóknarverk-
efni nemenda er eins fjarlægur
draumur og tunglferð. (Garðar
Baldvinsson)
■ Er ljóðið það sem höfundur
Skáldgyðjan er staðin uppúr líkkistunni og farin, Sjón les viðstöddum pistilinn. Myndir: EÓI.
kallar ljóð? Er þetta ljóð sem ég
er að segja ef ég kalla það ljóð?
Eða treystir sér einhver til að
segja hvað ljóð er?
■ Það er verið að skamma stofn-
anir og kvarta yfir því að sam-
tímaljóðlist sé ekki kennd í há-
skólanum. Er þetta unga fólk í
háskólanum lagst í þá vesöld að
halda að við sem erum 20-30
árum eldri getum leiðbeint um
það sem er að gerast hjá skáldun-
Framhald á bls. 9
Ljóðagerð í foráttuvexti
Eysteinn Þorvaldsson: kœfum ekki nýgróður með alvisku
eða áköllun gamalla skáldgoða
Inngangspistil Ijóðakvöldsins hjá
bókmenntafrœðinemum framsagði
Eysteinn Þorvaldsson, sá
bókaumfjallari sem helst hefur rýnt f
nýjan skáldskap.
Hann lýsti fyrst helstu fordómum: ljóða-
gerð hrakar, andlaus ung skáld skortir
manndóm, arfleifðin í hættu, þjóðskáldin
vanrækt, brageyrað kelur. En þetta vandlæt-
ingarhugarfar er ekki hættulegt, sagði
Eysteinn. Verst er tómlætið sem ung skáld og
ný ljóð mæta í menningarstofnunum og hjá
almenningi. Reyndar er skáldskapur síðustu
ára sundurleitur og marglitur, straumar lítt
teknir að skýrast; en ljóðagerðin er í foráttu-
vexti einsog fljót á vordegi og á það skilið að
við fylgjumst með og kæfum ekki nýgróður
með alvisku eða áköllun gamalla skáldgoða.
Það verða tímamót hér í ljóðagerð einsog
annarsstaðar um 1970, sagði Eysteinn, þegar
áhrifa umróts kringum 1968 fer að gæta:
andóf gegn valdakerfi og hernaði, pólitísk
vakning. Þá verða einnig kynslóðaskil á
skáldaþingi. 68-mönnum dvín síðan móður
og eykst þreyta, og grunntónn í ljóðskap síð-
ustu fimmtán ára er bölsýni, vonleysi, for-
dæming. Einskonar níhílismi: viðtekin sið-
ræn gildi gengisfelld, skáldin yrkja án trúnað-
ar við hugsjónir eða kenningar á
stjórnmálamarkaði, leitast við að gera ljóðið
engu háð nema skáldinu sjálfu.
Síðasta vígið
Ljóð síðustu ára eru ekki framin án þjóð-
félagssamhengis, en þau eru enginn hetju-
skáldskapur um ofurmenni og heimsvanda-
mál. Skáldin sækja inní persónulegan smá-
heim, samskipti í einkalífi, og lýsa ljóð sín
löngun til betra og litríkara lífs. Allt er ó-
tryggt en bomban bannar ekki stundargleði.
Og upp rísa nýir súrrealistar og taka til við
sína „hreinu sálrænu ósjálfræðisathöfn“.
Atómskáldin byltu forminu á fimmta og
sjötta áratugnum, en hefðin átti sér enn vígi í
ljóðmálinu sjálfu, segir Eysteinn, - því um-
turna skáld áttunda tugarins með ýmisskonar
tilraunum við samsetningu orða og setninga,
leik að merkingu og tungutaki úr hvunn-
dagsmálfari og úr slangri - og eru þó aldrei
torskilin í neikvæða veru.
Niðurstaðan í bili: ljóðið er ennþá sverð oe
skjöldur-----
Einnig þegar þú ert orðlaus
stundum meira að segja
jiminn átt’ekki krónu
ekki orð ekki tálguspýtu
alveg lens
Jafnvel þá
standa orð...
(Sigurður Pálsson)
-----og ljóðið túlkar ennþá von:
Jafnvel við vildum einnig
geta fundið vonina
handan við sérhvern dauða
vonina fyrir okkur
fyrir börn okkar
og þau sem óborin eru:
vonina um líf
(Berglind Gunnarsdóttir)
UMSJÓN: ÞROSTUR HARALDSSON
Laugardagur 2. mars 19851 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐ/
Börn, bókmenntafræðingar, ofanjarðarskáld...
Ljóðið á
að steypa
þér í glötun
Frá umrœðufundi
bókmenntafrœðinema um
Ijóðstöðu