Þjóðviljinn - 05.05.1985, Blaðsíða 11

ár
frá
stríðslokum
vegaranna sem réðu í hverjum
landshluta. En það er ekki úr vegi
hér að minnast á þá þróun, sem
varð í fjölda borga og bæja um
allt Þýskaland fyrstu dagana og
vikurnar eftir að herir banda-
manna drógu þar niður nazista-
fánana.
Með miklum hraða spruttu
upp nefndir andfasista, alþýðu-
nefndir og verkamannaráð og
fóru að stjórna, dreifa matvælum
og skipuleggja nauðsynlega þjón-
ustu. Flestir sem tóku þátt í þess-
ari hreyfingu voru stéttvfsir sósí-
aldemókratar og kommúnistar,
sem höfðu hver með sínum hætti
haldið vöku sinni. Sjaldan höfðu
þessir hópar komið sér niður á
pólitíska stefnuskrá. Þeim var
sameiginlegt hatur á nasisman-
um, hatur sem ekki var lengur
vanmáttugt, sömuleiðis andúð á
kapítalismanum sem þeir töldu
með góðum rökum að hefði fætt
nasismann af sér. Og þeir voru í
einingarskapi: aldrei framar átti
að takast að kljúfa verkalýðs-
stéttina eins og gerst hafði árjn
áður en Hitler tók völd og ofsótti
síðan bæði komma og krata.
Þetta var
kveðið niður
En þessari hreyfingu, sem um
margt var Þjóðverjum til sóma
eins og á stóð, var illa tekið af
öllum hernámsveldum. Andfas-
istanefndirnar voru leystar upp
og bannaðar bæði í austri og
vestri. Sagnfræðingurinn Peter
Brandt segir um þetta: „Sjálfstæð
andfasísk bylting hefði haft í för
með sér fyrir öll hernámsveldin
ófyrirsjáanlegar áhættur." Hann
útskýrir nánar: fyrir Vesturveldin
var hér um að ræða byltingar-
hreyfingu sem stefndi gegn kapít-
alisma. Sovétmenn kærðu sig
hinsvegar ekki um að einhver sú
„vinstrivilla“ ætti sér stað, sem
þeir væru ekki tilbúnir að skrifa
undir og Flokkurinn gæti ekki
stýrt að vild.
En þó svo færi fyrir andfasist-
anefndunum voru svotil allar pól-
itískar hreyfingar í Þýskalandi
fyrst eftir stríð mjög andkapítal-
ískar. Schumacher, foringi Sósí-
aldemókrata sagði sem svo, að
sjálf framtíð þýsku þjóðarinnar
væri því háð, að hún gæti tekið
upp sósíalískt efnahagslíf - og
lýðræði. Meira að segja Kristi-
legir demókratar kröfðust þess
að „forræði stórauðvaldsins og
auðhringanna“ yrði brotið á bak
aftur.
En einsog menn vita: hvorki í
Þýskalandi sjálfu né í þeim
löndum sem hernumin höfðu ver-
ið eða barist með Þjóðverjum
fékk hin sterka vinstrikrafa notið
sín: vonir almennings um nýja
þjóðfélagshætti sem sameinuðu
bæði sósíalisma og lýðræði rætt-
ust ekki nema að litlu leyti, vegna
þess að öflugustu sigurvegarnir
tóku að umskapa sín áhrifasvæði
hvor með sínum hætti.
Á friðar-
afmœlinu
Sú saga tvískiptingar álfunnar
og kalds stríðs veldúr því meðal
annars, að á fjörtíu ára afmæli
friðar í Evrópu er fögnuður minni
en skyldi. Sovétmenn leggja á
það mikla áherslu að menn
gleymi ekki þeirra framlagi til sig-
ursins og er það ekki nema von:
þeir færðu méstar fórnir. Auk
þess eru Sovétríkin farin að líta á
sigurinn yfir Hitler sem helstu
réttlætinguna fyrir tilveru sinni -
og um leið afsökun fyrir því sem
miður hefur farið. Gyðingar
krefjast þess sem vonlegt er að
nasismanum sé ekki gleymt: eng-
ir urðu fyrir meiri grimmd en
þeir. Auk þess sem gyðingamorð
Hitlers eru með nokkrum hætti
ein helsta röksemdin fyrir tilveru
ísraels. Aðrir eru eins og í vand-
’ræðum með þetta afmæli. Þjóð-
verjar vegna þess að þeir biðu
ósigur. Bretar vegna þess að þeir
voru sigurvegarar í stríði, sem um
leið leiddi til þess að þeir misstu
heimsveldið. Bandaríkjamenn
vegna þess að Vestur-Þjóðverjar
eru mikill hornsteinn í Nató gegn
fyrrverandi bandamönnum í
austri: þar af stafa hin furðulegu
vandræði Reagans forseta sem
er, þegar þetta er skrifað, á leið
til Evrópu og ætlar m.a. að
heimsækja hermannagrafreit
þýskan þar sem grafnir eru menn
úr SS-sveitunum, flestum til
hneykslunar.
En hvað sem öllu líður: menn
eiga að sjálfsögðu að fagna friði í
Evrópu og rifja upp sem mest
þeir mega um heimsstyrjöldina
síðari. Bæði vegna þess að án
þess að þekkja hana skilja menn
fátt í þeirri Evrópu sem við byggj-
um í dag. Og svo vegna þess, að
það er hollt að minnast þeirra al-
þýðumanna sem báru hita og
þunga þess mikla stríðs og þeirra
vona sem þeir gerðu sér um betri
framtíð.
-ÁB
Nasistabúningar á götum Berlínar.
Frá bardögum við Berlín: sovéski herinn sækir fram.
Myrtir fangar 1 Auschwítz: glæpirnir vom enn skelfilegri en menn grunaði.
Friðardagurinn á íslandi 7 945
Fögnuður og skœtingur,
tóragas og heillaóskir
Sfríðinu lokið: búið að negla fyrir „Kentucky Theatre" á Skólavörðuholtinu...
En innan skamms voru húsnæðislausir íslendingar komnir ( þessa
hermannabragga...
Þann áttunda maí árið 1945
var friði í Evrópu fagnað í
Reykjavík sem og í öðrum
höfuðborgum. Fram fóru
virðuleg hátíðahöld, en áður
en degi lyki logaði allt í ófriði í
miðbænum og lögregla varð
að grípa í fyrsta sinn í sögu
landsins til táragass til að
dreifa mannfjölda.
Það var mikill fönguður í
blöðunum yfir falli nasismans,
en eindrægnin var yfirborðs-
leg og skammt í illindi þegar
túlka áttið niðurstöður stríðs-
ins.
Upp úr hádegi þennan dag
endurvarpaði útvarpið ræðu
Churchills, forsætisráðherra
Breta, um styrjaldarlokin og
hófst síðan mikil eimpípublástur
skipa í höfninni. Kl. 14 hófst há-
tíð við Austurvöll í fögru veðri.
Sveinn Björnsson forseti flutti
ávarp sem og Ólafur Thors for-
sætisráðherra. Ólafur Thors varð
nokkuð líkur Churchill í málfari
þegar hann sagði sem svo um
styrjöldina að „aldrei fyrr hafa
jafn margar manneskjur þjáðst
jafn mikið- Hann fór nokkuð
mörgum orðum um fórnir þær
sem Islendingar hefðu fært í stríð-
inu, þá aðild sem þeir hefðu beint
og óbeint átt í stríðsrekstri með
Bandamönnum. Þetta verður
eftir á að hyggja að skoðast í sam-
bandi við deilur, sem þá voru
risnar um skilmála fyrir aðild ís-
lands og stofnþingi Sameinuðu
þjóðanna, sem áttu upphaflega
að vera vettvangur þeirra einna
sem hefðu gerst aðilar að stríðinu
gegn nasismanum.
„Skuggi féll á"
Svo voru sendiherrar Banda-
ríkjanna og Sovétríkjanna, Bret-
lands og Noregs og Danmerkur
leiddir fram á svalir Alþingis-
hússins og hrópað húrra fyrir
þeim og blásnir þjóðsöngvar. Svo
var hátíðamessa í Dómkirkjunni.
Síðan efndi Norræna félagið til
samfagnaðargöngu til sendiherra
bústaða Norðmanna og Dana,
frændþjóða sem nú voru frjálsar
undan hernámi. Þetta var allt
einkar virðulegt. En lofa skal dag
að kvöldi. Morgunblaðið sagði
síðar mjög hneykslað: „Þegar á
leið daginn féll skuggi á hátíðar-
höldin. Ærslin urðu svo grófgerð,
að lögregla varð að lokum að
grípa til aðgerða sem ekki hefur
verið beitt hér fyrr, en þekkt er í
erlendum stórborgum þegar
skríll er að verki“. Hér er átt við
það, að áður en degi lauk hafði
lögregla beitt táragasi til að
stöðva ólæti í miðbænum. Svo fór
að „aldrei hefur verið almennari
grátur í Reykjavík en daginn sem
friðurinn skall á“ eins og segir í
skemmtilegri frásögn Þorbjörns
Guðmundssonar af friðardegin-
um í Blaðamannabókinni 1947.
Hamar, sigð
og kóngurinn
Upphaf ryskinga er rakið til
þess að breskir sjóliðar í borginni
settu í sig stríðsöl og fóru með
nokkrum fyrirgangi um bæinn.
Meðal annars vildu þeir láta Ing-
ólf Arnarson uppi á Arnarhól
halda á breska fánanum, en ungir
menn íslenskir, sem höfðu fylgst
með Bretum og einnig drukkið
stríðsöl, voru ekkert á að leyfa
slíkt. Upp frá því var ókyrrt í
bænum og sló í brýnur við og við
og stundum logaði allt í
slagsmálum. Flestar rúður í versl-
unum miðbæjarins voru brotnar.
Einn piltur fékk skot í gegnum
báðar buxnaskálmarnar. Enginn
vissi í raun og veru út af hverju
var barist: kannski út af því að
allir vildu eiga sigurdaginn? í
fyrrgreindri frásögn Þorbjarnar
er þessi fróðlega klausa: „Fyrir
fylkingum sínum báru dátarnir
ýmis merki, eftir því sem þeim
hefir þótt best við eiga og til prýð-
isauka. Bar mest á V-merkinu
(sigurmerkinu), hamar og sigð og
mynd af Bretakonungi“.
Það er nefnilega það. Þótt
undarlegt megi virðast nú, var
það algengt í breskum hermanna-
bröggum um þetta leyti að menn
krotuðu á vegg: ,Jóa frænda til
konungs“. Það var átt við Stalín
karl, hamar og sigð voru vitan-
lega skjaldarmerki hans.
Sem er og eitt dæmi um að
margar og misvíxlandi voru
væntingarnar í heiminum þennan
vordag fyrir fjörtíu árum.
Grunnt á
því góða
Maður skyldi ætla að íslensk
dagblöð hefðu verið mjög sam-
stillt í útleggingu sinni á friðar-
deginum. Því var þó ekki að
heilsa. Tíminn varar við land-
vinningaáformum Rússa.
Skömmu síðar skrifar Tíminn í
leiðara um það að Þjóðverjar hafi
látið illa blekkjast af áróðri Hitl-
ers. En lætur að því liggja um
leið, að íslendingar hefðu betur
tekið Þjóðverja sér til vamaðar -
nú hefðu þeir sjálfir ánetjast lof-
orðum nýsköpunarstjórnar Ólafs
Thors um „gull og græna skóga“
og um „þúsund ára ríki“ í anda
Hitlers með tilheyrandi ofsókn-
um á hendur Framsóknar-
mönnum! Sósíalistar, sem þá
sitja í stjórn með Ólafi Thors og
Alþýðuflokknum, eru í Tíman-
um kallaðir rauðir fasistar og ný-
sköpunarstjórninni er lýst sem al-
þýðuveldisstjórn þar sem kom-
mar teymi íhald og krata á eftir
sér á asnaeyrum.
Þjóðviljinn svarar náttúrlega
með því að fara háðulegum orð-
um um „framsóknarfasistana“.
Alþýðublaðið lagði í friðar-
dagsleiðara sínum mesta áherslu
á að samfagna Dönum og Norð-
mönnum en minnti að öðru leyti
á að enn væri margur háski búinn
lýðræði og eftir væri að „vinna
friðinrí'. Ulfúð nokkur er þessa
daga með Alþýðublaði og Þjóð-
vilja-m.a. út afþví, aðfyrsta maí
höfðu verkalýðsfélögin gengið
milli bústaða sendiherra Breta,
Sovétmanna og Bandaríkja-
manna og flutt þeim þakkar-
ávörp. Alþýðublaðið segir aðþess
hafi kommúnistar ráðið illu heilli
og sé þetta „vöntun á háttvísi og
þjóðarstolti“.
Hverjum
er þakkað
Morgunblaðið heilsar upp á
Norðmenn og Dani í sínum
friðarleiðara og vitnar í leiðtoga
Breta og Bandaríkjamanna, þá
Churchill og Roosevelt forseta
með stórri virðingu. Sovétmenn
eru hinsvegar með öllu utangátta
í þessu leiðaraskrifi.
Þjóðviljinn var fyrir sitt leyti
örlátastur á þakklætisorð í sínum
friðarleiðara. Þar var byrjað á
Sovétmönnum og sagt að aldrei
myndu þjóðir heims gleyma því
að sovétþjóðir „hafa fómað eins
miklu og allar aðrar til samans“.
En svo er Bretum þakkað sér-
staklega þeirra dáðir og samveld-
islöndum þeirra, Bandaríkja-
menn og Frakkar fá sinn skerf.
Einnig frændþjóðirnar og þá sér-
staklega liðsmenn norskrar og
danskrar andspyrnuhreyfingar
gegn nasisma. Og Þjóðviljinn er
eina blaðið sem man eftir því á
þessum degi að til voru þýskir
andfasistar sem fyrstir börðust og
fórnuðu lífi í baráttu við þá harð-
stjórn sem fallin var.
Framtíðin
Það er nokkuð um framtíðar-
spár í íslenskum dagblöðum
þessa maídaga fyrir fjörtíu árum.
Það er mikið talað um að „vinna
friðinrí*. Alþýðublaðið minnti á
það í einum leiðara að harðstjórn
Hitlers var ekki síst stefnt að því
að ganga milli bols og höfuðs á
verkalýðshreyfingunni. En nú
hefði ótöldum miljónum „lært að
skiljast að hið gamla skipulag
auðvaldsins er rotið og fúið og
verður ekki endurreist nema með
þeirri áhættu eða réttara sagt
vissu að allt annað sæki aftur í hið
gamla far félagslegs ranglætis og
ójafnaðar“.
Þjóðviljinn ræðir um nauðsyn
þess að „rífa nazismann upp með
rótum“ í Þýskalandi - m.a. með
því að svipta júnkara og vopna-
kónga völdum og eigum. í fram-
haldi af þessu skrifar Þjóðviljinn
svo, að í rauninni sé enginn óhult-
ur fyrir fasismanum fyrr en
auðvaldsskipulagið er af velli
lagt: „Meðan einkaeignarréttur
náttúrugæða og stórvirkra fram-
leiðslutækja er viðurkenndur,
getur svo farið að handhafar
þessa rétta hörfi til síðustu víg-
línu, hefji villimannlega baráttu
gegn þjóðum og stéttum, sem
þeir telja að séu í vegi þeirra á leið
til meiri yfirráða eða vilji hrifsa úr
höndum þeirra þann rétt ranglæt-
isins sem þeir hafa“.
Ummæli Alþýðublaðs og Þjóð-
vilja minna á að það var vinstra-
vor í lofti í Evrópu - þeir alþýðu-
menn sem höfðu borið hita og
þunga dagsins létu sig dreyma um
bæði lýðræði og sósíalisma.
Vinstriflokkar áttu eftir að vinna
mikla sigra í flestum kosningum
sem fram fóru. Og Morgunblaðið
lætur uppi ótta sinn við þessa þró-
un í Reykjavíkurbréfi um þetta *
leyti (26. apríl). En þar segir:
„Margir óttast að afskipti ríkis-
valdsins af athöfnum manna og
atvinnuvegum verði helst til mikil
eftir þessa styrjöld".
Ófreskja nasismans var dauð -
en sáð var til þeirra átaka sem
staðið hafa i Evrópu fram á þenn-
an dag. ÁB tók saman.
Donnervetter, Hánde hoch, Waffen weg, Nicht schiessen!
Þýski herinn hefur hörfað frá Krím: þessi lík eru hluti af 20 miljónum...
Hvað œtla stjórnvöld ó ís-
landi að gera til þess að minn-
ast þess að 40 ór eru liðin fró
sigrinum ytir nasistum? Það var
gamall fyrrverandi hermaður úr
síðari heimsstyrjöldinni sem
spurði mig þessarar spurningar
eftir að ég hafði spurt hann og
fleiri fulltrúa stjórnenda og
starfsfólks Lada-bílaverksmiðj-
anna í Togliatti í þaula um rekst-
ur verksmiðjunnar.
Mér var ekki kunnugt um að ís-
lensk stjórnvöld ætluðu að minnast
þessa atburðar með sérstökum hætti,
en hvar sem maður kemur í Sovét-
ríkjunum um þessar mundir er þessa
atburðar nú minnst. Með risastórum
veggspjöldum, með fundum, frá-
sögnum og viðtölum við fyrrverandi
hermenn. Sovétmenn kalla
heimsstyrjöldina síðari Föður-
landsstríðið mikla, og þeir hafa ærna
ástæðu til að minnast þessa atburðar.
Þó ekki væri nema fyrir þá sök að
sigurinn yfir nasistum kostaði Sovét-
menn yfir 20 miljón mannslíf. Engin
önnur þjóð færði jafn miklar fórnir í
þeim hildarleik, og þessi tímamót
ættu að vera öllum lýðræðissinnum
tilefni til að minnast þeirra hetju-
fóma sem sigurinn yfir nasistapest-
inni kostaði þjóðir Evrópu.
í heimsókn minni til Sovétríkj-
anna gafst mér tækifæri til að hitta
nokkra fyrrverandi hermenn úr
síðari heimsstyrjöldinni. Það voru
ánægjulegir og eftirmennilegir fund-
ir, ekki síst fundurinn í Kiev, þar sem
ég hitti meðal annarra Alexander
Kanevskí, ofursta sem sæmdur var
æðstu viðurkenningu sovéska hers-
ins í stríðslok sem „hetja Sovétríkj-
anna“, og einnig ofurstann sem tók á
móti uppgjafarbréfi þýska herfor-
ingjans Paulusar eftir ósigur Þjóð-
verja í Stalíngrad. Þetta voru menn
sem kölluðu ekki allt ömmu sína,
eins og sagt er á íslensku sveitamáli.
Tungur
Alexander Kanevskí er glað-
beittur náungi en hæverskur og lítil-
látur. Hann er á sjötugsaldri og ber
það ekki utan á sér að vera einn af
þeim „hetjum Sovétríkjanna" sem
stærstu afrekin unnu í baráttunni við
nasismann. Nema hvað hann ber
gyllta stjörnu í rauöum borða í
barmi: æðstu viðurkenningu sovéska
hersins.
Ég var ungur maður og bjó í
Odessa þegar stríðið braust út, sagði
hann, og mér var hafnað þegar ég
sótti um inngöngu í herinn, vegna
þess að ég þótti of ungur. En þegar
nasistarnir höfðu umkringt Odessa
tóku þeir við mér. Ég fékk það starf
að vera sendiboði og njósnari fyrir
fótgönguliðssveit flotans. Þá var
Odessa lokuð frá landi og konur og
börn voru flutt úr borginni á sjó að
skipan Stalíns.
Mikilvægasta verkefni njósna-
deildar flotans, sem ég tilheyrði, var
að handtaka Þjóðverja handan víg-
línunnar og koma þeim í vörslu so-
véska hersins til yfirheyrslu. Við
kölluðum þetta að veiða tungur. All-
ar herdeildir töldu sín fórnarlömb.
Ég taldi tungurnar sem mér tókst að
handsama. Þær voru orðnar 72 þegar
yfir lauk, þar af þrír þýskir her-
foringjar. Ég tók þátt í orrustunni
um Stalíngrad, ég tók þátt í að hrekja
Þjóðverja frá Úkraínu og ég barðist
við þá í Búdapest, Wien og Prag.
Hœttuför
Fyrir hvaða afrek hlaust þu viður-
kenninguna „hetja Sovétríkjanna?“,
spurði ég.
Það var enginn einn atburður,
sagði hann hæversklega, en þetta
þótti áhættusamt.
Til dæmis var það við víglínuna
hér skammt frá Kiev. Við höfðum
fengið spurnir af því frá könnunar-
deild flughersins að mikil skrið-
drekasveit nasista væri um 40 km
handan þýsku víglínunnar. Við vor-
um tveir sem klæddum okkur upp í
þýskan hermannabúning, fengum
þýsk skilríki og þýska bifreið. Við
komumst yfir víglínuna og fundum
skriðdrekasveitina, sem reyndist
vera safn ónýtra skriðdreka. Á baka-
leiðinni mættum við mótorhjóli með
hliðarvagni. Þar reyndist mættur for-
ingi þýsku hersveitarinnar á staðnum
með ökumanni sínum. Við tókum þá
fasta, bundum þá og kefluðum og
komum fyrir í aftursæti bifreiðar
okkar, þannig að þeir sæjust ekki.
Síðan héldum við af stað en ekki leið
á löngu þar til við mættum herfylki
kapteinsins. Við vorum á opinberri
þýskri herbifreið og gáfum merki um
að vegurinn skyldi ruddur. Þýsku
hermennirnir viku á báða bóga og
við ókum í gegn með foringja þeirra
keflaðan í aftursætinu. Mesta hættan
var þó fólgin í því að fara yfir þýsku
víglínuna. Þegar við ókum ótrauðir
áfram tóku þýsku hermennirnir að
æpa að það væru Rússar framundan,
og þeir létu öllum illum látum. Og
þegar við síðan nálguðumst sovésku
víglínuna var okkur mætt með skot-
hríð frá skriðdrekabyssum. Þá á-
kváðum við að gefa merki um upp-
gjöf!
Ástæðan fyrir því að ég var út-
nefndur „hetja Sovétríkjanna“ voru
margir atburðir líkir þessum. Það er
tilviljun að ég lifði stríðið af. Ég
hafði misst marga ættingja og vini og
ég hætti lífinu af frjálsum vilja. Það
var ekki nema eðlilegt á þessum
tíma.
Hvað kannt þú mikið í þýsku,
spurði ég Kanevskí að lokum.
„Donnerwetter, Hánde hoch, Waf-
en weg, Nicht schie6en!“, sagði hann
og brosti í kampinn. En félagi minn
sem var meðjnér í þessari ferð var
sovéskur borgari af þýskum ættum
og talaði þýsku eins og innfæddur.

Þrír sovóskir hermenn úr síðari heimsstyrjöldinni. Alexander Kanevskí, hetja Sovétríkjanna, er í miðið. Sá lengst til vinstri er
ofurstinn sem handtók Paulus í Stalíngrad. Lengst til hægri er Nikolai Mikhailenko, forstöðumaður alþjóðlegu samskipta-
deildarinnar hjá stríðsveterönum f Kiev.
Ofurstinn sem handtók Paulus, yf-
irmann þýska hersins í Stalíngrad,
bar merki stríðsins utan á sér. Það
voru ekki bara heiðursmerki, sem
hann bar í barmi sem viðurkenningu
fyrir unnin afrek, heldur líka líkams-
lýti. Orrustan um Stalíngrad hafði
meðal annars kostað hann annað
augað.Hann sagðisthafa særst oftar
en einu sinni, en það væru þó smá-
munir því hann hefði misst báða
bræður sína og fleiri ættingja.
Eftir 6 mánaða látlausa baráttu
um Stalíngrad var að lokum barist
hús frá húsi í rústum miðborgarinn-
ar. Miðstöð þýska hersins var í kjall-
ara stærstu verslunarmiðstöðvar-
innar í miðborginni. Þegar við kom-
um í skriðdreka okkar að bygging-
unni birtist þýskur hermaður með
hvítan fána. Hann var með skriflega
Áfundimeð
„hetju
Sovétríkjanncf
og nokkrum
öðrum sovéskum
hermönnum úr
heimsstyrjöldinni
síðari
tilkynningu Paulusar herforingja
Þjóðverja uin uppgjöf. Síðan hand-
tókum við Paulus. Þetta er minnis-
stæðasti atburðurinn sem ég upplifði
í styrjöldinni sagði þessi yfirlætis-
lausi, eineygði hermaður.
Okkur sem tókum þátt í þessum
hildarleik fækkar nú óðum. Én hér í
Kiev eru þó ennþá 70 þúsund menn
sem gegndu herþjónustu í stríðinu.
Og hér eru um 10 þúsund menn sem
enn ber'a örkuml eftir stríðið. Við
höfum með okkur samtök og styðj-
um hver annan, en mikilvægasta
verkefni okkar er þó að fræða yngstu
kynslóðina um stríðið. Það er mikil-
vægt að miðla þessari reynslu til vax-
andi kynslóðar, svo hún geti af henni
lært. Stríðið má aldrei endurtaka sig,
sagði ofurstinn, og það fóru viprur
um blinda augað.
—ólg.
10 SlÐA - ÞJÓÐVIL'HNN
S.nmM«8S
5. 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 11