Þjóðviljinn - 05.05.1985, Blaðsíða 16

LEIÐARAOPNA
Ný samtök bœnda
Bœndur hafa að undanförnu stofnað ný búgreinasambönd.
Hver eru þau og er Stéttarsamband bœnda að klofna?
Þjóðviljinn leitar svara ö leiðaraopnunni
Bakgrunnur
Breytingar fyrir dyrum
Hin nýju landssambönd
búgreina munu að öllum lík-
indum eignast fulltrúa ö
Stéttarsambandsþingum í
framtíðinni og setja sitt mark
ö starfið þar. Nýjar reglur eru
f undirbúningi sem heimila
nýju landssamböndunum
fulltrúaaðild að Stéttarsam-
1 bandsþingum.
Grunneiningarnar í Stéttar-
sambandi bænda eru búnaðarfé-
lögin sem eru í flestum sveitarfé-
lögum. Búnaðarfélögin innan
hverrar sýslu kjósa síðan þrjá
kjörmenn til að velja tvo fulltrúa
fyrir hverja sýslu á Stéttarsam-
bandsþing. Þannig hafa nú síð-
ustu ár verið 46 fulltrúar fyrir 23
sýslur landsins, samkvæmt upp-
lýsingum Inga Tryggvasonar for-
manns Stéttarsambandsins.
Búgreinasamböndin eiga ekki
beina aðild að Stéttarsamband-
inu. Ingi Tryggvason kvað til-
iögur hafa komið fram um aðild
fulltrúa þeirra inná Stéttarsam-
band. „Þó er ekki gert ráð fyrir að
búgreinasambönd eigi nema
lítinn hluta fulltrúa að því er ég
best veit“, sagði Ingi. Þessar til-
lögur hafa komið fram í nefnd
sem skipuð var til að gera tillögur
um breytingar á Stéttarsamband-
inu. Þær verða bornar upp á
næsta aðalfundi Stéttarsam-
bandsins. Þá er reiknað með til-
lögum um að landssamböndin fái
einn fulltrúa hvert með fullum
réttindum.
Meðal þeirra félaga sem stofn-
uð hafa verið og eru sum hver
þegar orðin landssambönd eru
m.a. Svínaræktarfélag íslands,
Loðdýrasambandið, alifuglafé-
lög, samtök garðyrkjubænda,
auk þeirra sem getið er hér í opn-
unni: Hagsmunafélag Hrossa-
bænda, Félag kartöflubænda,
landsamtök sauðfárbænda, félag
mj ólkurframleiðenda.
„Það er rétt að geta þess, að
nokkuð hefur borið á þeim mis-
skilningi að fulltrúar á Stéttar-
sambandsþingum séu eingöngu
kúa- og sauðfjárbændur. Mér er
t.d. sagt að á síðasta aðalfundi
hafi verið sex hænsnabændur.
Þetta fer eingöngu eftir því hverj-
ir njóta traust í sínu heimahér-
aði“, segir Ingi.
Hann kvað nokkuð hafa borið
á því að menn fyndu Stéttarsam-
bandinu það til foráttu að það
sinni sauðfjárbændum best allra
bænda, en svo vill til að meirihluti
stjórnarinnar er skipaður sauð-
fjárbændum.
Hann kvaðst ekki telja að hin
nýju búgreinasambönd myndu
veikja stéttarsambandið. „Ekki
vil ég gera ráð fyrir því, ég sé enga
ástæðu til þess. Þetta er máske
framhald af því sem upp hefur
komið. Þannig að fyrst til eru t.d.
sérstök sambönd fyrir hrossa-
bændur af hverju þá ekki fyrir
fleiri. Ég vil svosem ekki dæma
um þetta, - alla vega eru yfirlýs-
ingar þessara manna á þá lund,
að þeir ætli að gera þetta til að
styrkja stéttarsambandið en ekki
veikja það“, segir Ingi Tryggva-
son. _Qg
LEKÐARI
Verjum landþúnaðinn
Bændur og landbúnaður hafa átt mjög í vök
að verjast undanfarin ár á íslandi. Það er eins
farið um landbúnað og sjávarútveg; ákveðin öfl
hafa reynt að gera lítið úr þessum undirstöðu-
greinum og haft í frammi ýmsar reiknikúnstir til
að sýna fram á að þær „borgi” sig ekki.
Félögum og stofnunum er ævinlega hætt við
að trénast upp og taka ekki nauðsynlegum
breytingum með breyttum þjóðfélagsháttum.
Þannig er hætt við að ýmsar stofnanir og félaga-
samtök landbúnaðarins hafi ekki nægilega
tekið mið af þjóðfélagsbreytingum. Það hlýtur
hins vegar að vera bændum jafn nauðsynlegt
og neytendum að samskipti þeirra og trúnaðar-
traust sé sem allra mest. Svo er að sjá að nokk-
ur félagsleg gerjun eigi sér nú stað meðal
bænda. í Þjóðviljanum í dag er greint frá nokkr-
um nýjum búgreinasamböndum og þróun í þá
veru að búgreinar eignist fulltrúa á þingum
Stéttarsambandsins.
Að hluta til er skýringin á þessum nýju sam-
böndum fólgin í því að nýjar búgreinar eru að
ryðja sér braut og ekki er hægt að útiloka að
bændur vilji tryggja sinn hag með margvíslegri
og öðrum hætti en hingað til hefur verið gert.
Að mörgu leyti er skiljanlegt að neytendur á
þéttbýlissvæðunum séu dálítið tortryggnir út í
landbúnaðinn. Þarf ekki annað en minna á
myrkviðu verðmyndunarkerfisins til að skilja
það. Það er hvorki neytendum né bændum til
góða að smurningur milliliðanna á vöruverðið
sé einhvers konar leyndarmál, einsog því miður
hefur oft verið raunin.
Landbúnaðarafurðir, hið daglega brauð
launamannsins, hafa hækkað ískyggilega í
verði í tíð núverandi ríkisstjórnar. Miðað við
kauptaxta þá hefur verðið meiraðsegja rokið
upp. Það er ekki vegna þess að bændur hafi
borið meira úr býtum. Þvert á móti hefur kostur
þeirra verið þrengdur, ekki minna en launa-
manna á þessu tímabili.
Þegar skárri hluti hagfræðinga og blaða-
manna skrifa um sjávarútveginn benda þeir oft
á að þó tap sé á útgerðinni þá sé gróði af at-
vinnugreinni, sjávarútvegi í heild sinni. Má ekki
segja hið sama um landbúnaðinn?
Er ekki rökrétt að benda á hina blómlegu
verslun SÍS, prýðilegan fjárhag úrvinnslustöðva
landbúnaðarins og hallirnar sem rísa í Reykja-
vík sem sönnun þess, að það er stórgróði af
landbúnaði? En sé svo, er þá ekki hugsanlegt
að gróðanum af sölu landbúnaðarafurða sé
eitthvað misskipt einkanlega með tilliti til bágrar
afkomu bænda?
Landbúnaðurinn á íslandi stendur mun
traustari fótum í íslensku þjóðfélagi en óvinir
atvinnugreinarinnar vilja vera láta. Þeir sem
hafa verið að prédika að flytja ætti inn landbún-
| aðarafurðir í samkeppni við íslenskar afurðir
mættu gjarnan hafa í huga að þær afurðir eru
ekki minna niðurgreiddar en þær innlendu. Og
er það víst að niðurgreiðsla á landbúnaðaraf-
urðum sé þjóðhagslega óhagkvæm?
Það fór ekki mikið fyrir niðurstöðum merkrar
skoðanakönnunar sem DV gerði í prentar-
averkfallinu í haust um afstöðu íslendinga til
landbúnaðarvöru. í þessari könnun var spurt
hvort menn væru fylgjandi eða andvígir innflutn-
ingsbanni á landbúnaðarafurðir. 75.8%
reyndust fylgjandi því að vernda innanlands-
framleiðsluna með slíku banni, en einungis
24.2% voru andvígir innflutningsbanni.
Þetta segir meira en ýmislegt annað um þá
tiltrú sem íslenskir neytendur hafa á framleiðslu
landbúnaðarins og skilning umfram ýmsafrjáls-
hyggjuhagfræðinga á því, að gjaldeyrissparn-
aður skiptir líka máli. Auk þessa má aldrei van-
meta nauðsyn þess fyrir öryggi okkar og menn-
ingu að blómlegum landbúnaði sé viðhaldið í
landinu. Ný hagsmunasamtök bænda um ein-
staka búgreinar verða vonandi til þess að betur
gangi í viðkomandi greinum og landbúnaðinum
í heild. Það veitir ekki af samtakamættinum til
að sporna við árásum frá fjandsamlegu ríkis-
valdi og óprúttnum kaupsýslumönnum af frjáls-
hyggjuætt.
-óg
T