Þjóðviljinn - 23.08.1985, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Umbrotin innan BJ
Segja má aö í umbrotum þeim sem nú standa
yfir í Bandalagi jafnaðarmanna megi sjá ýmis
tákn um gerjun sem nær út fyrir raðir BJ og
jafnvel til grundvallaratriða í pólitík.
Forysta Bandalags jafnaðarmanna hefur lent
í vandræðalegustu röksemdafærslu sem lengi
hefursést í íslenskum stjórnmálum. Bandalagið
lagði á sínum tíma einkar klókindalega og
skynsamlega upp í auglýsingaherferð þarsem
sagt var í síbylju á þessa leið: látið ekki
stjórnmáiamönnunum einum eftir að ræða
pólitíkina.
Þetta fannst öllum lýðræðissinnum einkar vel
til fundið slagorð og meiraðsegja þrungið merk-
ingu. Raunveruleg valddreifing og lýðræði
gengur útá það, að sem allra flestir taki þátt í
mótun stefnu og pólitískum ákvörðunum.
Segja má að það sé góður mælikvarði á gæði
stjórnmálasamtaka hversu margir eigi þátt í
stefnumótun og ákvarðanatöku á hans vegum.
Á hinn bóginn lýsir það einnig getuleysi
stjórnmálaflokka ef fáir einstaklingar taka mikil-
vægar ákvarðanir fyrir hans hönd. Miðstýrðar
ákvarðanir.
En lítum nú á hvernig forystu Bandalags jafn-
aðarmanna hefur tekist að fara eftir hinu ágæta
slagorði sínu. Formaður Landsnefndar BJ
sagði í útvarpsviðtali fyrir skömmu: „Við
höfnum fulltrúalýðræði og það hafa engir
menn innan bandalagsins neitt umboð til að
bera fram skoðanir - nema þingmenn.” Þing-
mannadýrkun af þessum toga er priikið fágæti á
seinni tímum, enda kemur í Ijós að fyrir forystu
BJ er ekki sama hvaða þingmenn eigi í hlut.
Þannig segir Valgerður Bjarnadóttir varafor-
maður Landsnefndarinnar í viðtali við Morgun-
blaðið að sér finnist „það út af fyrir sig mjög
alvarlegt mál að tveir þingmenn á Alþingi
íslendinga skuli vera tilbúnir að undir-
gangast það að hlýða því sem einhver átta
manns segja.”
Tilefnið er það, að nokkur hópur fólks sem frá
upphafi hafa staðið í fararbroddi BJ, þar á með-
al tveir þingmenn flokksins, hafa stofnað félag
um vöxt og viðgang jafnaðarstefnunnar. For-
ysta BJ er hins vegar öll fyrir stjórnkerfisbreyt-
ingar og vill notfæra sér tómarúm til hægri við
Sjálfstæðisflokkinn samkvæmt því sem sagði í
leiðara DV á dögunum, þarsem frjálshyggju-
arminum svokallaða var hampað mjög. Þannig
hefur forysta BJ á síðustu dögum afhjúpað
tvennt, a) Að það er ekkert að marka yfirlýsta
stefnu BJ-forystunnar um að láta eigi öðrum en
stjórnmálamönnum eftir að fjalla um stjórnmálin
í alvöru, - að draga eigi úr miðstýringu og þar-
með auka lýðræði, b) Það er að minnsta kosti á
mörkunum að félagafrelsi sé viðurkennt.
Það er auðvitað sorglegt að félögum í BJ sé
ekki látið eftir að ræða pólitíkina og móta stefn-
una, - enda hafa jafnaðarmenn í Bandalaginu
séð það ráð vænna, að mynda félagsskap um
klassísk markmið jafnaðarstefnunnar, heldur
en að elta ólar við apparat, þarsem þingmenn-
irnir einir skipta máli í pólitík, einsog formaður
Landsnefndarinnar komst að orði í útvarpinu.
Eftir stendur að fulltrúalýðræði er betra en
einræði og pólitískt verkefni allra þeirra sem
unna lýðræðinu er að styrkja hvern þann vísi að
auknu lýðræði sem skýtur rótum. Áhrif almenn-
ings á stjórnmál eru hvergi nærri nógu mikil og
fulltrúalýðræði í sjálfu sér tryggir ekki lýðræði.
Hins vegar hljóta menn að átta sig á því, að ef
annars konar form á lýðræði á að leysa fulltrúa-
lýðræði af hólmi, þá verður það að fela í sér
meiri áhrif fleiri manna. Hins vegar þýðir mið-
stýrt einræði þingmanna að sjálfsögðu ekki
annað en verið sé að bægja frá áhrifum fleiri
manna.
Almennt er niðurstaðan af umbrotunum
innan BJ sú, að ungum stjórnmálasamtökum
hefur orðið ótrúlega lítið úr sæmilegu veganesti
í mörgum greinum. Það er langur vegur frá orð-
um til athafna.
Leiðarahöfundur DV lét í það skína á dögun-
um, að tómarúm væri fyrir frjálshyggjuflokk til
hægri við Sjálfstæðisflokkinn til að veita honum
aðhald. Hvort hægri arminum í BJ auðnast að
halda eftir þannig skipulagsbroti lifandi eða
gangi beint í Sjálfstæðisflokkinn skal ósagt
látið. Á hinn bóginn hljóta allir vinstri menn og
lýðræðissinnar að fagna því, að jafnaðarmenn
innan BJ séu að skipuleggja sig í andstöðu við
svokallaðan frjálshyggjuarm. Þau umbrot gætu
átt eftir að segja víða til sín á næstunni.
-óg
KUPPTOG SKORIÐ
Stöðuveitingar
í útvarpi
Árið 1981 gerðist það, að þá-
verandi útvarpsstjóri réð í stöður
fréttamanna umsækjendur sem
höfðu minnihlutafylgi í útvarps-
ráði. Þáverandi útvarpsráðsmað-
ur, Markús Örn Antonsson, var
stórhneykslaður: honum þótti
það mesta óhæfa að „ceðsti emb-
œttismaður stofnunarinnar“
skyldi sýna „lítilsvirðingu“ því
ráði sem Alþingi hefði kosið til að
fara með útvarpsmál.
Á dögunum gerist það svo að
sá sami Markús Örn, nýorðinn
útvarpsstjóri, ræður menn til
starfa sem minna fylgi hafa en
aðrirumsækjendur. Og þá bregð-
ur svo við, að hann telur sig engar
áhyggjur þurfa að hafa af hinni
þingkjörnu nefnd, eins víst
reyndar að hann móðgist niður í
tær þegar hann er sjálfur sakaður
um að sýna útvarpsráði „lítils-
virðingu". Hann fylgir þeirri
stjórnsýslureglu sem nú er vin-
sælust í Sjálfstæðisflokknum: ég
geri það sem mér sýnist og lýð-
ræðið getur étið það sem úti frýs.
Hér er ekki staður eða stund til
að karpa um írambjóðendur um
þau störf sem Ríkisútvarpið var
að ráða í. Líka vegna þess, að
menn þekkja nú orðið svo vel
sópunaraðferðir hinna „nýju
vanda“ að þeir sækja ekki um
störf lengur sem þeir hefðu huga
á: þeir vita að búið er að ákveða
fyrirfram hver fær hvaða starf.
Óg þetta er ein alvarlegasta hlið
málsins. Einatt er sagt sem svo,
að allir flokkar séu sekir um pólit-
ískar mannaráðningar. Og það er
rétt, að pól'tísk andúð og samúð
hefur lengi ráðið alltof miklu í
slíkum málum. En menn gleymi
því ekki, að slíkar aðferðir hafa,
þegar á heildina er litið, verið á
undanhaldi fyrir heilbrigðari
viðhorfum þangað til einmitt nú.
Og í annan stað: öngvir komast
nú með tærnar þar sem valda-
menn úr Sjálfstæðisflokki hafa
hælana í ósvífnum valdhroka.
Kjötfarsi og
ríkissjóður
Kjötfarsinn þeirra Geirs og Al-
berts heldur áfram. Nú er, einsog
allir hafa séð og heyrt, brugðið á
það ráð að láta dómstóla skera úr
ágreiningi innan ríkisstjórnar.
Hæstiréttur mun kveða upp
lærðan úrskurð um það, hvort
Geir megi flytja inn kjöt með
flugvélum til hersins eða ekki.
Öll þjóðin hlær, en Morgunblað-
ið er eitthvað svo miður sín að
það skrifar í gær leiðara um þá
rómantísku hugmynd að hægt sé
að selja íslenskt kindakjöt í
Bandaríkjunum fyrir margfalt
hærra verð en allt annað kjöt af
sömu dýrategund.
Við hér á Klippinu erum ekki
nægilega vel að okkur um djúp-
sálarfræði til að skilja til fulls,
hvað í raun og veru felst á bak við
kjötfarsann hjá ráðherrum Sjálf-
stæðisflokksins. En ef við
skoðum hann sem fjölmiðlaleik,
þá hefur hann til þessa verið held-
ur hagstæður Albert Guðmunds-
syni fjármálaráðherra. Meðan
fjölmiðlar halda áfram að láta
kjötfregnum rigna yfir saklausan
almenning, þá vinnst nefnilega,.
að menn gleyma þeim stóra höf-
uðverk sem fjármálaráðherra er
að reyna að banda frá sér. Hann
vantar tvo og hálfan miljarð í
ríkiskassann og það er „gat“ sem
hann veit ekkert hvað hann á að
gera við. Og viðskiptahallinn er
mikill og skuldasöfnunin heldur
áfram af miklum þrótti....
Við tölum ekki um aðra eins
andstyggð. Við tölum um lamba-
kjöt og bjórlíki. Ekki brestur
okkur hugvitið.
Illt er það
og bölvað
Björn Dagbjartsson skrifar
jeremíasargrein í Morgunblaðið
sitt í fyrradag og kallar hana „ein-
kenni úrkynjunar". Hann horfir
yfir landið og heiminn og sjá: illt
er það flest og bölvað. Hann
kemur meðal annars við á sviði
listar og menningar. Hann minn-
ist á andstöðu listamanna gegn
stjórnarfari austan tjalds og á
uppreisnarlund skálda á Vestur-
löndum, sem hann telur hanga
mjög á horriminni af ýmsum
ástæðum. Björn segir:
„Pað gerir listamönnum lýð-
frjálsra ríkja erfiðara um vik með
árásir á samfélagið að þeir eru
víðast launaðir af opinberu fé.
Við það verða þeir latari og
daufari. Svo eru menn hœttir að
lifa af list sinni eingöngu, þ.e.
smekkur almennings skiptir ekki
lengur öllu máli. Lœrðir eða
sjálfskipaðir gagnrýnendur hafa
„vit á listum" fyrir almenning".
Og leiðist allt saman út í ,jóða-
legar og afbrigðilegar hvatir“ í
skáldskap og „afþreyingarlist-
um“, segir Björn.
Um hvað er maðurinn að tala?
Hvenær var sú sæla markaðstíð
að menn „lifðu á list sinni ein-
göngu“? Eru skáld „daufari“ við
að gagnrýna samfélagið á Norð-
urlöndum, þar sem allmikið op-
inbert styrkjakerfi er í gangi,
(langminnst á íslandi) en í
Bandaríkjunum þar sem slíkt
kerfi er varla til? Heldur maður-
inn að „sóðaskapur“ í kvikmynd-
um til að mynda komi hið
minnsta við skrifum „lærðra
gagnrýnenda" sem örfáir menn
lesa? Og ef út í það er farið: held-
ur maðurinn að gagnrýnendur,
hvort sem þeir nú starfa til ills eða
góðs, séu ný staðreynd í heimin-
um? Menn sem eru, eðli málsins
samkvæmt, farnir að „hafa vit
fyrir fólki“ um leið og þeir setja
viðhorf sín á prent. Rétt eins og
alþingismaður Sjálfstæðisflokks-
ins í Norðurlandskjördæmi
eystra er með sinni skrýtnu úr-
kynjunargrein að reyna að ala sitt
fólk upp í því sem hann kallar
„dugnaður, atorka og greind“.
PJÖÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgofandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Rit8tjórar: Árni Bergmann, össur Skarphéðinsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Oskar Guðmundsson.
Fróttastjóri: Valþór Hlöðversson.
Biaðamenn: Aðalbjörg Óskarsdóttir, Álfheiður Ingadóttir, Guðjón
Friðriksson, Helgi Guðmundsson, Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gísla-
son, Mörður Árnason, Páll Valsson, Sigríður Pétursdóttir, Sævar Guð-
björnsson, Víðir Sigurðsson (íþróttir), Þröstur Haraldsson.
Ljósmyndir: Einar Ólason, Valdís Öskarsdóttir.
Útlit og hönnun: Filip Franksson, Svava Sigursveinsdóttir.
Handrlta- og prófarkaleatur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmunasdóttir.
Skrlfstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Magnús Loftsson.
Utbreiðslustjóri: Sigríður Pétursdóttir.
Auglysingastjóri: Ragnheiður Óladóttir.
Auglýsingar: Ásdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson,
Clausen.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttic, Kristín Pétursdóttir.
Símavarsla: Jenny Borgedóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmæður: Bergljót Guðjónsdóttir, Ólöf Húnfjörð.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Bjömsson.
Bílstjóri: Ólöf Siguröardóttir.
Utkeyrsla, afgreiðsla, auglýsingar, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 81333.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Olga Verö * lausasölu: 30 kr.
Sunnudagsverð: 35 kr.
Áskriftarverö á mánuði: 360 kr.
Afgreiðsla blaðsins er opin á laugardögum
frá kl. 9 til 12, beinn sími: 81663.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 23. ágúst 1985