Þjóðviljinn - 25.08.1985, Blaðsíða 5

Agusto César Sandino byltingarleiðtoginn sem lagði hugmyndalegan grunn að starfi Sandinista.
annmarka, fyrstu kosningar í
sögu landsins þar sem allri þjóð-
inni er gefinn kostur á að móta
framtíðarstefnu í stjórnmálum
landsins. Hvort framkvæmd
kosninga í framtíðinni á eftir að
batna eða ekki hvílir að verulegu
leyti á því hvort vestræn lýðræðis-
ríici veiti Nicaragua diplómatísk-
an og efnahagslegan stuðning eða
hvort þau samþykkja skil-
greiningu Reagans, að Nicaragua
búi við kommúnistíska harð-
stjórn.
Helsti vitnisburðurinn um póli-
tískt frelsi í Nicaragua er að mínu
mati ekki umræðan um kosning-
arnar eða samsetningu þingsins.
Miklu áhrifameiri vitnisburður er
hin pólitíska starfsemi í landinu
frá degi til dags. Sú gagnrýni er ég
las í „La Prensa“ og þær umræður
er ég heyrði í útvarpi og sjónvarpi
voru álíka margbreytilegar og
báru viðlíka vott um fjölflokka-
umræður og þær sem ég hef heyrt
í Bandaríkjunum eða á Spáni.
Alla þá neikvæðu dóma um
stefnumál Sandinista, um efna-
hagsstjórn, utanríkismál, með-
ferð á Miskító-indíánum og brot
á mannréttindum, sem ég hef
heyrt utan Nicarauga heyrði ég
einnig í landinu sjálfu. Ég ræddi
við leiðtoga „Lýðræðislega
íhaldsflokksins“, „Sósíaldemo-
krataflokksins“ og „Kommún-
istaflokksins", við verkalýðsleið-
toga í andstöðu við Sandinista og
við lögfræðinga, verjendur þeirra
sem ákærðir eru fyrir andbylting-
arstarfsemi. Enginn þessara aðila
bað mig að halda nafni sínu
leyndu né fara með orð sín sem
trúnaðarmál. Allir gagnrýndu
þeir harkalega kosningarnar,
dómstóla landsins, fangelsismál
og efnahagsstjórn Sandinista. En
enginn þessara aðila ákærði
Sandinista fyrir hreinsanir í stfl
Stalíns eða Hitlers, enginn
ákærði stjórnvöld fyrir kerfis-
bundnar pyntingar í stfl við það
sem tíðkaðist í Argentínu eða Ur-
uguay. Þessir menn komu ekki
fram eins og þeir byggjust við of-
beldi eða fangelsun fyrir pólitíska
starfsemi sína.
Stjórnmálaflokkarnir hafa
fullkomið frelsi til skipulagsstarfs
og útgáfu áróðursefnis. Þeir gefa
út bæklinga viku- og mánaðarrit,
sem eru álíka fjölbreytileg og
þekkist í Vestur-Evrópu.
f samtölum mínum við opin-
bera starfsmenn og við lestur
málgagna stjórnarinnar, „Barric-
ada“ og „Nuevo Diario", kom
iðulega fram svipuð gagnrýni og
hjá stjórnarandstöðunni, enda
þótt meiri velvilja gætti í skýring-
um þeirra á gerðum stjórnarinnar
og fyrirætlunum. Þessi reynsla
mín af pólitísku lífi hversdagsins
hefur sannfært mig um, að bylt-
ing Sandinista hafi fjölflokkayfir-
bragð, sem muni geta haldist ef
Contadora-ríkjunum tekst að
lokum að tryggja frið í Mið-
Ameríku og koma í veg fyrir
íhlutun á svæðinu.
Sigurður Hjartarson sneri úr „E1
País“.
Sunnudagur 25. ágúst 1985 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5
Heinrich Böll
skildi eftir
sig skáldsögu
Afhjúpun á þvísem geristaðtjaldabaki í
Bonn
Þegar hinn ágæti þýski rit-
höfundur Henrich Böll lést
fyrir mánuði skildi hann eftir
sigtímasprengju. Meðöðrum
orðum: skáldsögu sem út
kemur á mánudag, nítjánda
ágúst. Hún heitir „Konur við
árlendi" - Frauen vor Fluss-
landschaft-og ekkiertalinn
vafi á því að þessi síðasta
skáldsaga meistarans muni
vekja athygli, deilur og reiði.
Af þeim upplýsingum sem bor-
ist hafa er hér um að ræða beiska
og hrollvekjandi afhjúpun á hinu
pólitíska kerfi í Vestur-
Pýskalandi - eins og það kemur
konum fyrir sjónir.
Sögusviðið er höfuðborgin
Bonn, en ekki sú Bonn sem hver
og einn þekkir, heldur það sem
gerist þar að tjaldabaki. Þetta er
ekki lykilskáldsaga, Böll reynir
ekki að vísa mönnum á þekkta
stjórnmálamenn. Persónurnar
eru í felulitum ef svo mætti segja,
en menn kannast við þær sem fi'g-
úrur, sem vel gætu verið á hinu
pólitíska sviði í Bonn.
í bókinni gerist ekki margt, en
undir lygnu yfirborði hennar er
að finna lýsingu á pólitísku valda-
kerfi sem er óhugnanlega líkt
þeirri fortíð sem Þjóðverjar vilja
helst ekki rifja upp.
Baráttu-
maður
Menn þekkja það úr mörgum
iöndum, að til er valdakerfi sem
skiptist í þá sem stjóma opinber-
lega og allir þekkja og þá sem
ráða í raun og enginn þekkir. En
þegar Heinrich Böll lýsir slíkum
valdapýramída með sínum hóg-
væra stflsmáta þá skapast óhugn-
aður sem erfitt er að komast
undan. Það er í senn frumlegt og
mjög í anda fyrri bóka Heinrich
Bölls að það eru konurnar á bak
við stjórnmálamennina - eigink-
onur, vinkonur, ástkonur - sem
eru hinar eiginlegu „hetjur“ sög-
unnar, það eru þær sem hafa
varðveitt það sem í þeim bjó, það
Böll: Ég gef málstaðinn aldrei upp á
bátinn.
eru þær sem geyma þá eiginleika
sem þarf til að sjá hlutina eins og
þeir eru.
Heinrich Böll kom fyrr og síðar
við kaunin á samferðamönnum
sínum með miskunnarlausri
gagnrýni á því sem honum fannst
til óheilla horfa í Sambandslýð-
veldinu Þýskalandi. Því var hann
skammaður og svívirtur meira en
flestir menn aðrir - einkum voru
þau blöð sem Springer blaða-
kóngur réði iðin við þann kola.
Hægristjórnmálamenn og blaða-
snápar Springers kölluðu hann
Böll föður hermdarverkanna og
öðrum illum nöfnum og mæltu
hvað eftir annað sterklega með
því að hann færi úr landi eða yrði
flæmdur úr landi.
Heinrich Böll gekk ekki heill
til skógar síðustu árin sem hann
lifði. En hann gafst aldrei upp.
Árið 1983 tók hann þátt í mót-
mælagöngum gegn nýjum eld-
flaugum. Hann sagði þá í viðtali:
„Ég gef málstaðinn aldrei upp á
bátinn". Og málstaðurinn - það
var frelsið sem er til þess að nota
það. Málstaðurinn var einnig
glíman milli gagnrýninna lýðræð-
issinna og afturhaídsafla.
ÁB tók saman.
Hraðatakmarkanir
eða eyðing skóga
Bílar sem aka hratt menga loft-
ið meira en bílar sem aka á
skikkanlegum hraða. Og í landi
þar sem skógar eru að eyðast
fyrir sakir mengunar er ekki
nema eðlilegt að barist sé fyrir því
að komið verði á ákvæðum um
hámarkshraða á þjóðvegum.
Vandinn er sá að í þessu landi,
Vestur-Þýskalandi hefur til þessa
ekki verið í gildi neinn hámarks-
hraði bifreiða. Landsmenn hafa
geyst áfram á sínum hraðbraut-
um eins hratt og bflarnir þoldu,
og bflstjórar vilja ógjarna verða
af þeim munaði. Á hinn bóginn
hafa Vesturþjóðverjar miklar
áhyggjur af skógardauðanum og
fallast á þær röksemdir náttúru-
verndarmanna, að enda þótt eitr-
aður útblástur frá bflum sé ekki
eina orsökin fyrir eyðingu þeirra,
þá sé ekki hægt í einu vetfangi að
draga verulega úr mengun með
neinu öðru móti en því að setja
t.d. 100 km hámarkshraða á um-
ferð.
Talsmenn bflaiðnaðarins eru
mjög andvígir því að það sé gert
og segja að hinn mikli hraði, sem
leyfður er, ýti undir framfarir í
bflasmíði. Helmut Kohl kanslari
hefur heitið þvi að láta aldrei
skerða „frelsi” hraðans á vegum
landsins. Skoðanakannanir sýna,
að um helmingur landsmanna vill
hraðatakmarkanir en tæpur
helmingur er þeim andvígur. Úr-
slit í þessu máli munu væntanlega
liggja fyrir í nóvember, þegar
búið verður að vinna úr niður-
stöðum á rannsókn á samhengi
mengunar og skógardauða sem
nú stendur yfir.
ób byggði á Reuter