Þjóðviljinn - 10.01.1986, Qupperneq 4

LEIÐARI
Þarf fleiri Sigtúnsfundi?
Síðustu vikur hefur þjóðin verið upptekin og
ofhlaðin fregnum af gjaldþrotum og horfnum
miljarði hér og horfnum þar. Öll slík mál hafa
verið lærdómsrík og þau eiga það sammerkt að
tengjast ríkisstjórnarflokkunum með einum eða
öðrum hætti.
Ríkisstjórninni hefur mistekist nær allt sem
hún hefur einsett sér. Öll markmiðin eru hrunin.
í því samfellda hneyksli efnahagsstefnu ríkis-
stjórnarinnar eru svikin í húsnæðismálunum þó
einna alvarlegust.
í könnun félagsvísindadeildar á húsnæðis-
málum ungs fólks kom fram, að tveir af hverjum
þremur keyptu húsnæði sitt notað. Ríkisstjórnin
hefur hvað eftir annað þóst hafa skilning á
þessu atriði og lofað að G-lán yrðu 70% af
nýbyggingalánum. Sjálfstæðisflokkurinn gerði
þetta að einu stærsta kosningaloforði sínu fyrir
síðustu kosningar - og þó engir tilburðir hafi í
raun orðið á því að standa við það heldur Sjálf-
stæðisflokkurinn og ríkisstjórnin öll áfram að
segja að þetta gerist á næstunni.
G-lánin eru greidd út &-8 mánuðum eftir að
sótt hefur verið um þau, þannig að jafnvel þótt
að þau hækkuðu að nafninu til á fyrsta ársfjórð-
ungi þessa árs, þá fá engir kaupendur húsnæð-
is á sl. ári þessa hækkun. Þannig verða lánin
áfram lítill hluti kostnaðarverðs íbúðar, - og
meirihluta íbúðakaupenda á sl. ári einsog árun-
um þar á undan er vísað á okurlánamarkaðinn.
Ekki tekur betra við þegar ríkisstjórnin þykist
ætla að „bjarga'1 eða „hjálpa“ fólki á húsnæð-
ismarkaðinum. Það ersérstök ástæðatil að rifja
það upp, að í byrjun júní á sl. ári stóðu þeir
sérstaklega að þessum aðgerðum þeir
Steingrímur Hermannsson og Þorsteinn Páls-
son, en sá síðarnefndi var um þær mundir stól-
laus, þó hann í krafti formennsku sinnar í Sjálf-
stæðisflokknum hefði forgöngu í þeim uppá-
komum, sem áttu að leysa vanda húsnæðisk-
aupenda.
Með júníráðstöfununum átti að leysa vanda
þeirra; greiða til baka af okurlánum og létta
lánabyrðina og setja fjármagn í Húsnæðisstofn-
un, þannig að hún gæti sinnt lagaskyldu sinni.
Meðal þessara ráðstafana Þorsteins og Stein-
gríms var sérstök hækkun á brennivíni sem átti
að skila 30 miljónum á sl. ári í húsnæðiskerfið, -
og heilt söluskattstig sem átti að skila 250 milj-
ónum króna í byggingasjóðina.
Það gleymdist bara eitt lítilræði í flugeldasýn-
ingu flokksformannanna, nefnilega það, að
hækkun á útsöluverði áfengis leiðir til hækkun-
ar á framfærsluvísitölu, - og lánskjaravísitölu
þannig að sú „björgunaraðgerð" hækkaði í raun
lánin.
Sömu sögu er að segja um söluskattshækk-
unina uppá 1 %. Hún átti að skila 250 miljónum
króna. Hins vegar láðist að geta þess að þessi
hækkun leiddi til hækkunar á lánskjaravísitölu
um 0,45% og hækkað þarmeð lán íbúðakaup-
enda um 4500 krónur á hverja miljón. Sam-
kvæmt upplýsingum Þjóðviljans eru verðtryggð
útistandandi lán vegna húsnæðiskaupa á
landinu amk. yfir 20 miljarðar króna þannig að
stór hluti meintrar „aðstoðar" eða um 90 miljón-
ir króna er lagður beint á húsnæðisbyggjendur
og kaupendur.
Öll loforð til ungs fólks og þeirra sem eru að
byggja eða kaupa húsnæði hafa verið svikin.
Flestar „aðgerðir" sem sagðar eru til aðstoðar
fólki í erfiðleikum eru blekkingar. Og pappírs-
tígrarnir sem framleiða „lausnir" á borð við þær
sem hér hafa verið nefndar skilja greinilega ekki
um hvað málið snýst, nema þeir fari þá vísvit-
andi með fleipur. Á undanförnum misserum
lækkandi iauna, hækkandi lána og afleitrar
ríkisstjórnar hafa orðið til hreyfingar fólks í
landinu eins og Húsnæðishópurinn sem eru að
fást við hinn raunverulega vanda.
Einstaklingarnir og fjölskyldurnar sem nú
eiga í erfiðleikum vegna svikinna loforða og
öngþveitis í húsnæðismálum; lágra launa, okur-
vaxta og verðhruns á fasteignum þurfa nú að
bindast samtökum. Það er þörf á fleiri Sigtúns-
fundum til að koma hinum pólitísku möppudýr-
um og púðurkerlingum í skilning um það sem er
að gerast.
-óg
KUPPT OG SKORIÐ
Skipið sökk
Fyrrverandi stöðvarstjóri Haf-
skips í New York, Björgvin
Björgvinsson, skrifar grein í síð-
asta Helgarpóst undir fyrirsögn-
inni „Pess vegna sökk Hafskip".
Þetta er fróðleg grein fyrir
margra hluta sakir. Hún er meðal
annars um það, hvaða afleiðingar
hermang eða ekki hermang hefur
fyrir íslenskan rekstur. Þar er
gerð nokkur grein fyrir því, að
flutningar fyrir amríska herinn
hafi verið ein helsta stoð og stytta
sjálfs tilverugrundvallar Haf-
skips. f*að er upp úr því, að
Bandaríkjamenn taka yfir þá
flutninga í krafti gamalla laga
(sem Björgvin segir reyndar að
íslensku skipafélögin hafi alltaf
vitað vel af) - að Hafskipsmenn
stíga þau skref sem að áliti
greinarhöfundar verða þeirra
banabiti. Eða réttara sagt félags-
ins, því hann tekur það fram, að
fyrir utan allt annað „virðast yfir-
menn félagsins hafa notað sér að-
stöðu sína til ágóða íeinkaskyni".
Þetta er í rauninni yndisleg æf-
ing í notkun íslenskrar tungu,
sem er fyrir löngu orðin svo
teygjanleg, að bráðum verður
ljótt orð eins og „þjófnaður"
bannað með lögum. í stað þess
verður mynduð glæsileg og bjarg-
föst samstaða um orðið „auðgun-
arbrot".
Að þú
skulir vera til
En semsagt - við höldum
áfram með Hafskip. Stöðvar-
stjóri félagsins í New York segir
sem svo í fyrrnefndri grein, þegar
hann er að telja upp ástæður fyrir
„niðurlögum“ Hafskips (loksins
fengum við alminnilega dönskus-
lettu, eða - og er enn betra - mis-
skilning á dönskuslettu!):
- Reynslu- og þekkingarleysi í
alþjóðaviðskiptum
- Vanmat á öllum kostnaðar-
liðum við reksturinn
- Bágborið bókhald
- Almennt aðhaldsleysi á flest-
um sviðum
- Framkvœmdastjórn, sem ein-
angraði sig frá öllum vandamál-
um og var ekki til viðtals um þau.
Þegar texti sem þessi er skoð-
aður, verður það kannski fyrst
fyrir að benda á það, að enda þótt
málfarið sé útþynnt úr hófi fram,
þá er ekki hægt að segja verri
hluti um lukkuriddara Hafskips
en hér voru upp taldir. Ef hver
staðhæfing er skoðuð út af fyrir
sig þá getur niðurstaðan ekki orð-
ið önnur en þessi: þessum
mönnum er ekki trúandi fyrir
neinu. Þeir hefðu aldrei átt að
vera til.
Ríkið
og sparifáð
Vígreifir markaðshyggjumenn
hafa svo verið að leggja út af
þessu dæmi segjandi sem svo:
það eru ekki Hafskipsmenn með
þeirra vændisútgerð á flutninga
fyrir Kanann sem bera ábyrgð á
því sem gerst hefur. Það er það
kerfi sem skapar ríkisábyrgð á
bak við banka fyrirtækisins, Út-
vegsbankans.
Og í rauninni er það meira en
ósæmilegt, hvernig fjölmiðlaspil-
ið um þetta mál hefur snúist upp í
að flytja sektina - með einhverj-
um óútskýrðum hætti - frá þeim
Hafskipsmönnum sem „virðast
hafa notað sér aðstöðu sína til
ágóða í einkaskyni" og yfir á
fyrirsvarsmenn eins af ríkis-
bönkunum. Það væri reyndar
meira en þarflegt, að skoða dæmi
þar sem viðskiptabanki hinna
„reynslu- og aðhaldslausu“
ævintýramanna Hafskips hefði
ekki þennan stimpil ríkisins.
Segjum sem svo, að um væri að
ræða einkabanka, sem hefði með
ýmsum ráðum sankað að sér
sparifé gamals fólks - og stæði
kannski frammi fyrir því að segja
þessu sama fólki, að nú væri
spariféð því miður horfið - vegna
ófyrirsjáanlegs hruns á skipa-
markaði. Mundu bankastjórar
slíks banka taka fulla fjárhags-
lega ábyrgð á því persónulega
sem gerst hefði? Aldrei nokkurn
tíma. Þeir hefðu náttúrlega - eins
og Hafskipsmenn allra fyrirtækja
- fyrir löngu komið sér persónu-
lega út úr öllum vanda. En að því
er varðar til dæmis það gamla
fólk, sem hefði trúað þeim fyrir
sparifé sínu, þá ættu þeir ekki
nein önnur svör en segja: það rík-
ir frelsi á peningamarkaðnum.
Ykkur var nær! Þið hefðuð átt að
velja ykur annan einkabanka
með framsýnni yfirmönnum!
Og spyr þá enginn að því
hvernig slíkan yndisbanka mætti
finna - nema að allir geri vaxta-
spekúlasjónir að inntaki lífs síns.
Að brjóta lög
Skattsvikamál eru á dagskrá,
eins og hver maður getur séð. Og
verður Klippara þá stundum
hugsað til meðalkaupmanns, sem
hann hittir stundum í heitum
potti og hefur lengi (sama hvers-
konar ríkisstjórnir sitja) þulið
einn og sama söng:
„Það er ekki hœgt að versla á
íslandi nema að brjóta lög“.
Mér hefur alltaf þótt þessi stað-
hæfing merkileg. Hún getur þýtt
svo margt. Til dæmis það, að lög-
brot séu svo útbreidd í við-
skiptum, að sá sem ætlar að forð-
ast þau er dæmdur til að bíða
ósigur. Og væri þá gott tilefni
komið til að rifja upp þá gömlu og
góðu staðhæfingu sem segir: kap-
ítalisminn er svindl. Og sú sama
staðhæfing er að minnsta kosti
nógu rótgróin í hugum þegna hins
íslenska lýðveldis til þess, að þeir
munu ekki hneykslast neitt sér-
staklega - hvorki á Þýsk-íslenska
verslunarfélaginu né öðrum - og
hvort sem afbrot á fyrirtæki sann-
ast eða ekki. Því miður. Okkar
marglofaða umburðarlyndi hefur
mest farið í það, að afsaka
aumingjaskap og spillingu. Við
erum í rauninni svo illa stödd á
fimmta áratug íslenskrar velmeg-
unar, að sá sem tæki upp á því að
tala af fullri hreinskilni væri um-
svifalaust talinn geðveikur. Það
sem verra er: kannski væri hann
það.
- ÁB.
DJOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, össur Skarphéðinsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Oskar Guðmundsson.
Fróttastjóri: Valþór Hlöðversson.
Blaðamenn: Álfheiður Ingadóttir, Garðar Guðjónsson, Ingólfur Hjör-
leifsson, Lúðvík Geirsson, Magnús H. Gíslason, Mörður Árnason,
Sigurdór Sigurdórsson, Víðir Sigurðsson (íþróttir), Þórunn Sigurðar-
dóttir, Þröstur Haraldsson.
Handrita- og prófarkalestur: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Ljósmyndir: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlit: Sævar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Magnús Loftsson.
Útbreiðslustjóri: Sigríður Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Ásdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson, Olga
Clausen.
Símvarsla: Katrín Anna Lund, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: Ólöf Húnfjörð.
BHstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Baldur Jónasson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, Ólafur Björnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, auglýsingar, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 40 kr.
Helgarblöð: 45 kr.
Áskriftarverð á mónuði: 450 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 10. janúar 1986