Þjóðviljinn - 08.10.1986, Blaðsíða 4

LEIÐARI
ísland og afvopnunannálm
Nú líður að leiðtogafundi, sem menn gera sér
vonir um að verði jákvætt skref í afvopnunar-
málum.
Um leið og menn binda vonir við
samkomulags- og friðarvilja þeirra Gorbatsjovs
og Reagans er ekki úr vegi að kynna sér ís-
lenska stefnu í afvopnunarmálum.
Nýverið rifjaði Matthías Á. Mathiesen utan-
ríkisráðherra þessa stefnu upp fyrir kjörræðis-
mönnum íslands á fundi þeirra í Reykjavík í
síðasta mánuði. Ráðherrann sagði:
„Hinn 25. maí 1985 samþykkti Alþingi ályktun
um stefnu íslendinga í afvopnunarmálum. í á-
lyktuninni er lögð áhersla átvö undirstöðuatriði:
Annars vegar gagnkvæman samning kjarn-
orkuveldanna um alhliða afvopnun og hins veg-
ar að framkvæmd afvopnunar verði tryggð með
alþjóðlegu eftirliti sem aðilarnir uni og treysti. Þá
var stefnan varðandi allsherjarbann við tilraun-
um, framleiðslu og uppsetningu kjarnavopna
tengd samkomulagi um að árlega verði dregið
úr birgðum slíkra vopna.
Varðandi kjarnavopnalaus svæði var í álykt-
un Alþingis hvatt til könnunar á möguleikum
þess að ná víðtæku samkomulagi um kjarna-
vopnalaus svæði í Norður-Evrópu, í lofti, á láði
og legi. Markmið slíks samkomulags væri að
draga úr vopnakapphlaupinu og slaka á
spennu. Það svæði, sem hér um ræðir, afmark-
ast af Úralfjöllum í austri og Grænlandi í vestri
og nær til ríkja innan Varsjárbandalagsins og
Atlantshafsbandalagsins, svo og hlutlausra
ríkja sem áhuga hefðu á aðild að slíku
samkomulagi. Tillögur um kjarnorkuvopnalaust
svæði á Norðurlöndum voru þannig tengdar
víðtækara samkomulagi í ályktun Alþingis en
verið hafði í umræðum á vettvangi Norðurland-
aráðs...“
Þessa túlkun sína á ályktun Alþingis las ís-
lenski utanríkisráðherrann yfir kjörræðis-
mönnum íslands.
í stað þess að taka afstöðu með öðrum
Norðurlandaþjóðum um kjarnavopnalaus
Norðurlönd er lopinn teygður og sagt sem svo,
að betra sé að ná samkomulagi um að ennþá
stærra svæði sé kjarnavopnalaust - eða frá
Grænlandi að Úralfjöllum.
Svona kröfur um allt eða ekkert eru ekki
merkilegt framlag til friðar og afvopnunar. En
sem betur fer hefur þessari stefnu eða stefnu-
leysi verið hressilega mótmælt, og í því sam-
bandi er tímabært að rifja upp ummæli Hjörleifs
Guttormssonar í Þjóðviljanum fyrir nokkru, en
hann á sæti í utanríkismálanefnd Alþingis:
„ísland er að einangrast meðal Norðurland-
anna. ísland er að slitna úr öllum tengslum við
hin Norðurlöndin í afstöðu til afvopnunarmála
vegna stefnu ríkisstjórnar Steingríms Her-
mannssonar. Þetta gerist þrátt fyrir einróma
samþykkt Alþingis um stefnu íslendinga í af-
vopnunarmálum frá23. maí 1985. Ríkisstjórnin
lætur sér hana í léttu rúmi liggja og hvað eftir
annað er komið í veg fyrir að Alþingi taki af
skarið.
Þjóðþing Natóríkjanna Noregs og Danmerkur
hafa ítrekað lýst andstöðu við stigmögnun
Reagan-stjórnarinnar á vígbúnaðarkapphlaup-
inu. Þar hefur skapast meirihluti gegn
geimvopnaáætlun Pentagon, með frystingu
kjarnavopna og gegn framleiðslu og dreifingu
nýrra efnavopna.
Vegna afstöðu ríkisstjórnar undir forsæti
Framsóknarflokksins er ísland að einangrast á
norrænum vettvangi og að lenda í þeim fá-
menna hópi ríkja sem gagnrýnislaust hneigja
sig fyrir sprota kúrekans í Hvíta húsinu. Þessi
afstaða var orðin kækur hjá Geir Hallgrímssyni
og Matthías Á. ætlar að festast ísama farinu..."
Nú þegar augu alls heimsins beinast að þeim
friðarviðræðum sem fara eiga fram í Reykjavík
er eins gott að þjóðin geri sér Ijóst hvernig ein-
lægur og afdráttarlaus friðarvilji hennar er túlk-
aður af ráðamönnum.
- Þráinn
KUPPT OG SKORHE)
W BUSTMA 01 MINEfflU
Að kyrkja
blaðamenn
Flosi Ólafsson segist hafa eina
trausta meginreglu í helgarpistl-
um sínum: að skrifa ekki um það
sem allir eru að skrifa um.
Kannski er rétt að fylgja hans
fordæmi og setja saman svosem
eitt Klipp sem ekki fjallar um
Bandalag jafnaðarmanna eða
leiðtogafundinn um helgina.
Kannski ekki heldur um þann
undarlega engisprettufaraldur
sem blaðamenn eru orðnir. Tvö
þúsund stykki koma til Reykja-
víkur og hafa ekkert iðja lengst'
af.
Pað eru líka margir orðnir
leiðir á því góða fólki. Einn
þeirra er sá ágæti ítalski prófessor
í miðaldafræðum, höfundur
skáldsögunnar frægu, Nafn rós-
arinnar, sem íslendingar hafa
verið að lesa ekki síður en aðrir
góðir menn.
Umberto Eco semsagt.
Umberto Eco var í Danmörku
á dögunum að taka við heiðurs-
doktorstitli. Blaðamenn vildu
tala við hann, en hann var hinn
versti. Hann kvaðst ekki vera að
skrifa nýja bók vegna þess að
hann eyddi öllum sínum tíma í að
svara heimskulegum spurningum
blaðamanna (sem er reyndar
ekki satt - því Umberto Eco
skrifar vikulegar viskugreinar í
L’Espresso, er einskonar Flosi
Ólafsson á því blaði). Og hann
hafði í hótunum um að kyrkja
blaðamann sem á hann var send-
ur.
Svo sefaðist karlinn. Svo fór
hann að tala. Það er alltaf þannig.
Tvennir tímar
Umberto Eco var reiður yfir
því að þeir í Árósum höfðu verið
að skera niður kennslu bæði í ít-
ölsku og heimspeki. Hann sagði
að í hvert skipti sem menn misstu
af tungumáli væru þeir að glata
hluta af sál sinni. Hann taldi líka
að í „upplýsingaþjóðfélaginu“
yrði mikil þörf fyrir heimspek-
inga og aðra húmanista. Þeir
væru „mýktin“ (software) í
„hörku“ (hardware) vélanna.
Stöðugar
breytingar
En annars fór Umberto Eco
meðan á stóð heimsókn hans í
Árósum mest út í samanburð á
miðöldum og okkar tíma. En það
fer víst ekki milli mála hjá þeim
sem lesið hafa Nafn rósarinnar að
þar er í sífellu verið að vitna á
milli gamals tíma og nýs.
Umberto Eco segir fráleitt að
tala um hinar myrku miðaldir - sú
einkunn gæti kannski átt við um
sjöttu til níundu öld, en alls ekki
þann tíma sem hann lýsir (og er
ekki langt frá íslenskri gullöld í
bókmenntum). Hann talar um
þennan tíma sem afar fróðlegt
millibilsástand þegar ný Evrópa
hefur ekki enn fengið á sig form.
Það eru svo mörg deiluefni sem
rísa, m.a. innan kirkjunnar, svo
margar uppgötvanir.
„Okkar tími, “ segir Umberto
Eco, „er einnig tími stöðugra
breytinga. Við höfum árekstra
tveggja heimsvelda nú sem þá og
margt annað er sameiginlegt, til
dcemis hugtakið „öryggisleysi".
Þar höfum við afturgengið ,,se-
curitas" endurreisnartímans.
Kannski segi ég ekki annað en
það sem allir vita, en um er að
rœða tímabil þegar þjóðir
blandast. „Barbarar" þröngva sér
inn hér og þar og nýjar þjóðir
verða til. Það er hægt að líkja
saman þeim tíma á Norður-Ítalíu,
þegar Langbarðar og Rómverjar
runnu saman, við það sem er
núna að gerast í New-York eða
Kaliforníu. Eftir svosem fimmtíu
ár verður Kalifornía spœnsku-
mælandi ríki".
Skýjakljúfar
og hermdarverk
Umberto Eco heldur um stund
áfram að skemmta sér við sín
samanburðarfræði. Hallir mið-
aldanna eru honum hliðstæða við
skýjakljúfa okkar tíma - í báðum
tilvikum átti að smíða öryggi utan
um þá sem óttuðust óvissuna á
jafnsléttu! Central Park í New
York líkist þá Sherwoodskógi,
þar sem maður á það á hættu að
rekast á Hróa hött!
Það gerðist líka tæknibylting á
miðöldum sem hafði ekki minni
afleiðingar en kjarnorkan - til
dæmis búnaður til að sigla á móti
vindi.
Yfir höfuð finnst Umberto
Eco, að flest af því sem við búum
við í dag í stjórnmálum og efna-
hagslífi eigi sínar rætur í miðöld-
um. Einnig finnur hann ýmsar
„neikvæðar" hliðstæður eins og
til að mynda þær, að bæði á sögu-
tíma Rósarinnar og núna er mjög
útbreidd trú á heimsslit, ragna-
rök. Hann kveðst aukinheldur
finna ræturnar að hermdarverk-
um nútímans í heimsslitahefð
miðalda. Reyndar telur hann, að
hermdaverkastarfsemi nútímans
eigi sér trúarlegar rætur. Hér var,
segir hann, um að ræða „mystíska
þörf“.
Prófessora-
sögur
Umberto Eco var líka spurður
að því, hvort hann hafi skrifað
skáldsögu sína til að gera fag sitt í
háskóla vinsælla. Hann sagði á þá
leið, að það væru afar margir
slæmir skáldsöguhöfundar í
heiminum í dag og væru margir
þeirra háskólaprófessorar. Því
gæti hann ekki ráðlagt þeim að
skrifa skáldsögu til að ýta undir
vinsældir síns fags. Sannleikurinn
er sá, bætti hann við, að ef pró-
fessor skrifar skáldsögu sem
gengur vel, þá gleyma menn að
hann er prófessor í einhverju. En
ef bókin er misheppnuð þá
gleymist bókin.... ÁB
DJOÐVIUINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur Skarphóðins'
son.
Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Garðar Guðjónsson, Ingólfur Hjörleifsson, Kristin Olafs-
dóttir, Magnús H. Gíslason, Mörður Árnason, Ólafur Gíslason.
Sigurður A. Friðþjófsson, Valþór Hlöðversson, Vilborg Davíðsdóttir,
Víðir Sigurðsson (íþróttir), Ingvi Kjartansson (Akureyri)
Handrita- og prófarkalosarar: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlitsteiknarar: Sævar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrif8tofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, .Magnús Loftsson.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglý8ingar: Ásdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson, Olga
Ciausen, Guðmunda Kristinsdóttir.
Símvarsla: Katrín Anna Lund, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóðir: Ólöf Húnfjörð.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Hörður Oddfríðarson.
Afgreiðsla: Bára Siguröardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ólafur Björnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúia 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prontun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 50 kr.
Helgarblöð: 55 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 500 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Mlftvikudagur 8. október 1986