Þjóðviljinn - 07.11.1986, Blaðsíða 14

MINNING
Framh. af bls. 13
hljóðlát og dálítið í ætt við þenn-
an tón sem mér hefur orðið svona
tíðrætt um. Af því dreg ég þá
náttúrlegu ályktun að nú sé tregi
Kristjáns djúpur. Léttvæg orð
mín synda vitaskuld ósköp
klaufalega á yfirborðinu en samt
vil ég biðja þau fyrir einlægar
samúðarkveðjur frá mér og mín-
um til Kristjáns og hinna sem
nærri standa.
Þorgeir Þorgeirsson
Kristín Anna Þórarinsdóttir
var löngu landskunn leikkona,
þegar hún fluttist hingað að
Laugarvatni með fjölskyldu sinni
árið 1967, en þá var eiginmaður
hennar, Kristján Árnason, orð-
inn fastur kennari við mennta-
skólann. Hér átti hún fast heimili
til 1975 og dvaldist hér raunar oft
eftir það um lengri eða skemmri
tíma. Hér verður engin tilraun
gerð til að rekja æviatriði hennar
og listferil, aðeins fest á blað fá-
ein kveðju- og þakkarorð fyrir
þátt hennar í sögu skólans - og
ógleymanleg persónuleg kynni.
Enda þótt Kristín Anna hefði
stórt heimili að annast var brátt
leitað til hennar um aðstoð við
leiklistarstarf í skólanum, bæði
með leikstjórn og kennslu í fram-
sögn. Og þar er skemmst af að
segja, að fyrir atbeina hennar
mótaðist sú venja að setja árlega
upp leiksýningu, sem stæði
a.m.k. jafnfætis öðrum sýningum
áhugafólks. Þetta hefur tekist
síðan, þó að nemendur skólans
hafi lengst af ekki verið fleiri en
160-200. Ýmsir ágætir leikstjórar
aðrir hafa starfað hér hin síðari
ár, en fullyrða má að sú alúð og sá
metnaður, sem Kristín Anna
lagði í leikstjórn sína fyrstu árin,
hefur lyft þessum þætti skólalífs-
ins og félagslífi nemenda svo að
varanlegt hefur orðið. Ekki þarf
að hafa fleiri orð um hvers virði
það er skólastofnun að fá að
njóta hæfileika listamanna með
slíkum hætti. - Þess er einnig að
minnast að Kristín Anna bar slíka
persónu að nærvera hennar setti
um margt sérstæðan - en máski
ólýsanlegan - menningarsvip á
skólann, eins og listgyðjan sjálf
væri með einhverjum hætti nær
en ella.
Við fyrstu kynni bar Kristín
Anna með sér glæsilega siðfágun
og göfugmannlega reisn; nánari
kynni leiddu í ljós hliðstæða
mannkosti. Hún var fágætlega
nærfærin og næm á tilfinningar
annarra; listamannslund hennar
var viðkvæm og stórbrotin í senn.
Milli heimila okkar voru marg-
vísleg kynni, enda börn okkar á
svipuðum aldri. ÖIl þau sam-
skipti eru mér og fjölskyldu
minni dýrmæt og ljúf í minningu.
Eftirlifandi eiginmanni Krist-
ínar önnu, bömum hennar,
Eyjólfi Kjalari, Öldu, Árna og
Þórarni, öldruðum föður hennar
og ástvinum öllum sendum við
Rannveig innilegar samúðar-
kveðjur.
Kristinn Kristmundsson
Kristín Anna Þórarinsdóttir
lést á Borgarspítalanum aðfara-
nótt 2. nóvember síðastliðinn
eftir erfitt og strangt sjúkdóms-
stríð, sem hún háði með þeim ó-
bilandi kjarki, sem hetjum einum
er gefinn.
Eg fylgdist með sjúkdómsbar-
áttu Önnu Stínu, en undir því
nafni gekk hún meðal vina og
vandamanna, frá því að fyrstu
sjúkdómseinkennin gerðu vart
við sig í lok janúar mánaðar síð-
astliðinn. í fyrstu afar sakleysis-
leg einkenni, sem ágerðust jafnt
og þétt eftir því sem á veturinn
leið.
Hugur minn reikar til sunnu-
dagsins 11. maí síðast liðinn.
Anna Stína hafði legið inni á
sjúkrahúsi til ítarlegrar rann-
sóknar, en fékk að fara heim til
fjölskyldu sinnar um helgina og
átti að koma aftur á sjúkrahúsið
áðurgreindan dag.
Glampandi vorsólin skein frá
alheiðum himni, en vegna ríkj-
andi norðanáttar, sem varað
hafði um skeið, var kuldanepja,
þar sem ekki naut skjóls, og vor-
gróður lá í dróma vegna vorkuld-
ans.
Anna Stína hringdi í mig árla
þessa vormorguns. „Ég vissi, að
þú værir vöknuð,“ sagði hún, „en
ég er búin að liggja vakandi frá
því fyrir klukkan sex í morgun, ég
er víst farin að aðlagast spítalalíf-
inu.“ Við töluðum saman drjúg-
langa stund, en síðan sagði hún:
„Gerður, ég er hærdd. í kvöld fer
ég aftur á spítalann, og á morgun
fæ ég úrskurð frá sjúk-
dómsrannsóknunum öllum.“
Næsta dag fór ég til hennar á
spítalann, en þegar ég kom inn á
sjúkrastofuna, þar sem Anna
Stína hafði legið, var rúmið henn-
ar autt. „Hún var flutt á aðra
stofu í morgun," sögðu konurn-
ar, sem höfðu legið á stofu með
henni. Þar sem ég stóð inni í
sjúkrastofunni og horfði á autt
sjúkrarúmið, hríslaðist um mig
vonleysis kuldahrollur, miklu
kaldari en norðannæðingurinn
úti. Ég gekk hljóðum skrefum að
nýja sjúkrabeðinum hennar
Önnu Stínu, sem nú var á einbýli.
Eiginmaður hennar sat hjá
henni, en stóð upp og sagði „Ég
ætla að leyfa ykkur að vera einum
um stund.“ Við tókumst þétt í
hendur án þess að talast við, en
síðan rauf hún dauðans kyrrðina
og sagði: „Það er krabbamein,
eins og mig grunaði, ég á aðeins
örstutt líf fyrir höndum. Að vísu
ætla læknarnir að reyna bæði
lyfja- og geislameðferð, en bata-
horfur eru hverfandi litlar. “
Það var áhrifaríkt að sjá og
fylgjast með viðbrögðum fjöl-
skyldu Önnu Stínu við þessum
válegu tíðindum. Allt var gert,
sem í mannlegu valdi stóð til þess
að létta henni sjúkdómsbyrðina,
sem ágerðist með ógnarhraða.
Bæði Kristján, eiginmaður henn-
ar, og börnin, Eyjólfur Kjalar,
Alda, Árni og Þórarinn, svo og
fjölskyldan öll veittu henni
ómælda umönnun og styrk, og
sjálf tók hún örlögum sínum af
slíku æðruleysi og hetjulund, sem
aldrei gleymist þeim, sem með
fylgdust. Sína síðustu krafta not-
aði hún til þess að fegra og dytta
að heimilinu þeirra að Grundar-
stíg 12, enda lagði Anna Stína
alla tíð metnað sinn í að halda
heimilinu fallegu og hlýlegu, og
þar skipuðu bækur, blóm, ljós og
listaverk öndvegi.
Og svo kom sumarið með
marga yndislega og fagra sólar-
daga. Ánna Stína unni sól og
sumri, hún var í eðli sínu
sannkallað sólskinsbam, og hvert
sinn er af henni bráði, keyrði
Kristján hana út í sólskinið, og
veitti það henni mikla gleði.
í eðli sínu var hún náttúrubarn,
sem unni gróðri og fegurð lands-
ins. Við fórum saman í nokkrar
ferðir inn á íslensk öræfi, og hafði
hún orð á því, að sér opnaðist
nýr, fagur og áður óþekktur
heimur. Á síðastliðnu sumri
komst hún nokkrum sinnum í
heimsókn í sumarbústað okkar
hjóna, sem stendur við sjávarsíð-
una á Vatnsleysuströnd, og
gladdist hún innilega yfir blóm-
unum og trjáplöntunum, sem við
vorum að rækta, en bað alltaf um
að verða keyrð alveg niður að
sjónum til þess að heyra sjávar-
niðinn og anda að sér fersku sjáv-
arloftinu.
Anna Stína var falleg kona,
fínleg og framganga hennar öll
var fáguð, hlýleg og aðlaðandi.
Hún var ákaflega listhneigð og
unni allri fegurð, jafnt fegurð
himinsins og náttúrunnar allrar,
sem fegurð tóna, lita, forma og
bókmennta. Af öllum listum var
leiklistin henni hugfólgnust, enda
þjóðkunn leikkona og upplesari
og í allra fremstu röð íslenskra
Ijóðalesara. Hún hafði ákaflega
þýða og hljómfagra rödd, og sitt
daglega málfar vandaði hún svo,
að athygli vakti.
Vegna óvenju fjölþættrar
lífsreynslu Önnu Stínu var hún
vinum sínum skilningsrík, nær-
gætin og sannur vinur í gleði og
sorg. Hún þekkti lífið frá öllum
hliðum þess flestum öðrum betur
og átti því afar auðvelt með að
setja sig í annarra spor, uppörva
og hugga, samgleðjast, skilja og
fyrirgefa.
Þegar ég kynntist Önnu Stínu
fyrst, hafði hún fyrir fáum árum
gifst Kristjáni Arnasyni, kennara
við Háskóla íslands og Mennta-
skólann að Laugarvatni, og áttu
þau silfurbrúðkaup í september
síðastliðnum.
Þau hjónin áttu óvenju mörg
sameiginleg áhugamál, sem
ásamt einlægri væntumþykju
tengdu þau saman órjúfandi
tryggðaböndum. Meiri kærleik
og umönnun en Kristján sýndi
Önnu Stínu í hennar þungbæru
veikindum er ekki hægt að hugsa
sér. Og þegar að endalokum dró,
vék hann vart frá sjúkrabeði
hennar, hvorki dag né nótt. Og
svo var einnig um börnin og fjöl-
skylduna alla.
Á Borgarspítalanum á deild A-
6 naut Anna Stína hinnar
fullkomnustu hjúkrunar og kær-
leiksríkrar umönnunar hjúkrun-
arliðs deildarinnar, sem ég veit,
að fjölskyldan og vinahópurinn
er mjög þakklát fyrir.
Við Egill færum hér hugheilar
þakkir fyrir áratuga vináttu við
Önnu Stínu og Kristján og þeirra
fjölskyldu, fyrst að Laugarvatni
og síðan hér í Reykjavík.
Við sendum öllum aðstand-
endum okkar dýpstu samúðar-
kveðjur.
Guð blessi minningu Kristínar
Önnur Þórarinsdóttur.
Gerður H. Jóhannsdóttir
Okkur setur hljóða þegar ást-
vinir hverfa á braut. Svo var um
mig þegar ég heyrði andlátsfregn
Önnu Stínu. En í þeirri þögn var
söngur. Fyrsta minning mín um
önnu Stínu, flutningur hennar á
Sóleyjarkvæði Jóhannesar úr
Kötlum.
Þung er sú þögn í landi
álfar ugga um sinn hag,
þá horfið er af heiminum brott
það Ijúflingslag.
Lindin spyr vindinn:
- Hví syngur hann ekki í dag?
Er ég var sextán ára unglingur,
var ég í sumarvinnu í frystihúsi
norður á Akureyri. Klæddur
slopp og stígvélum mokaði ég
fiski á færibönd í þrettán tíma á
dag og beið þess að óendanlegur
dagurinn liði. Að vinnudegi lokn-
um fór ég úr stígvélunum og
hvíldi fætuma í heitu vatni, setti
hljómplötuna með Sóleyjar-
kvæði á fóninn og hlustaði á
plötuna frá upphafi til enda, fyrr
lauk ekki fótabaðinu. Þetta varð
athöfti sem var endurtekin dag-
lega sumarið á enda. Ég heillaðist
af fínlegum og næmum flutningi
Önnu Stínu á ljóðunum. Fáa hef
ég síðan heyrt snerta jafn fagur-
lega strengi ljóðhörpunnar sem
hún. Af hrifnæmi unglingsins
lærði ég vitaskuld fljótlega ljóðin
utanað - og dagarnir við færi-
bandið urðu léttbærir. Ég þurfti
ekki annað en að láta hugann
reika lítillega og rödd Önnu Stínu
hljómaði í huga mér.
Mig gmnaði allra síst þá, að
sextán ámm síðar ættum við eftir
að standa saman á sviðinu og
leika hvort sína hlið sömu mann-
eskjunnar. Ég nánast í sömu
múnderingu og í frystihúsinu
forðum. En nú var Anna Stína
þögul. Hún kenndi mér þar og
sýndi, að góður leikari getur sagt
átakamikla sögu án þess að segja
orð. í tæpa tvo klukkutíma stans-
laust sagði hún okkur lífshlaup
konu, þannig að engan lét ósnort-
inn. Það er vandasamur leikur
sem hún hafði fullkomlega á valdi
sínu. Þetta var auðvitað Ella, síð-
asta hlutverk hennar á sviði.
Það var mín gæfa að fá að
kynnast svo náið hæfileikum
hennar og ást á leiklistinni. Tak-
markalausri fórnfýsi fyrir þá list
sem var Iíf hennar. Jafnvel þó
sjúkdómurinn, sem nú hefur
dregið hana til dauða, gengi
miskunnarlaust á krafta hennar,
þá barðist hún á móti, svo fáa
grunaði hversu stór leiksigur var í
rauninni unninn á bak við grímu
persónunnar.
Nú er aðeins þögnin eftir og
minning um óviðjafnanlegan
listamann sem ómar í þögninni.
Ég votta eftirlifandi eigin-
manni hennar og börnum mína
dýpstu samúð.
Viðar Eggertsson
Kveðja
frá Leikfélagi
Reykjavíkur
Kristín - Anna Þórarinsdóttir
leikkona er látin fyrir aldur fram
eftir langa og erfiða sjúkdóms-
legu. Hún var ein af athyglisverð-
ustu leikkonum landsins, þótt
ekki léki hún mikið hin síðari ár.
Hún kom ung til starfa hjá
Leikfélagi Reykjavíkur, tæplega
tvítug að aldri og kom fyrst fram í
hlutverki í gamanleiknum
Frænku Charleys. Hún lék síðan
svo til samfellt með félaginu í ein
fimmtán ár, oft veigamikil og
kröfuhörð hlutverk, en atvik
höguðu því svo, að þá flutti hún
út á land og það var ekki fyrr en
nú á síðustu árum sem hún lék á
ný hér á höfuðborgarsvæðinu.
Leikferill Kristínar Önnu hjá
LR spannar árabilið 1954-67,
blómaskeið sitt átti hún um og
uþp úr 1960. Hún var í þeim fá-
menna hópi, sem fastráðinn var
hjá Leikfélagi Reykjavíkur, þeg-
ar því var breytt í atvinnuleikhús
árið 1963. Meðal hlutverka, sem
hún fór með má nefna: Ödu í
Nóa, írínu í Þrem systrum, Lauru
í Glerdýrunum, Guðrúnu Ægis í
Deleríum búbónis, ungu eigin-
konuna í Ástarhringnum, Colub-
inu í Tveggja þjónn að ógleymdri
sjálfi Júlíu sem hún lék með glæs-
ibrag í sviðsetningu írska
leikstjórarns Thomasar Mac-
Anna á 400 ára ártíð Shakespear-
es 1964.
Kristín Anna fluttist síðan út á
land, þar sem hún starfaði mikið
að leikstjórn með áhugaleikfé-
lögum, lengst af á Laugarvatni og
var hún ómetanleg hvatning og
leiðtogi listelskum mennta-
skólanemendum sem og öðrum
staðarbúum.
Kristín Anna lék á sínum tíma
töluvert í útvarp og las oft upp
ljóð enda meðal okkar albestu
flytjenda á bundið mál. Hún lék
einnig lítilsháttar í Þjóðleikhús-
inu, síðast í norska leikritinu
Fimm konur og var það hennar
„come-back“ á höfuðborgar-
svæðinu. Síðustu árin gafst okkur
svo aftur kostur á að njóta listar
hennar í sýningu Alþýðu-
leikhússins á Bitrum tárum Petru
von Kant og nú síðast í vor túlk-
aði hún með ógleymanlegum
hætti eymd, niðurlægingu og ein-
semd móðurinnar þöglu í sýningu
Egg-leikhússins á leikritinu Ellu.
Kristín Anna var sérstök kona.
í minningunni lifir leikur hennar
sem eitthvað hreint, tært og ó-
spillt. í rödd hennar og framsetn-
ingu var kátína og tregi oft sam-
fléttað á sérkennilegan hátt. Yfir
Önnu Stínu hvíldi iðulega þetta
undarlega, dulúðuga og óskil-
greinanlega, sem skilur á milli af-
burðaleikara og góðs leikara.
Það var óralöng leið milli geisl-
andi æskufjörsins í Júlíu hennar
forðum og nístandi vesældómsins
í Ellu en báðar þessar persónur
eru meðal þeirra sjaldgæfu gim-
steina, sem við áhorfendur mun-
um varðveita í minningunni -
lengi, lengi. Að hafa veitt okkur
þá gleði og ánægju, snortið okkur
trega og harmi: hæfileikinn sá er
náðargjöf. Þá náðargjöf hafði
Kristín Anna hlotið og kunni að
rækta. Blessuð sé minning henn-
ar.
SB
frn
9
Þræðslumiðstoð
IÐNAÐARINS
Byggingamenn
Námskeiö um loftræstar útveggjaklæðningar
verður haldið 17.-19. nóv.
Upplýsingar og innritun í símum 687440 og
687000.
MðÐVIUINN
blaðið
sem
vitnað
erí 4Í
44V
14 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 7. nóvember 1986