Þjóðviljinn - 08.11.1986, Blaðsíða 5

AFTAKA, J.OP0,
SAMSÆRI, NÍD,
RÓGUR, AÐFÖR
Hugleiðing um stjórnmálabaráttu
Glæpa-
þjóðfélag
Það var sterkt vifidlalykt í
leigubílnum.
„Þetta er nú meira glæpa-
þjóðfélagið,“ sagði hann.
„Á hverju merkirðu það
helst?“ spurði ég.
„Á öllu heila klabbinu,“ sagði
hann og burstaði öskuna af
hnjánum á sér, stakk vindilstúfn-
um í vasann, gaf í og skaust út í
umferðina með því að svína ofur-
lítið á steypubíl, sem snarheml-
aði, svo að eitt andartak var stuð-
arinn ekki nema svo sem þrjár
álnir frá nefinu á mér og bílrúðan
í milli. Steypubíllinn flautaði.
Leigubflstjórinn flautaði ann-
ars hugar á móti um leið og hann
setti í þriðja og tautaði: „Þú sérð
nú hvernig umferðin er orðin;
það þekkist ekki lengur að gefa
manni séns.“
„Jæja,“ sagði ég.
„Já, þú segir jæja,“ sagði hann.
„Það getur svo sem vel verið að
það sé hárétt hjá þér, en ég fyrir
mitt leyti segi að þetta sé glæpa-
þjóðfélag. Höfum við ekki dæm-
in allt í kringum okkur? Eða ertu
kannski að fara í prófkjör?"
„Ætli það?“ sagði ég. „Varla í
bili.“
„Það finnst mér skynsamlegt af
þér,“ sagði hann. „Þótt ég hafi
aldrei verið hrifinn af því sem þú
skrifar, þá er nú svo komið að ég
vil engum manni svo illt að sjá
hann fara út í pólitík, og ekki þér
heldur."
‘ „Þakka þér fyrir það,“ sagði
ég-
Svo komum við á áfangastað
og ég borgaði bflinn og horfði á
eftir bflstjóranum þar sem hann
svínaði út í umferðina og var með
allan hugann við að kveikja í
vindilstúfnum. Einhvers staðar
eru til reglur sem banna reyking-
ar í leigubifreiðum. Löglaus
þjóð, íslendingar. En - glæpa-
þjóðfélag? Hvað átti maðurinn
við?
Með bros á vör
Á skrifborðinu mínu var
haugur af dagblöðum. Tími til
kominn að taka til fyrir helgina.
Nú er sá munur á dagblöðum og
öðru lesmáli, að dagblöðin eru
ekki geymd alveg eins lengi áður
en þeim er fleygt, svo að ég fór að
tína blöð ofan í ruslafötuna. Leit
lauslega yfir fyrirsagnir áður en
ég sá þær hverfa veg allrar verald-
ar.
„Glæpaþjóðfélag." Þetta orð
sem leigubflstjórinn hafði notað
hljómaði ennþá í höfðinu á mér.
I blöðunum var lítið um blóð-
uga glæpi. Sem betur fer. Hins
vegar rak ég fljótlega augun í
skuggaleg orð í fyrirsðgnum: AF-
TAKA, MORÐ, SAMSÆRI,
RÓGUR, AÐFÖR.
Öll þessi orð komu fyrir í frétt-
um og fréttafyrirsögnum, sem
tengjast íslenskum stjórnmálum.
Öll þessi orð tengjast glæpum.
Eru orðin merkingarlaus? Eða
eru stjómmálin undirlögð af ein-
hvers konar glæpastarfsemi?
Á forsíðu DV 29. október síð-
astliðinn er skemmtileg ljós-
mynd. Myndatextinn er svo-
hljóðandi: „Framsóknarþing-
mennirnir Guðmundur Bjarna-
son og Stefán Valgeirsson, sem
keppa báðir um fyrsta sæti lista
flokksins í Norðurlandskjördæmi
eystra, bmgðu á leik í gær. Tók-
ust þeir á í sjómanni fyrir ljós-
myndara DV. En alvaran er
skammt undan. Kosið verður um
þá á framsóknarþingi á Húsavík á
sunnudag."
Og myndin sýnir tvo stjórn-
málamenn á jakkafötum brosm-
ilda takast á í sjómanni fyrir
ljósmyndara DV. Greinilegt er
að báðir hafa af fúsum og frjáls-
um vilja stillt sér upp til myndat-
ökunnar og vilja með hinni
táknrænu mynd segja eitthvað á
þessa leið: „Kjósendur góðir, hér
sjáið þið okkur tvo aðalkeppin-
autana. Við munum takast á af
öllum styrk okkar, en á íþróttam-
annlegan og heiðarlegan hátt.
Við heyjum baráttuna með bros á
vör.“
Svona fréttir og myndir úr
stjórnmálabaráttunni er gaman
að sjá.
Aftaka
Myndin af hinum íþróttamann- •
legu þingmönnum birtist 29. okt-
óber, sem var miðvikudagur.
Næsta mánudag fengum við að
sjá í sama blaði úrslit hinna
íþróttamannlegu átaka:
„Þá hefur aftakan farið fram -
sagði Stefán Valgeirsson eftir úr-
slitin,“ er fyrirsögnin. Myndin
sem fylgir er lítil og maðurinn
ekki lengur brosandi. Hann
sagði:
„Þá hefur aftakan farið fram.
Það eina sem vantar á sviðsetn-
inguna er mynd af Kolbeinsey
hér á bak við mig með fánann í
hálfa stöng.“
í fréttinni stendur: „Stefán
sagði, að úrslitin þýddu að hann
drægi sig í hlé og tæki ekki frekari
þátt í prófkjörum. Hann stóð því
við það sem hann sagði fyrir próf-
kjörið að hann mundi aðeins
þiggja fyrsta sætið á listanum.“
(þess er þó ekki getið í textanum
viö íþróttamannamyndina af
þeim félögum, sem birtist fimm
dögum áður, enda fimm dagar
langur tími).
Aftaka er ljótt orð. f hverju var
aftakan fólgin? Jú, hún var fólgin
í því, að Guðmundur Bjarnason
fékk 161 atkvæði í prófkjöri, en
Stefán Valgeirsson 131 atkvæði -
og lenti í öðru sæti.
Þegar maður sem hefur gegnt
þingmennsku um áratuga skeið
og þar fyrir utan háum trúnaðar-
stöðum rýkur upp til handa og
fóta og talar um ÁFTÖKU, þá er
ekki nema eðlilegt að allur al-
menningur gangi út frá því sem
vísu, að einhver glæpur hafi verið
framinn. Það hugsa ég að leigu-
bflstjórinn minn hafi gert og þess
vegna hafi hann verið að tala um
glæpaþjóðfélag.
Nafnlaust
bréf
Svona upphlaup grafa undan
tiltrú fólks á stjórnmálamönnum,
þau grafa líka undan tiltrú manna
á þjóðfélaginu og getu okkar til
að lifa saman af skikkanlegri
kurteisi og tillitssemi.
Þetta er skólabókardæmi um
hvernig orð eru gerð merkingar-
laus. Og við megum ekki við því
að stjórnmálamenn tali til okkar
merkingarlausum orðum.
En það að orð séu gerð merk-
ingarlaus er þó skárri valkostur,
en sá að stjórnmálin séu undir-
lögð af einhvers konar glæpa-
starfsemi. Að minnsta kosti
fannst mér það meðan ég var að
stinga fréttunum af aftöku Stef-
áns Valgeirssonar í ruslakörfuna,
harla feginn því að frásögn hans
af eigin dauðdaga skyldi vera
orðum aukin.
Hiti augnabliksins. Sært stolt.
Fljótfærni. Þetta voru réttlæting-
arnar sem komu upp í hugann.
Tiltektin á skrifborðinu hélt
áfram. Og allt í einu var ég kom-
inn með pappíra í hendurnar,
sem gerðu „aftöku" Stefáns
Valgeirssonar að hjákátlegum
skrípaleik.
Ég hélt á umslagi, sem innihélt
alvörumál. Svo mikið alvörumál,
að orð leigubflstjórans um „glæp-
aþjóðfélagið“ urðu ekki rekin úr
huganum.
Utanáskriftin var: Þjóðviljinn,
Síðumúla 6, Reykjavík. Póst-
stimplun: Reykjavík.
Innihaldið: Ljósrit af kvittun-
um Stefáns Benediktssonar fyrir
fé úr sjóðum Bandalags jafnaðar-
manna.
Engin orðsending til skýringar.
Engin undirskrift. Ókunnur
sendandi.
Morð
Þetta er vonandi botninn á því
sem einn blaðamaður getur lent í.
Að fá í hendur nafnlaus gögn til
að vega að pólitískum andstæð-
ingi. Gögn frá einhverjum aðila,
sem þrátt fyrir reglur um heimild
blaðamanna til að leyna heimild-
armönnum, þorir ekki að koma
fram í dagsljósið og skýra frá er-
indi sínu að siðaðra manna hætti.
Það þarf ekki að taka fram, að
á Þjóðviljanum voru þessi gögn
meðhöndluð á réttan máta: Með
fullkominni fyrirlitningu. Birting
þeirra kom ekki til greina.
Hins vegar þarf ekki að rekja
hér sögu Stefáns Benediktssonar
og peningaviðskipta hans við
Bandalag jafnaðarmanna og
endalok hans pólitíska ferils.
Hvað svo sem hann kann að
hafa aðhafst rétt eða rangt, var að
honum vegið með glæpsamlegum
hætti, sem er svo fyrirlitlegur, að
skiljanlegt er þótt orð eins og
glæpaþjóðfélag heyrist fara milli
manna.
Stefán gaf sínum málum fjöl-
miðlanafnið MORÐ. Og þar
með voru orðin AFTAKA og
MORÐ komin inn í
stjórnmálaumræðuna á íslandi
einn góðan veðurdag eins og ekk-
ert væri sjálfsagðara.
Þetta er hneyksli. Þetta er tvö-
falt hneyksli. I fyrsta lagi er það
til skammar, að menn skuli gera
orð merkingarlaus á þennan hátt;
en það er ennþá verra hneyksli að
í stjórnmálabaráttu skuli gripið
til jafnsvívirðilegra aðferða eins
og að senda út nafnlaus bréf!
En það er hægt að ganga ennþá
lengra. Kannski eru engin tak-
mörk fyrir því, hversu langt menn
geta gengið í svínaríi og ómerki-
legheitum.
Allavega er núverandi botn í
þessu svínaríi að finna í vikuriti,
sem kom út nú fyrir helgina. Þar
er því dróttað að nafngreindum
persónum, að þær hafi staðið á
bak við hin nafnlausu bréf um
Stefán Benediktsson, sem fjöl-
miðlum voru send.
Þetta hlýtur að vera botninn.
Neðar er ekki hægt að komast.
Að reykja
í leigubílum
Sjálfsagt er engin lausn til á
þessu máli. Auðvitað þyrfti að
hafa uppi á höfundi eða höfund-
um nafnlausu bréfanna, þannig
að hægt sé að vísa dylgjum, rógi
og baknagi um nafngreindar per-
sónur til föðurhúsanna. Senni-
legra er þó að erfitt verði að hafa
uppi á höfundi/höfundum hinna
nafnlausu bréfa.
Skaðinn er skeður.
En til hvers að rifja þetta upp?
„Glæpaþjóðfélag,“ sagði
leigubflstjórinn. Og hver vill búa
í spilltu þjóðfélagi? Flest erum
við smáglæpamenn - í þeim skiln-
ingi að flest okkar hafa lögbrot á
samviskunni. Meira að segja
bflstjórinn hneykslunargjarni
reykti vindla í leigubflnum sín-
um, sem er harðbannað. Öll höf-
um við eitthvað á samviskunni,
sem við kærðum okkur ekki um
að blásið yrði upp í fjölmiðlum.
Svo að við skulum ekki flýta okk-
ur að dæma og við skulum ekki
dæma of hart.
Það að aliir hafi eitthvað á
samviskunni réttlætir að sjálf-
sögðu ekki vítavert athæfi. Það
minnir okkur aðeins á að hugsa
okkur um tvisvar áður en við
byrjum grjótkastið.
Að skemmta
skrattanum
Ekki verður það merkjanlegt
að stjórnmálabaráttan hafi
harðnað að undanförnu á þann
veg að eldur hugsjóna logi nú
heitar en nokkru sinni fyrr - hins
vegar virðist stjórnmálabaráttan
hafa harðnað að því er varðar.
baráttuna um sæti á framboðslist-
um. Persónulegur metnaður
virðist hafa vaxið. Vaxið úr hófi
fram.
Að vísu skal það tekið fram, að
sá sem hé*- heldur á penna telur
sig hafa merkt í Alþýðubandalag-
inu einlægan vilja mikils fjölda
fólks í þá átt að hefja flokkinn
uppfyrir deilur einstaklinga og
hópa, þannig að af tvöföldum
krafti sé hægt að berjast fyrir
þeim miklu hugsjónum, sem Al-
þýðubandalagsmenn eiga sam-
eiginlegar. Þessu hugboði til
stuðnings skal bent á, að forval
flokksins og röðun á framboðs-
lista hefur til þessa farið fram á
stillilegan máta.
Nú eru hörð átök framundan,
til dæmis í forvali í Reykjavík.
Frambjóðendur hafa tilkynnt
þátttöku sína. Vonandi fer sú
keppni öll vel fram og kurteis-
lega. Annað væri að skemmta
skrattanum.
Sú ólga, rógur, níð, fjáraustur,
skrum og auglýsingamennska,
sem verið hefur kringum próf-
kjör annarra flokka hlýtur engu
að síður að vekja Alþýðubanda-
lagsfólk til umhugsunar um,
hvort ekki sé kominn tími til að
hverfa frá forvali á næstu árum,
og taka til við að finna einhverja
betri lausn á málinu. _ Þráinn
Laugardagur 8. nóvember 1986 ÞJÓÐVILJINN - SIÐA 5