Þjóðviljinn - 07.12.1986, Qupperneq 14

Þau eiga ekkert athvarf
Þeir sem leið eiga um strætis-
vagnabiðskýlið við Hlemm
kannast margir hverjir við Ein-
ar Jónsson og starfsfélaga
hans, þó ekki sé með nafni.
Einar hefur þann starfa að
þrífa salernin á Hlemmi, sópa
gólfin og hreinsa upp ruslið
sem tillitslausir samferða-
menn fleygja frá sér, auk þess
sem hann stuggar við óvel-
komnum gestum og kallar á
aðstoð lögreglu ef með þarf.
Einar hefur unniö lengst
hreinsunarmannanna þriggja
sem nú eru á föstum vöktum á
Hlemmi. Hann er orðinn 74 ára,
fæddur 12.apríl 1912, fæddur og
uppalinn í Reykjavík.
„Áður fyrr var ég lengi til sjós,
vann síðan á eyrinni og seinni
árin vann ég hjá Múrarafélagi
Reykjavíkur“ segir Einar. Síð-
ustu sex árin hefur hann verið á
Hlemmi, og vinnur þar á átta
tíma vöktum fjóra daga í röð, en
þá er tveggja daga frí.
„Við áttum upphaflega aðeins
að sjá um að sópa og þrífa salern-
in, en síðan vildu þeir fá okkur til
að vera eins konar verðir og út-
veguðu okkur spjöld til að bera í
jakkanum sem á stóð „Vörður"
en ég vildi nú ekki gangast inn á
það nema fá eitthvað kaup sam-
kvæmt því“ segir Einar. Það eru
sennilega fimm ár síðan við
sömdum svo um það að við
skyidum benda drukknum
mönnum á að þetta væri ekki
staður fyrir þá og ef þeir færu
ekki þá myndum við hringja á
lögregluna."
- Hlemmur hefur oft verið
nefndur þegar talað er um „ung-
lingavandamálið," er mikið um
að unglingar hangi á Hlemmi
ennþá?
EinarJónsson
hreinsunar-
maðurá
Hlemmií viðtali
við Þjóðviljann
um
ungiingana,
útigangs-
menninaog
umgengni
okkarum
strœtóbiðskýli
„Nei, það hefur minnkað mjög
mikið seinni árin, og þessir fáu
sem koma hingað núna eru sjald-
an undir áhrifum. Umgengnin er
líka betri en áður. Það kemur
afar sjaldan fyrir nú orðið að ég
þurfi að kalla á lögregluna þegar
við lokum á kvöldin um klukkan
20 mínútur yfir 12, þau fara bara.
Ég hef aðeins einu sinni lent í
að vera meiddur þegar ég var að
loka, það var fyrir nokkrum
árum. Þá voru læti og ég var bú-
inn að kalla á lögregluna og hélt
að hún væri komin þegar ég stjak-
aði svona einum pilti út úr dyrun-
um. En ég fór of nálægt honum
og hann sló mig á augað þannig
að það þurfti að sauma í mig 13
spor.“
Og Einar bendir mér á djúpt ör
sem liggur yfir hægra gagnaugað.
„Hann hélt því fram í skýrslunni
að hann hefði gert þetta óvart.
Pípan vildi
ekki sökkva
Það voru miklu fleiri unglingar
hér áður, þeir komu strax eftir
skóla og voru hér fram á kvöld,
flestir frá fermingaraldri og upp í
tvítugt. Sumir þeirra komu hing-
að með skólatöskurnar og fóru
ekkert í skólann en það er liðin
tíð. Það eru svona þrjú ár síðan
fór að draga úr þessu. Það versta
núna eru unglingarnir sem koma í
starfskynningar til Reykjavíkur
úr héraðsskólum utan af landi.
Þeir koma yfirleitt í nóvember og
eru hér drukknir. En það eru
ekki margir, úr 200-300 manna
skóla eru kannski 10-20 krakkar
sem koma hingað.
- Heldur þú að dópsala, eða
undirbúningur að henni fari fram
á Hlemmi?
„Það er af og frá að þeir selji
krökkunum efni inni, það færi
ekki fram hjá manni. Það er hins
vegar gefið mál að sumir neyta
þessa útí frá, áður en þau koma
inn. Ég hef rekist á stráka sem
lyktuðu af hassi, en það er nokk-
uð langt síðan. Ég vissi af því að
þeir voru að hitta þessa hassara
neðar á Laugaveginum.
Það var einu sinni talað við þrjá
af þessum strákum í fréttatíma
hjá sjónvarpinu og þeir voru að
miklasig af þvíað veraíþessu, en
ég er ekkert viss um að þeir hafi
verið að segja allt satt, þetta eru
mannalæti í sumum.
Ég hef þó einu sinni tekið
drengi í hassreykingum inni á sal-
erni og hringdi þá strax á lögregl-
una. Strákarnir reyndu að skola
öllu niður um klósettið og píp-
unni líka en hún vildi ekki
sökkva, hún flaut alltaf ofan á!
Mörg enda þau illa
Útideildin hefur gert mjög
mikið fyrir þessa krakka og þetta
hefur lagast, á yfirborðinu að
minnsta kosti. Eftir að hún fékk
aðstöðu í Tryggvagötunni þá fer
fólkið þaðan oft með unglingana
þangað, og þeir sækja þangað
sjálfir. Það eru komnir staðir út í
bæ sem þau geta farið á, til dæmis
Rauði krossinn. Margir þeirra
eru heimilislausir og þeir sem
koma hingað mest búa oft við
vandræði á heimilunum, þar sem
alltaf er ófriður. Ég veit til þess
að lögreglan hefur farið með ung-
linga heim en þeir hafa verið
reknir út aftur. Þeir eiga hvergi
höfði sínu að halla.
Mér finnst vanta heimili fyrir
þessa krakka, heimili sem þau
geta verið á um tíma þegar for-
eldrarnir geta ekki hugsað um
þau. Yfirvöld eiga að skaffa að-
stöðu til þessa, þetta er víða til
erlendis.
Ég man eftir þeirri hryggðar-
sjón að sjá mæðgur, dóttirin
undir tvítugt og móðirin um fert-
ugt, hvoruga gönguhæfa vegna
drykkju eða einhverrar neyslu á
efnum. Það er meira um að þau
neyti lyfja en áður, gleypi pillur
og svoleiðis. Maður sér það oft á
því að þau valda ekki útlimunum.
Lífsmátinn gerir það að verk-
um að margir unglinganna líta út
fyrir að vera eldri en þeir eru og
margir enda illa. Ég man sérstak-
lega eftir einum strák sem hékk
daginn út og inn á Hlemmi alla
daga, yfirleitt fullur, en svo sást
hann ekki í 2-3 ár. Dag einn birt-
ist hann svo aftur, ódrukkinn.
Sama kvöldið fór hann í Klúbb-
inn og stal bfl þar fyrir utan,
keyrði á ljósastaur og drap sig.
Hann var með stúlku um tíma en
svo slitnaði nú uppúr milli þeirra,
hann var víst farinn að lemja
hana.
Það er annars einkennilegt
með þessar telpur hvað þær líða
strákunum lamstur lengi áður en
þær gefast upp á þeim, bæði þær
yngri og eldri. Kannski stafar
þetta af erfiðum heimilisástæð-
um.“
Þau betla peninga
af fólkinu
- Hvernig ná krakkarnir í pen-
inga fyrir víni og eiturlyfjum?
„Unglingarnir á Hlemmi betla,
sérstaklega stelpurnar. Þær byrja
um leið og áfengisútsalan opnar á
föstudögum og biðja fólk um
peninga fyrir mat. Áður voru þau
að betla alla daga en nú er það
aðallega undir helgarnar. Fólk
gefur þeim peninga, vorkenning-
in er svo mikil, en ef unglingun-
um er boðin matur þá hlaupa þau
í burtu. Þau vilja bara peninga
fyrir víninu. Ég hef heyrt í stelp-
unum miklast af því um þrjú-
leytið að þeim hafi tekist að safna
fyrir þremur flöskum með betli.
Það er ótrúlegt hvað fólk getur
hagað sér heimskulega að vera að
gefa þeim þessa peninga. Ef þær
biðja um í strætó og þeim er gef-
inn miði þá selja þær hann með
afslætti til næsta manns.
Stærri unglingarnir sem voru
um tvítugt fóru mikið fyrir þá
yngri í Rfkið gegn því að fá toll af
víninu, og sumir stunduðu þetta
og gerðu ekkert annað. Þetta var
regla undir helgar en nú verð ég
lítið var við þetta.
En ég verð aldrei var við að
unglingarnir séu með áreitni,
þrátt fyrir þetta. Mér finnst þessir
pistlar sem fólk skrifar í Velvak-
anda alveg fáranlegir. Þar er fólk
oft að kvarta yfir einhverju sem
það heldur að eigi sér stað án þess
að hafa hugmynd um hvað það er
að tala um. Það hefur kannski
einhver sagt því frá að enginn
friður sé fyrir áreitni en það er
ekki rétt.
Það koma kannski örsjaldan
inn taugabilaðir menn, en það er
ekkert að krökkunum. Það getur
verið galsi í þeim og stundum
hlaupa þeir um. Sumir telja það
vera áreitni og ég er stundum að
stoppa þá af og biðja þá að hægja
á sér. Þeir eru bara að leika sér en
Hlemmur er nú enginn leikvöllur
og gamla fólkið er oft viðkvæmt.
Annars eru þeir nú tillitsöm við
eldra fólk, sérstaklega ef það á
óhægt um gang.“
- Hvaða augum líta ungling-
arnir á ykkur, finnst þeim ekki að
þið séuð of afskiptasamir?
„Nei, ekki verð ég nú var við
það og þeir kölluðu mig nú alltaf
afa, sumir gera það reyndar enn-
þá.
Átökin á Hlemmi
í vikunni
Daginn eftir að ég tók þetta
viðtal við Einar áttu sér stað
nokkur átök unglinga við lög-
reglu á Hlemmi og því fannst mér
ástæða að hafa samband við Ein-
ar aftur og spyrja hann hvað hefði
í raun og veru gerst. Það sem
okkur fór á milli þá er skotið hér
inn í:
„Þessi atburður varð um 6-7
leytið um daginn og ég var nýfar-
inn heim. En það sem gerðist var
að það var þarna einn strákur
sem var heldur óþægur og lög-
reglan var beðinn að fjarlægja
hann,“ segir Einar.
„Síðan gerist það að rétt eftir
að búið er að taka hann fylltist
allt af kunningjum hans og þegar
beðið var um að þeir væru fjar-
lægðir þá fór allt í bál og brand.
Það komu þrjú frá lögreglunni,
ein kona og tveir karlar og krakk-
arnir réðust á þau. Þetta hafa ver-
ið svona 10-20 krakkar á aldrin-
um 13-14 ára, þetta er sami hóp-
urinn og er búinn að vera hérna
undanfarnar 2-3 vikur. Ég þekkti
engan þeirra nema einn
rauðhærðan strák, sem er búinn
að koma hingað í 2-3 ár og farinn
að spekjast nokkuð.
í látunum hárreyttu þau kven-
lögregluna og annan karlinn og
fingurbrutu hinn, hann er með
hendina í gifsi núna. Það var ekk-
ert mikið fyllerí á þessum
krökkum, bara einhver mótþrói,
svona hefur ekki komið fyrir hér í
3-4 ár.
Þessir krakkar eru ofan úr
Breiðholti, þeir klæða sig í alls
kyns múnderíngar og leðurjakka,
raka á sér hárið og klippa í kamba
ofan á höfðinu. Þeir tóku einn og
voru svo að leita að einhverjum
strákum núna, ætla sennilega að
tala við þá.
Það er út í hött að kæra þessa
krakka, þetta á ekkert athvarf og
er langt undir lögaldri. Það er
eins og ég segi, það verður að
setja upp eitthvað heimili sem
svona unglingar geta verið á þar
til foreldrarnir ná í þá og hugsa
um þá.“
Útigangs-
mennirnir
eru einfarar
- Hvað með drykkjumennina,
Frá
Menntaskólanum
við Hamrahlíð
Innritun nýnema í öldungadeild fer fram í skólan-
um miövikudaginn 10. og fimmtudaginn 11. des-
ember kl. 18-20. Við innritun skal greiöa stað-
festingargjald, kr. 500, en 3.600 króna skólagjald
verður innheimt í upphafi vorannar.
í öldungadeild fer fram fræðsla fullorðinna til
stúdentsprófs. Námið býðst öllum sem náð hafa
20 ára aldri. Kennt er frá 17.20. Vorönn hefst 12.
janúar og lýkur með prófum í maímánuði.
Við skólann eru þessar námsbrautir:
Nýmálabraut Eðlisfræðibraut
Fornmálabraut Náttúrufræðabraut
Félagsfræðabraut
Tónlistarbraut (í samvinnu við tónlistarskóla)
Á hverri önn eru í boði ýmsir valáfangar skv. skrá
sem liggur frammi í skólanum. Námsráðgjafi
öldunga er til viðtals í skólanum mánudaga kl.
15- 17, þriðjudaga kl. 17.30-20, miðvikudaga kl.
16- 17 og fimmtudaga kl. 17-19.
Rektor
Frá
Menntaskólanum
við Hamrahlíð
Stundakennara vantar í sálarfræði á vorönn
1987.
Upplýsingar í skólanum.
Rektor
14 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 7. desember 1986