Þjóðviljinn - 09.12.1986, Qupperneq 4

LEIÐARI
Jólaföstusamn ingamir
Það er að vonum erfitt að meta strax til hlítar
þá kjarasamninga sem leiddir voru til lykta nú
um helgina, enda voru þeir flóknari og yfir-
gripsmeiri en oft áður. Þó er Ijóst, að með þeim
hefur orðið stefnubreyting, sem felst í því að
hinir lægst launuðu fá nú lang mestar launa-
hækkanir. Það er einkar mikilsverður árangur,
sem menn skyldu ekki vanmeta.
í raun virðist, sem það sé einkum þrennt sem
gefur launafólki viðspyrnu í þessum samning-
um.
í fyrsta lagi eru það hækkanirnar á lægstu
launin. Vegna þeirra hækka nú sumir úr röskum
19 þúsundum á mánuði upp í 26.500 krónur.
Þessi áhersla á láglaunafólkið er í rétta átt, og
Þjóðviljinn óskar þess heils hugar að í framtíð-
inni verði meginþunginn áfram á kjörum þeirra
sem minnst bera úr býtum.
í öðru lagi virðast breytingarnar á bónuskerf-
inu vera mjög til bóta. En samkvæmt þeim er nú
aukinn hlutur fastalauna af heildartekjum en
vægi bónusálags minnkar. Þetta er í takt við
kröfur, sem gerast æ háværari úr hópi bónus-
fólks ífiskvinnu-og raunar víðar-um aðdraga
úr bónusþrælkuninni. En einsog kannanir hafa
sýnt leggur bónusinn óhóflegt álag á fiskverka-
fólk, einkum konur, og leiðir til líkamlegs slits
langt fyrir aldur fram.
í þriðja iagi veita samningarnir viðspyrnu fyrir
aldraða og öryrkja, þann hóp, sem hefur orðið
einna verst úti undir núverandi ríkisstjórn. Eftir
4,59 prósent hækkunina, sem samkvæmt fyrri
samningum varð 1. desember, er samanlögð
upphæð tekjutryggingar og lífeyris þessa fólks
ekki nema 15,907 krónur. Sú upphæð er auðvit-
að fáránlega lág og sýnir vel það viðhorf sem
gamalt fólk og veikt nýtur hjá núverandi stjórn
ríkisins. En í bréfi forsætisráðherra til aðila vinn-
umarkaðarins lýsir ríkisstjórnin því hins vegar
yfir, að lífeyrir þessa fólks muni hækka „í sam-
ræmi við almenna launaþróun". Þar sem Ijóst
er, að meginhugsunin í kjarasamningunum er
að bæta hag þeirra verst stöddu segir sig sjálft,
að ríkisstjórnin hlýtur að sjá til þess að aldraðir
og öryrkjar njóti þess einnig, - og tekjur þeirra
verði hækkaðar upp í 26,500 krónur á mánuði.
Við annað geta menn ekki unað.
En það eru margar hliðar á hverju máli. Þrátt
fyrir ríflegar hækkanir til hinna lægst launuðu,
þá er hitt ómótmælanleg staðreynd að enginn
getur í dag framfleytt fjölskyidu á 26,500 krón-
um á mánuði. Það er hryggileg staðreynd, - en
staðreynd eigi að síður.
Það eru sömuleiðis hópar, sem ekki ná fram
viðunandi árangri í þessum samningum, einsog
til dæmis iðnnemar.
Þeir sem njóta sérstakra hækkana með
samningunum - fólkið sem var undir 26,500
króna markinu - er minna en þriðjungur þess
hóps sem samningarnir ná til. Hinir fá á samn-
ingstímanum einungis 5 prósent hækkun, með-
an sérfræðingar aðila vinnumarkaðarins gera
ráð fyrir 7 til 8 prósent verðbólgu. Út frá samn-
ingunum virðist því Ijóst, að kaupmáttur þessa
hóps mun alls ekki aukast í þessum áfanga.
Það er hins vegar vert að árétta, að með
þessum samningum er í raun búið að festa í
sessi tvenns konar lágmarkslaun. Annars veg-
ar 26,500 krónur fyrir ófaglært fólk og hins veg-
ar 35 þúsund krónur fyrir iðnaðarmenn. Þess er
að minnast að miðstjórn Alþýðubandalagsins
samþykkti á aðalfundi sínum fyrir skömmu að
lágmarkslaun skyldu ekki vera undir 35 þúsund
krónum. í þessari umferð má því segja að fyrir
ákveðinn hóp hafi það mark náðst, en það er
jafn nauðsynlegt að aðrir hópar í þjóðfélaginu
nái þeim einnig. Nú eru enn framundan marg-
víslegir samningar í þjóðfélaginu, meðal annars
sérkjarasamningar, sem að vísu kallast fast-
launasamningar í þessari atrennu, og sömu-
leiðis samningar BSRB eftir áramót. Þá gefst
tækifæri til að ná meiru af góðærinu til launa-
fólks, og því er sjálfsagt að ítreka fyrrnefnda
samjDykkt miðstjórnarinnar. _Qg
KUPPT
Einkaskolar
betri?
Pað var frétt í Morgunblaðinu
ekki alls fyrir löngu undir fyrir-
sögninni „Einkaskólar betri en
ríkisskólar að mati foreldra“.
Fréttin var um könnun sem dr.
Bragi Jósepsson hafði gert og
Skólaskrifstofa Reykjavíkur gef-
ur út. Þeim sem augun rak í
klausuna hlaut að detta það fyrst í
hug, að hér hefði einn kennslu-
fróður gerður út til þess að safna
einhverjum þeim „rökum“ sem
mæltu með hinum umdeilda
Tjarnarskóla og svo því, að hald-
ið yrði áfram að færa barna-
kennslu yfir á svið einkageirans.
Nú er það svo, að enginn þarf
að vera hissa á því þótt foreldrar
barna, sem ganga í einkaskóla,
séu yfirleitt ánægðari með skóla-
göngu barna sinna en aðrir for-
eldrar og telji að hún skili betri
árangri. Eins og hér er í pottinn
búið getur einkaskóli (eins og sá
frægi Tjarnarskóli) fengið upp í
hendurnar allt það sem ríkisskóli
fær - en auk þess hefur hann úr
fjármunum að spila sem leyfa
honum að bæta nokkru við veitta
þjónustu. Hann getur og valið
bæði úr kennurum, sem hann
hefur möguleika á að boga meira
kaup en nkisskólar, og úr nem-
endum. Þá er enn að geta þess
sem mjög miklu skiptir: foreldrar
sem leggja á sig nokkur útgjöld
og fyrirhöfn til þess að koma
börnum sínum í einkaskóia eru
að öðru jöfnu fólk sem hefur
betri aðstæður og meiri áhuga á
að fylgjast með námi barna sinna,
veita þeim stuðning að heiman.
Því má segja um þá könnun
Braga Jósepssonar sem hér er til
umræðu, að hún sé að nokkru
leyti af því tagi að „sannað“ er ,
það sem allir vissu - menn gátu
farið nær um niðurstöðurnar
fyrirfram - án þess að rýna í það,
hvernig hann hefði að athugun
þessari staðið.
ísaksskólinn
einn
En þegar rýnt er í það, kemur
fleira í ljós. Um það fjallar dr.
Wolfgang Edelstein í grein sem
birtist í Morgunblaðinu á
fimmtudaginn var og heitir „Rík-
isskóli, einkaskóli".
Wolfgang byrjar á því að vekja
athygli á því, að dr. Bragi er alls
ekki að rannsaka ,gengi óska-
barns Frœðsluráðs, Tjarnar-
skólans“ - könnun hans tók að-
eins til eins einkaskóla, ísaks-
skólans, virts og gróins skóla,
sem „byggir á uppeldislegu ný-
breytnistarfi ísaks heitins Jóns-
sonar“ - sem er meira en sagt
verður um Tjarnarskóla. Wolf-
gang vekur og athygli á því, að
foreldrar þeir sem svöruðu
spurningum Braga Jósepssonar
voru alls ekki að leggja mat á
það, hvort væri betra ríkisskóli
eða einkaskóli „heldur svöruðu
spurningum um mat sitt á aðstceð-
um, námi og námsárangri í
skólum sem sjö ára börn þeirra
scekja. Greinin hefðiþvímeð réttu
mátt bera fyrirsögnina: ísaksskóli
kemur betur út en aðrir skólar í
Reykjavík í könnun á viðhorfum
foreldra til ýmissa þátta skóla-
starfs“.
Gölluð
aðferð
Wolfgang hefur skoðað vand-
lega aðferð dr. Braga við þessa
könnun og finnur hana léttvæga í
mörgum þáttum. Hann leggur
OG SKORHD
sérstaka áherslu á það, að sú á-
lyktun sem dregin er af könnu-
ninni að „enginn marktcekur
munur“ væri á félagslegum að-
stæðum foreldra barna í einka-
skólum og öðrum skólum, sé
röng. Þá finnur hann og að því,
að ekki sé tekið tillit til þess í
þeim samanburðarfræðum sem
Bragi Jósepsson hefur tjaslað
saman, að börn í ísaksskóla hafa
verið lengur en önnur börn í
skóla þegar skoðað er hvernig
þeim vegni sjö ára gömlum - þau
hafa notið tveggja ára forskólan-
áms en ekki eins. Um þetta segir
Wolfgang:
,Að öllu þessu athuguðu verð-
ur að álykta að allur sá munur á
viðhorfum foreldra (en ekki á
námi og starfi sjö ára nemenda
eins og höfundur lcetur í veðri
vaka í inngangi) sem dr. Bragi
rekur til áhrifa ólíkra skólagerða
- ríkisskóla og einkaskóla - fylgi
félagslegum aðstœ'ðum foreldra
og dvalartíð nemenda í skóla“.
Það sem
sanna átti
Wolfgang Edelstein minnir á
það, að ísaksskóli njóti ýmissa
kosta einkaskóla (meira fé til ráð-
stöfunar, fulltingi áhugasamra
foreldra osfrv.) „á grundvelli
ríkisforsjár sem gerir honum
kleift að tryggja uppeldis- og
námsframboð sitt með tak-
mörkuðu viðbótarframlagi
áhugasamra foreldra". Síðan
greiðir hann þetta högg hér bæði
þeim sem samanburðarkönnuna
gerði og þeim, sem slíka könnun
panta líklega, í von um rök fyrir
drauma sína um að „markaðs-
setja“ uppeldismálin eins og allt
annað í þjóðfélaginu:
„Umrceða um þessi mál hefur
að mestu farið fram af tilefni
stofnunar Tjarnarskóla sem hlaut
starfsskilyrði sín á opinberan
kostnað án þess að réttlœtast af
jákvœðum nýbreytnihefðum.
Hvers vegna valdi dr. Bragi þá
ekki Tjarnarskólann til saman-
burðar við hina skólana? Spyr sá
sem ekki vit. Ef yfirvöld cetla að
réttlœta frekari tilfœrslu fjármuna
til einkaskóla með rannsóknar-
niðurstöðum verða rannsóknir að
vera tceknilega óumdeilanlegar.
Túlkanir orka iðulega tvímcelis,
en á tœknileg gasði og aðferða-
frceði verður frekar scest. Ef nota
á rannsóknarniðurstöður til að
réttlœta pólitískar ákvarðanir ber
rannsóknarmönnum skylda til að
gera rannsóknir þannig úr garði
að þcer standist tceknilega
gagnrýni og að niðurstöður standi
undir túlkun þeirra. “
Þetta mál er um margt merki-
leg vísbending um nauðsyn þess
að menn hafi vakandi auga á við-
leitni til þess að finna hæpnum
pólitískum málstað - hér á sviði
uppeldismála - „fræðilega" rétt-
lætingu. Ekki síst vegna þess, að
spurningaskrár félagsvísindanna
standa á vaxfótum eins og Hegel
sagði um staðreyndirnar - með
list og vél er hægt að snúa þeim í
þá átt sem óskað er. ÁB.
þJÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandl: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Rltstjórar: Ámi Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur
Skarphéðinsson.
Fréttastjórl: Lúðvík Geirsson.
Blaöamenn: GarðarGuðjónsson, Ingólfur Hjörleifsson, Kristín
Ólafsdóttir, Magnús H. Gíslason, MörourÁrnason, ÓlafurGíslason,
SigurðurÁ. Friðþjófsson, Valþór Hlöðversson, Vilborg Davíðsdóttir,
Víðir Sigurðsson (íþróttir), Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrlta- og prófarkalesarar: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlltstelknarar: Sævar Guðbjömsson, Garðar Sigvaldason.
Framkvœmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrtfstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Magnús Loftsson.
Auglyslngastjórl: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglyslngar: Ásdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson, Olga
Clausen, Guðmunda Kristinsdóttir.
Slmvarsla: Katrín Anna Lund, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóðlr: Ólöf Húnflörð.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Afgrelðslustjóri: HörðurOddfríðarson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Ipnhelmtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjömsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík,sími681333.
Auglýsingar: Slðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 50 kr.
Helgarblöð: 55 kr.
Áskrtftarverö á mánuði: 500 kr.
4 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 9. desember 1986