Þjóðviljinn - 09.12.1986, Side 13

HEIMURINN
George Shultz
utanríkisráðherra Bandaríkjanna
bar í gær vitni frammifyrir utanrík-
isnefnd fulltrúadeildarinnar sem
þessa daga reynir að komast til
botns í flækjunni kringum vopn-
asöluna til Iran. Shultz sagðist
meðal annars hafa kallað sendi-
herra sinn í Líbanon heim til við-
ræðna þegar utanríkisráðherr-
ann frétti aö sendiherrann hefði
verið viðriðinn vopnasölusamn-
ingana. Þá sagðist Shultz ekki
vita neitt um greiðslur írana til
„contra“-skæruliða í Nicaragua,
en taldi án þess að skýra það
frekar að í þeim efnum hefðu ver-
ið brotin bandarísk lög. Öldur útaf
(ran-málinu hefur ekki lægt í
Bandaríkjunum og þykir víst að
skuggi af þessu máli falli á það
sem eftir stendur forsetatíðar Re-
agans.
Nóbelsverðlaun
verða afhent á morgun með við-
höfn í Stokkhólmi. Ellefu merkis-
menn skipta með sér sex verð-
launapeningum fyrir eðlisfræði,
efnafræði, læknisfræði, hag-
fræði, bókmenntir og friðarfram-
lag, - síðastnefndu verðlaunin
eru raunar afhent í Osló. Nfger-
‘íski leikritahöfundurinn Wole So-
yinka, fyrsti afríski höfundurinn
sem fær bókmenntaverðlaunin,
hefur lýst því yfir að hann ætli að
verja stórum hluta peninganna til
að styrkja nígerísk skáld. Soy-
inka segist harla glaður yfir verð-
laununum og því stolti sem
landar sínir hafi fyllst við að eiga
þátt í þeim, en kvartaryfir að vera
orðinn svo þekktur í Nígeríu að
hann fái varla frið til að skrifa.
Gorbatsjof
Sovétleiðtogi nýtur meira álits í
Vestur-Evrópu en fjandvinir hans
í Hvíta húsinu í Washington.
Samkvæmt nýlegri skoðana-
könnuntelja32% aðspurðra Evr-
ópumanna að Reagan standi sig
vel í starfi, 61 % gefur Gorbatsjof
þá einkunn. Svipað úrtak Banda-
ríkjamanna var spurt sömu
spurninga og töldu 59% Reagan
standa sig, 44% Gorbatsjof.
Stjórnarflokkurinn
á Taiwan, Kuomintang, varð fyrir
alvarlegu áfalli í fyrsta sinn sem
eyjarskeggjum var leyft að ganga
til kosninga sem bera örlítinn
lýðræðissvip. Nýstofnaður
stjórnarandstöðuflokkur vann
ágætan sigur miðað við aðstæð-
ur allar, fékk 12 af þeim 73 sæt-
um sem kosið var um á löggjafar-
samkomunni. Foringjar stjórn-
arndstöðunnar hafa fagnað úr-
slitunum og segjast staðráðnir í
að berjast fyrir auknu lýðræði á
eyjunni þar sem stjórnvöld telja
sig ennþá vera hina einu sönnu
Kínastjórn, hafa hingað til bann-
að aðra pólitíska flokka en sinn
eigin og halda herlögum í gildi.
Finnar
lentu í ofviðri um helgina og létust
níu manns i umferöarslysum af
þess völdum. Þök rifnuðu af hús-
um og smábátar sukku í höfn;
sjór hækkaði við Helsinkiströnd
um rúman metra.
Mjalihvít
og dvergarnir 27? ( barnaskóla
sem kenndur er við heilaga guðs-
móður nálægt bænum Bath er
verið að setja upp jólaleikrit og
var ákveðið að nota söguna um
Mjallhvíti. Dvergarnir í ævintýrinu
eru bara sjö, en leikgleðin mikilí
skólanum, og var ákveðið að
víkja aðeins við grunnsögunni.
ERLENDAR
FRÉTTIR
! MÖRÐUR
ÁRNASON •
/REUTER
Frakkland
Chirac guggnaði fyrir
stúdentum og forseta
Hœgristjórnin hætt við háskólafrumvarpið eftir skæðustu mótmœlaátök í París
síðan ’68. 22 ára stúdent lést á föstudagskvöld. Mitterrandforseti talinn hafa knúið
Chirac til uppgjafar. Stúdentarfagna, en minnast hins látna með aðgerðum
Frá upphafi stúdentaóeirðanna í Frakklandi. Desember ’86 er í Parísarborg
Ríkisstjórn frönsku hægri-
flokkanna undir forystu Jacq-
ues Chirac ákvað um hádegi í
gær að láta undan kröfum
stúdentahreyfingarinnar. og
falla frá háskólafrumvarpi sínu
eftir blóðuga helgi í miðborg
Parísar þarsem 22 ára náms-
maður beið bana eftir átök við
lögreglu. Hinn sósíalíski for-
seti Mitterrand er talinn hafa
knúið Chirac til að breyta af-
stöðu sinni, og eru atburðirnir
í París undanfarið taldir alvar-
legt pólitiskt áfall fyrir for-
sætisráðherrann og flokk
hans, - svo alvarlegt að Chirac
muni nú eiga erfitt með raun-
hæft framboð til forseta í kosn-
ingunum 1987.
Leiðtogar stúdenta hafa fagn-
að sigri, en halda fast við fyrri
hvatningar til námsmanna og
verkamanna um mótmæli og
verkföll á morgun, þá verður
gerð útför Malik Oussekine,
stúdentsins sem lést á föstudags-
kvöldið. Mitterrand forseti heim-
sótti í gær fjölskyldu hins látna og
vottaði henni samúð sína og
frönsku þjóðarinnar, - táknræn
heimsókn sem forsetinn notar til
að sýna hvorum megin samúð
hans liggur, á þann hátt að trautt
verður gagnrýndur.
Mótmæli stúdenta og óeirðirn-
ar í miðborg Parísar þykja stappa
nærri maíviðburðunum 1968 að
umfangi og tilsýnd: hrópandi
námsmenn gegn óeirðalöggunni
CRS, götuvígi og brennandi bílar
á hinum frægu búlivörðum Saint-
Michel og Saint-Germain, nötr-
andi og ráðvilltir stjórnendur,
samúð hópa í verkalýðshreyfing-
unni, - í gær lagði fjöldi manns
niður vinnu í klukkustund til að
taka þátt í „sorgardegi" stúdenta
vegna láts Oussekine.
Aðstæður nú eru þó allar aðrar
en þá, og ekki rétt að búast við
svipuðu framhaldi, - Daniel
Cohn-Bendit, Rauði-Danni,
einn af helstu leiðtogum upp-
reisnarinnar ’68, sagði í gær að
forðum hefði verið á ferð félags-
leg byltingarhreyfing, nú væri á
ferð nauðvörn námsmanna sem
sæju frammá hægribreytingar
sem skertu möguleika stórs hóps
þeirra til náms og vinnu.
Atburðarásin í Frakklandi hef-
ur verið mjög hröð alla helgina,
og staðan breyst á fárra klukku-
stunda fresti. Eftir miklar fjölda-
aðgerðir á fimmtudaginn hélt
ríkisstjórnin fast við að flytja há-
skólafrumvarp sitt óbreytt á þing-
inu. Á föstudaginn var þó ljóst að
ýmsir áhrifamenn úr samstarfs-
flokkum nýgaullistans Chirac
voru orðnir órólegir, vildu milda
frumvarpið og gefa eftir. Og um
kvöldið flutti menntamála-
ráðherrann René Monory sjón-
varpsræðu þarsem hann sagðist
tilbúinn að breyta þeim þremur
þáttum frumvarpsins sem eink-
um höfðum sætt gagnrýni náms-
manna, um sérstakar prófgráður
í hverjum skóla, sérstök inntöku-
skilyrði og um hækkuð skóla-
gjöld. Þá þegr var hinsvegar full-
ljóst að stúdentum nægðu ekki
þessar yfirlýsingar.
Um kvöldið hefjast mikil átök í
Latínuhverfinu þegar lögregla
ræðst inní Svartaskóla sem stúd-
entar höfðu hernumið, og seint
jafnað við maí '68.
um kvöldið berast þær fregnir að
Malik Oussekine, 22 ára stúdent
af alsírskum ættum, hafi látist í
sjúkrahúsi eftir átökin. Dauðaor-
sök var hjartaáfall, en ekki er
ljóst hvern þátt barsmíð iögreglu
átti í láti Oussekine.
Alain Devaquet háskólaráð-
herra, sem háskólalögin eru
kennd við, sendi forsætisráð-
herra formlega afsögn fyrir há-
degi á laugardag, - en ennþá hef-
ur Chirac hvorki sagt af eða á um
það mál.
Forsætisráðherrann og forset-
inn voru í Lundúnum meðan
þessu fór fram, á forystufundi
leiðtoga Efnahagsbandalagsins.
Chirac flaug heim af þeim fundi
um hádegisbil og hélt neyðarfund
í ríkisstjórn sinni. Engar fregnir
voru sagðar af þeim fundi, en
eftir hádegið fara 15-20 þúsund
stúdentar í þögla göngu frá
Svartaskóla til spítalans þarsem
Oussekine dó.
Stj órnarandstöðuflokkarnir,
sósíalistar og kommúnistar,
höfðu frá byrjun tekið mjög
undir með stúdentum um kröfur,
og á laugardag lýsir einn af leið-
togum sósíalista, Laurent Fabius
fyrrverandi forsætisráðherra, því
yfir að viðbrögð ríkisstjórnarinn-
ar hafi einkennst af mistökum á
mistök ofan.
Kvöldið hefst með átökum í
Latínuhverfinu og hverfunum
sunnanvið, grjótkast, táragas,
bflveltur. Um hálf níu ekur bif-
reið Chiracs forsætisráðherra
hratt innum hlið forsetahallar-
innar og eftir um hálftíma sam-
ræður ekur bifreiðin þaðan aftur,
án nokkurra yfirlýsinga frá Chir-
ac. Talsmaður forsetans segir
eftir fundinn að Mitterrand legði
áherslu á þjóðareiningu og hvetti
til að öllu ofbeldi verði hætt:
„Ábyrgðin hvflir á þeim sem gríp-
ur til ofbeldis.“
Síðar telja menn fullvíst að á
fundinum á Elysées-höllinni hafi
Mitterrand skammað Chirac
uppúr skónum og nánast skipað
honum að hætta við háskólafr-
umvarpið sem kom óeirðunum af
stað.
Seint á laugardagskvöld hefst
síðan einn einkennilegasti þáttur
helgarátakanna. Nokkur þúsund
manns safnast saman í kjarna
Latínuhverfisins, og þar hefjast
hin verstu ólæti, um tuttugu bílar
standa í björtu báli, búðir eru
rændar, og hlaðin götuvígi, - og
bar þar mest á fámennum flokk-
um með grímur og hjálma, sem
þóttu ekki mjög háskólalegir út-
lits og framgöngu. Ekki sást í lög-
reglu á vettvangi fyrren liðið var á
nóttu, en þá var ráðist inní hverf-
ið með kylfur og jarðýtur. Um
sjötíu særðust í átökunum. Leið-
togar stúdenta reyndu að stilla til
friðar, - einn þeirra stóð í dyrum
fataverslunar og varði hana ráns-
flokkum, og lýstu strax yfir að hér
væru á ferð hópar meira og minna
utanvið hreyfingu háskólastúd-
enta.
Lögregluforingjar og ráðherr-
ar segja þarna á ferð vinstri öfga-
menn og stjórnleysingja sem ætli
sér að steypa ríkisstjórninni og
eyðileggja lýðveldið, - og er
þetta umdeilt; til dæmis sagði
Henri Krasucki forystumaður
CGT (öflugustu verkalýðssam-
tökin, tengd Kommúnistaflokkn-
um) að lögreglan hafi svona hópa
nánast á sínum snærum og oti
þeim fram þegar henni finnist
ástæða til.
Leiðtogar stúdenta komu sam-
an í gær, hörmuðu búðaþjófnað,
bflbruna og önnur hervirki, en
ítrekuðu kröfur sínar, lýstu yfir
sorgardegi í gær, mánudag, og
hvöttu til mótmæla og verkfalla á
morgun.
Chirac átti heldur dapurlegan
sunnudag, og lenti í þeim hremm-
ingum ofaná kreppuna að þurfa
að halda hátíðlegt tíu ára afmæli
nýgaullistaflokks síns, RPR, með
ræðuhöldum sem ekki gátu um
annað snúist en atburði síðustu
dægra. Forsætisráðherrann þótti
hófsamur og fremur dauflegur.
Fyrstu fréttir í gær lýstu heldur
ekki upp tilveruna í stjórnarher-
búðunum, - frankinn var á hraðri
niðurleið í kauphöllinni. Chirac
kallaði síðan saman neyðarfund í
ríkisstjórninni og um hádegisbil
tilkynnti hann í stuttu sjónvarps-
ávarpi að stjórnin hefði fallist á
tillögur sínar um að hætt yrði við
háskólafrumvarpið.
Stúdentar og fulltrúar stjórnar-
andstöðunnar hafa fagnað þeim
málalokum, - sé málunum þá í
raun lokið, - en stjórnarliðar ver-
ið þöglir. Foringi hægri öfga-
manna, Jean-Marie Le Pen, hef-
ur lýst Chirac sem heigli, og telur
hann hafa gefist upp fyrir göt-
unni.
Fyrstu viðbrögð fréttaskýr-
enda eru að slagurinn allur hafi
veikt Chirac gífurlega, einsog
áður sagði. Úrslitin styrki hins-
vegar forsetann og fylgismenn
hans í andstöðu á þingi. Þá sé
málið allt vatn á myllu Raymond
Barre, helsta keppinautar Chir-
acs innan hinna hefðbundnu
hægriflokka, og ekki hagnist
síður hinn hálffasíski Le Pen, sem
nú sjái sér færi á að glefsa enn
frekar í hægriarm nýgaullista.
Þrlöjudagur 9. desember 1986 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 17
Danmörk
Viimutími styttur
Vinnuvika opinberra starfsmanna styttist um
klukkutíma. Verkalýössamtök krefjast35 stunda
vinnuviku
Frá Gesti Guðmundssyni tréttaritara
Þjóðviljans í Kaupmannahöfn.
1. desember sl. styttist vinn-
uvika opinberra starfsmanna í
Danmörku um klukkutíma, úr
40 tímum í 39. Starfsmenn á
almennum vinnumarkaði fá
sömu styttingu um áramótin.
Víðast hvar verða menn þó að
leysa sömu störf af hendi og
áður á 40 stundum því að á
fæstum vinnustöðum hefur
fólki verið bætt við vegna stytt-
ingar vinnuvikunnar.
Samningaviðræður aðila vinn-
umarkaðarins eru nú hafnar en
samningar verða lausir í vor. Svo
að segja gervöll verkalýðshreyf-
ingin hefur sett kröfuna um 35
stunda vinnuviku á oddinn en
vinnuveitendur leggjast mjög
gegn henni. Verkalýðsflokkarnir
eru að mestu sammála um að lág-
launafólk eigi að fá fulla
launauppbót til að vega upp á
móti styttingu vinnutímans en
þorri launamanna verður að
sætta sig við skertar heildartekj-
ur. Flest verkalýðssamböndin
hafa nú skorist úr leik í samfloti
Alþýðusambandsins og eru
áherslur þeirra misjafnar. T.d.
leggja þau verkalýðsfélög þar
sem konur eru í meirihluta mesta
áherslu á styttingu vinnuvikunn-
ar en svokallaður verkalýðsaðall
leggur mesta áherslu á launa-
hækkanir og bættan lífeyri.