Þjóðviljinn - 08.01.1987, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Allt í þessu fína!?
Síðustu vikur og mánuðir í lífi ríkisstjórnar Stein-
gríms Hermannssonar ætla að verða viðburðaríkir.
Þrátt fyrir frábærar ytri aðstæður í þjóðarbú-
skapnum ríkir upplausnarástand í þjóðfélaginu.
Sjómenn á fiskveiðaflotanum eru í verkfalli.
Kaupskipaflotinn er að stöðvast vegna verkfalls.
Fiskvinnslufólk hefur orðið fyrir barðinu á upp-
sögnum, sem lögfræðingar deila um hvort séu
lögum samkvæmt.
Á Borgarspítalanum, einhverjum stærsta vinnu-
stað landsins, ríkir óvissa um framtíðina.
Fjölmörg verkalýðsfélög standa í kjarabaráttu.
Alger óvissa ríkir í lánamálum námsmanna.
Ósamið er við verkalýðsfélög á Vestfjörðum.
Dagsbrún er með lausa samninga.
Ósamið er við Bandalag starfsmanna ríkis og
bæja og kennara.
Ósamið er við fjölmargar aðrar stéttir, til dæmis
prentara og blaðamenn, svo einhverjir séu nefndir.
Engin endanleg lausn fékkst í kjaradeilu meina-
tækna.
Fóstrur hafa sagt upp störfum sínum í stórum
hópum.
Og ekki má gleyma því að hrikaleg óvissa ríkir
meðal bænda um framtíð landbúnaðar og raunar
allrar byggðar í dreifbýli.
Þjóðin er forviða eftir hinar undarlegustu uppá-
komur í viðskiptalífinu, svo sem Hafskipsmálið og
Útvegsbankahneykslið.
Þjóðin er orðlaus yfir því hvernig „okurmálið" varð
að engu.
Flestir aðrir en fjármálaráðherrann hafa áhyggjur
af þriggja miljarða halla á fjárlögum.
Þjóðin hefur áhyggjur af framtíðinni. Nema þá
einna helst fjármálaráðherrann sem er bjartsýnn og
góðæristrúar, ef ekki er verið að kvabba á honum
með launahækkanir eða sanngjarnari skattheimtu.
Fólk spyr, hvort enginn eigi að bera ábyrgó á sukki
og siðleysi, og forsætisráðherrann tekur undir og
mælir með því að hinir og þessir háttsettir aðilar segi
af sér eða séu rannsakaðir, en lætur síðan sitja við
orðin tóm, rétt eins og það sé ekki á hans valdi að
fyrirskipa eitt eða neitt.
Þessi upplausn ríkir hér þrátt fyrir að við séum ‘
stödd í miðju einhvers mesta góðæris, sem yfir hið
unga lýðveldi hefur gengið.
Og ekki er sú hlið okkar sem snýr að umheiminum
glæsilegri. Að vísi hafa dugandi einstaklingar unnið
góð afrek: Sterkasti maður heimsins er auðvitað
Islendingur og fegursta stúlka heims einnig. Skák-
mennirnir okkar stóðu sig frábærlega á taflmótinu í
Dúbæ. Og fleiri hafa gert garðinn frægan. En ríkis-
stjórnin lætur lítið að sér kveða á alþjóðavettvangi,
nema þá til að segja já og amen, þegar Bandaríkja-
menn hafa talað.
Við getum ekki einu sinni átt samleið með norræn-
um frændum okkar í því að gera Norðurlönd að
kjarnorkuvopnalausu svæði af því að utanríkisráð-
herranum finnst ekki taka þvi að ræða um smáspildu
einsog Norðurlönd.
Þessi upplausn ríkir hér þrátt fyrir góðar ytri að-
stæður, og þrátt fyrir vinnusemi þjóðarinnar. Þessi
upplausn á vinnumarkaðnum ríkir þrátt fyrir að A.S.Í.
hafi með hófstilltri kröfugerð gefið ríkisstjórninni ein-
stakt tækifæri til að vinna afreksverk ótrufluð. Og
A.S.Í. færði ríkisstjórninni meira að segja í einum
pakka lausnir á fjölmörgum vandamálum, sem
stjórnin kunni engar lausnir á - og svo langt gekk
A.S.Í.-forustan í því að hjálpa hinni ráðlausu stjórn,
að ýmsar óánægjuraddir hafa heyrst úr röðum vinstri
manna.
En þessi hjálpsemi A.S.Í. var ekki hugsuð sem
einhver prívat vinargreiði við ríkisstjórnina, heldur
var um það að ræða að reyna að sjá til þess að
lagfæra kjör vinnandi fólks í tíð úrræðalausrar ríkis-
stjórnar.
En þrátt fyrir góðærið, og þrátt fyrir mjúka meðferð
hjá verkalýðshreyfingunni, hefur ríkisstjórninni tekist
að klúðra ótal mörgum málum, enda er upplausnin í
þjóðfélaginu í samræmi við það.
Samt virðist þessi stjórn ekki skilja það ennþá, að
hennar stund er slegin. Steingrímur veit kannski, að
nú vill Þorsteinn Pálsson sjálfur fá að stýra og er
orðinn þreyttur á að sitja í kjöltunni á Steingrími,
enda virðist Jón Baldvin reiðubúinn til að taka við að
hampa honum.
En þjóðin sjálf er orðin þreytt á þessum gælum. í
vor mun hún rísa á fætur og velta þessari ónýtu
stjórn úr kjöltu sér.
- Þráinn
KLIPPT OG SKORIÐ
Jón Þ. Árnason:
— Lífríki og lífshættir CXVI.
MEIRIHLUTI
Lilvað er meirihlutinn?u spurði Schiller — og svaraði: „Meirihluti er heimskan; dómgreind hefir
ávallt verið á valdi fárra.
muni halda uppteknum háttum,
nefnilega: (1) að með húsbónda-
vald i heimsbyggðinni muni í
bezta falli fara hugsunarleys-
ingjar og í versta falli bijálæð-
ingar, (2) að ófriður og illindi
muni ríkja áfram i samskiptum
þjóða og rikja, (3) að kynþátta-
hatur og kynþáttaöfundsýki
vanþroskaðri þjóðanna muni
vaxa í svipuðu hiutfalli og
heimtufrekjan, (4) að múgvtíld
margfaldist, (5) að jöfnunar-
árátta muni þyrma i auknum
mæli yfir mennta- og menning-
arlíf, (6) að löggjöf, dómsstólar
og réttarfar muni hrekjast enn
lengra en orðið er út á götima,
og (7) að haldið verði áfram
að telja atkvæði í stað þess að
ve(ja.
Summa summarum: Veröld
vinstrimennsku. Helför eða
hreinsunareldur.
Af óeðli tíðarandans leiðir að
sjálfsögðu, að sárafáir gera sér
grein fyrir háskanum. ótalmargt
Ríki hins öfuga úrvals
Gjörólík Án kunáttumanna, 200 ára
; viðhorf engin stjórn vinstrivillur
rennir stoðum undir þá niður-
stöðu, að núlifandi kynslóð muni
hverfa í geymd sögunnar með
þann vitnisburö í vegamesti, að
hafa verið kynslóðin, er hafði yfrið
naeg skilyrði til að meta og skilja
aðvaranir og ógnanir tímansogi
Merkur
íhaldsmaður
Jón Þ. Árnason er, eins og
stundum hefur verið vakin at-
hygli á í þessum pistlum, einhver
skemmtilegasti penni Morgun-
blaðsins. Hann hefur nú í hundr-
að fimmtíu og sex greina flokki
(sú síðasta birtist í blaðinu í gær)
rakið hugmyndir sínar um „lífríki
og lífshœtti“ og er sjálfsagt von á
öðru eins til viðbótar.
Jón er mjög sérstætt afbrigði
íhaldsmanna - eins og hann segir
sjálfur í gærdagsgreininni þá
hirðir hann hvergi um þá tísku
„að temja mérfrjálslyndi í hugsun
eða tœpitungu í orðavali“. Hann
telur slíkt langt fyrir neðan virð-
ingu sína. Enda byggir hann á
þeirri bjargföstu trú, að flest hafi
snúist á ógæfuhliðina allt frá „ór-
áði frönsku lýðumbrotanna“ -
með öðrum orðum - allt frá því
franska byltingin hófst fyrir 200
árum undir vígorðum um frelsi,
jafnrétti og bræðralag. Þar með
var lagt af stað til þeirrar skelfi-
Iegu „vinstrimennsku“ sem síðar
tryggði almennan kosningarétt -
sem að dómi Jóns leiðir það helst
af sér að „múgmennska“ og
„meðalheimska“ drottnar yfir
Vesturlöndum.
Að vísu hafa verið gerðar ein-
staka tilraunir til að snúa af villu-
vegi vinstrimennsku og lýðræðis
og taka upp „yfirráð hinna hœf-
ustu“. En sú merkasta þeirra,
þýski nasisminn, fór út um þúfur
- og hefur Jón í Morgunblaðs-
pistlum farið hörðum og beiskum
orðum um það, hvernig forystu-
menn lýðræðisþjóða (Churchill
og Roosevelt) tóku þátt í að kæfa
þann fagra vaxtarbrodd
,Stjórnrikisins“ með því að
þekkja ekki sinn vitjunartíma og
gera bandalag við Sovétmenn í
heimsstyrjöldinni síðari.
Fleiri
en ég hugði
Jón Þ. Árnason kveðst í grein
sinni í Morgunblaðinu í gær vita
það ofurvel, að hann fari ekki
með sérlega vinsælan málflutn-
ing. Hann sé einn þeirra sem
„brjótast gegn straumnum “ og er
vitanlega stoltur af þeim garps-
skap sínum. Engu að síður telur
hann sig eiga allgóðan hóp stuðn-
ingsmanna meðal þeirra sem
Morgunblaðið lesa sér til and-
legrar uppbyggingar. Eða eins og
hann skrifar sjálfur:
„Eigi að síður hefi ég orðið þess
var, að fleiri lesendur en ég hugði,
hafa fengið staðfestingu eigin
hugsana".
Og þá vitanlega í skrifum Jóns.
Þetta er svo nokkuð athyglis-
verð staðhæfing.
Hægrimennska
og nasismi
Skrif Jóns Þ. Árnasonar þurfa
ekki endilega að kalla á upphróp-
anir um hæpna fortíð Morgun-
blaðsins í túlkun á fasisma og nas-
isma. Engin ástæða reyndar til að
efast um að því blaði stjórni
menn, sem hafa mestu skömm á
hverju opinskáu níði um það
fulltrúalýðræði sem er Jóni Þ.
Árnasyni mikill þyrnir í augum.
En nú er að því að gá, að fas-
isminn evrópski, sem fyrir hálfri
öld gerði sig líklegan til að leggja
undir sig alla álfuna, hann var
aldrei fullkomlega einangrað
fyrirbæri og eins og utan við alla
aðra strauma í pólitískri hugsun.
Hann var ekki sú geðveiki, sá ein-
stæði sjúkdómur, sem lýstur
þjóðirnar eins og hvert annað
syndaflóð, sem síðan er sam-
komulag um að ekki skuli endur-
taka sig.
Öðru nær.
Hugmyndir þær sem fasistar og
nasistar settu fram í mjög
hreinræktuðu formi voru margar
hverjar fyllilega „stofuhæfar"
meðal yfirstétta Evrópu löngu
áður en blöð tóku að flytja fréttir
af þeim Hitler og Mussolini.
Hugmyndir um yfirburði hvíta
kynstofnsins og „náttúrulegan“
rétt hans til að ráðskast með heim
þeirra sem eru „háifir villimenn,
hálfir börn“ eins og Kipling orti,
helsta skáld breska heimsveldis-
ins. Kenningar um að forræði
yfirstétta eigi sér sjálfsagða rétt-
lætingu í andlegu atgervi og þar
eftir tilhneiging til að fyrirlíta al-
þýðu, „múginn", „skrílinn" fyrir
heimsku og skammsýni. Og svo
enn eitt dæmi sé nefnt: þegar um
aldamótin síðustu höfðu ráðherr-
ar Rússakeisara, prússneskir
júnkarar og leifarnar af franska
aðlinum sameinast í sterku gyð-
ingahatri.
Eðlilegur
vettvangur
Sprænur úr þessum hug-
myndaflaumi eru enn í dag að
þumlunga sig um æðakerfi íhalds-
manna hvar sem er í heiminum -
eins þótt menn hafi, eins og Jón
Þ. Árnason bendir réttilega á, vit
á að fela þær með því að „temja
sér frjálslyndi“ eða „tæpitungu“ -
út á við að minnsta kosti. Og þvi
er það, að Morgunblaðið er eðli-
legur og sjálfsagður vettvangur
fyrir þennan mikla greinabálk
(við vitum öll að vinstrikreddu-
maður einhver fengi aldrei inni
þar með hundrað og fimmtíu
greinar um auðvaldsins skelfilegu
klæki). Og það er líka ósköp eðli-
legt, að Jón Þ. Árnason verði
þess var í einkatilskrifum og öðr-
um virðingarvotti, að þær
hneigðir sem við vissar aðstæður
geta af sér fasisma, lifa
laundrjúgu lífi meðal íslenskra
hægrimanna. Hann segir nefni-
lega það sem margir þeirra
hugsa. ÁB
þJÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Utgofandi: Utgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur
Skarphóðinsson.
Frótta8tjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: GarðarGuðjónsson, Ingólfur Hjörleifsson, Kristín
Ólafsdóttir, Magnús H. Gíslason, MörðurÁmason, ólafurGíslason,
SigurðurÁ. Friðþjófsson, Valþór Hlöðversson, Vilborg Davíðsdóttir,
Víðir Sigurðsson (íþróttir), Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrlta- og prófarkalesarar: Andrea Jónsdóttir, Elías Mar.
Ljósmyndarar: EinarÓlason, Sigurður MarHalldórsson.
Utlltsteiknarar: SævarGuðbjömsson, GarðarSigvaldason.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrlf stofustjórl: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Magnús Loftsson.
Auglýslnga8tjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Ásdís Kristinsdóttir, Guðbergur Þorvaldsson, Olga
Clausen, Guðmunda Kristinsdóttir.
Símvar8la: Katrín Anna Lund, Sigríður Kristjánsdóttir.
Húsmóölr: ólöf HúnQörð.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Afgreiðslustjóri: Hörður Oddfríðarson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjömsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Sfðumula 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglý8Íngar:Siðumúla6,8Ímar681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaöaprent hf.
Verð í lausa&ölu: 50 kr.
Helgarblöð: 55 kr.
Áskrlftarverð á mánuði: 500 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 8. janúar 1987