Þjóðviljinn - 23.01.1987, Blaðsíða 13

HEIMURINN
Dollarinn
Skammimar dynja
á Bandaríkjastjóm
Vextir lækkuðu í Vestur-Þýskalandi að kröfu Washington-stjórnar en
dollarinn hressistlítið. Þýski seðlabankastjórinn: Bandaríkjamenn
leika sér að eldinum. Formaður stjórnarnefndar EBE:
Þetta erfjárkúgun
Tokyo/Bonn... - Bundesbank,
þýski seðlabankinn, lækkaði í
gær helstu vexti sína úr 3,5 í 3
prósent og lét þarmeð undan
langvarandi þrýstingi frá
Bandaríkjamönnum. Þessi at-
höfn rétti þó ekki við dollarann
sem lækkaði frá því í gær, úr
1,84 mörkum í 1,81, og er litlu
hærri en á mánudag þegar
lægst ris var á honum. Áhrifa-
menn í evrópskum fjármálum
skömmuðu Bandaríkjastjórn í
gær fyrir ábyrgðarleysi og
valdníðslu.
Vextir voru lækkaðir í
Austurríki eftir að ákvörðun
þýsku bankastjórnarinnar varð
kunn, og búist er við vaxtalækk-
un líka í Hollandi og í Sviss.
Vaxtalækkun í Vestur-
Þýskalandi dregur úr áhuga spák-
aupmanna á að eiga mörk og ætti
þannig að styrkja stöðu dolla-
rans. IJapan féll dollari ört í gær-
morgun eftir að ljóst varð að
fundur þeirra Kiichi Miyazawa
fjármálaráðherra Japan og kol-
lega hans í Washington, James
Baker, í fyrrakvöld hafði ekki
borið árangur. Dollarinn féll úr
154 yenum niðurfyrir 152, en rétti
örlítið við aftur þegar fregnir bár-
ust um að vaxtalækkun væri
væntanleg í Japan í næstu viku.
Það hefur ekki hresst upp á
gengi dollarans að aðstoðar-
bankastjóri Ameríkubanka sagði
í gær að landar sínir mundu ekki
setja upp skeifu þótt dollarinn
félli enn meira, og nefndi 140 yen
og 1,70 þýsk mörk. Stjórnendur
vestra hafa talað tungum tveim
um dollarafallið að undanförnu,
en eru taldir standa á bak við það
með því að bregðast ekki við.
Karl Otto Pöhl seðlabankastjóri í
Bonn var þungur á brún á blaða-
mannafundi eftir vaxtalækkunina
og sagði að Bandaríkjamenn
væru að leika sér að eldi. Þjóð-
verjar hafa þráast við að lækka
vextina og telja að það muni nú
kynda undir verðbólgu.
Jacques Delors formaður
stjórnarnefndar Efnahagsband-
alagsins var enn harðorðari í garð
Washington-stjórnarinnar í ræðu
sem hann flutti á þingi EBE í gær.
Hann sakaði Bandaríkjastjórn
um að beita Efnahagsbandalags-
löndin fjárkúgun með framferði
sínu síðustu vikur. Óábyrg af-
staða Bandaríkjamanna ylli sí-
auknum óróa á alþjóðlegum
gjaldeyrismarkaði og magnaði
enn viðskiptaerjur Bandaríkja-
manna og Efnahagsbandalags-
ins. Bandaríkjamenn eiga að
gjöra svo vel að þvo óhreina
þvottinn heima hjá sér, sagði
Delors, sem fyrrum var efnahags-
ráðherra í stjórn franskra sósía-
lista, - það sem veldur dollarafal-
linu er annarsvegar methallinn á
bandarískum fjárlögum, hinsveg-
ar vond samkeppnisstaða banda-
rískra iðnfyrirtækja sem hefur
verið leyft að drabbast niður í
skjóli ofurvalds Bandaríkja-
manna í peningamálum á Vestur-
löndum. Það sem nú er að gerast,
sagði Delors, er að Bandaríkja-
stjórn er að flytja út eigin vanda
til að Evrópumenn og aðrar við-
skiptaþjóðir leysi hann fyrir þá.
Hagfræðingar sem Reuter-
fréttastofan vitnar í búast við að
dollarinn haldi áfram að falla, en
mun hægar og jafnar en undan-
farinn mánuð.
Mið-Ameríka
Friðarviljann vantar
Contadora-ráðherrar og aðalritari SÞ segjast
hafafarið erindisleysu. Bandaríkin gagnrýnd
Olíuútflutningur
Sovétmanna verður minnkaður
um sjö prósent á næstunni. Þetta
var tilkynnt eftir fyrstu heimsókn
olíuráðherra Sádí-Arabíu til Mos-
kvu í vikunni. Ákvörðun Sovét-
manna er tekin með hliðsjón af
tilraunum OPEC-ríkjanna til að
knýja fram verðhækkun á olíu.
Þetta er í fyrsta sinn sem Sovét-
ríkin vinna með OPEC í verð-
lagsmálum. Sovétríkin eru mesta
olíuframleiðsluland heims og olí-
uútflutningur færir þeim um 60
prósent gjaldeyristekna.
Bandaríkjamenn
eiga á hættu að missa af strætis-
vagninum í geimtækni, segir for-
maður Geimstofnunarinnar í Ho-
uston. Eftir Challenger-slysið
fyrir ári hafa aðrar þjóðir sótt í sig
veðrið, til dæmis Frakkar, og
Bandaríkin verða að herða á
geimáætlunum sínum ef þeir
ætla að vera áfram í fremstu röð,
sagði formaðurinn, Joseph Allen
fyrrverandi geimfari.
Mexíkóborg - Á þessari stundu
er vilji til pólitísks samkomu-
lags í Mið-Ameríku ekki fyrir
hendi, sögðu utanríkisráð-
herrar Contadora-ríkjanna í
yfirlýsingu eftir tveggja daga
ferð til höfuðborga fimm Mið-
Ameríkuríkja, Nicaragua,
Hondúras, Costa Rica, Guate-
mala og El Salvador.
Javiar Perez de Cuellar aðalrit-
ari Sameinuðu þjóðanna tók
undir þetta í ræðu. Hann var með
í ráðherraförinni ásamt aðalrit-
ara Sambands Ameríkuríkja og
fulltrúum frá stuðningshópi
Contadora, sem stjórnir Argent-
ínu, Brasilíu, Úrúguay og Perú
mynda. Contadora-ríkin Mex-
íkó, Kólombfa, Venezúela og Pa-
nama hafa frá 1983 reynt að skilja
að stríðandi öfl í Mið-Ameríku
og stilla til friðar, og draga nafn
sitt af smáeyju í Panama þarsem
fulltrúar þeirra funduðu fyrst um
þessi efni.
Ráðherrarnir sögðust mundu
halda áfram friðartilraunum, og
skoruðu á þau ríki sem „beint eða
óbeint“ væru blönduð í deiluna
að forðast valdbeitingu. Með
þessu orðalagi er einkum átt við
Bandaríkin, og í yfirlýsingu ráð-
herranna eru þau hvött til sam-
starfs við Contadora-hópinn;
slíkt samstarf sé forsenda
friðsamlegrar lausnar á svæðinu.
Ráðherrarnir sögðust mundu
bera þessi mál undir utanríkis-
ráðherra Efnahagsbandalagsins
sem væntanlegir eru til Guate-
mala í febrúar.
Verðbólga
hefur ekki verið minni í Svíþjóð í
tvo áratugi. Verðbólgutalan fyrir
1986 var 3,3%, aðeins 0,1 pró-
senti meiri en ríkisstjórnin hafði
fyrirhugað. í gær voru einnig birt-
ar tölur um verðbólgu í desember
í ríkjum Efnahagsbandalagsins
og hafa sjaldan verið lægri:
Vestur-Þýskaland mínus 1,1%,
Frakkland 2,1%, Ítalía 4,1%,
Holland0,2%, Belgía0,6%, Lúx-
embúrg mlnus 1,4%, Bretland
3,7%, írland 3,2%, Danmörk
4,4%, Grikkland 16,9%, Spánn
8,2%, Portúgal 10,6%.
ERLENDAR
FRÉTTIR
ÁRNARflN /REUTER
EBE
Danir bjartsýnastir
Brússel - íbúar Efnahags-
bandalagslandanna telja að
árið 1987 verði „betra“ en árið
1986 samkvæmt niðurstöðum
könnunar sem framkvæmda-
nefnd bandalagsins stendur
fyrir.
Um 36% telja að árið í ár verði
betra ár en í fyrra, 19% verra. í
fyrra voru hliðstæðar tölur 32 og
24 prósent og hefur EBE-íbúum
aukist bjartsýni, - niðurstöðurn-
ar nú voru hinar „bestu“ á ára-
tugnum. Danir virðast bjartsýn-
astir aðildarþjóðanna, munurinn
á „betri“ og „verri" var hjá Dön-
um 21%, en Grikkir eru þung-
búnastir og höfðu vern svörin
þaðan 19% yfir hin betri.
Um efnahagsútlit í eigin landi
sögðu 36% að það væri betra en í
fyrra, 30% verra. Enn var spurt
hvort menn sæju landi sínu hag í
EBE-aðild, og svöruðu 55% að-
spurðra frá þeim tíu löndum sem
bandalagið mynduðu fyrir
inngöngu Spánar og Portúgals í
fyrra að þeir teldu land sitt hafa
hag af aðildinni. Af Bretum töldu
48% að enginn hagur væri að að-
ild en 36% voru andstæðrar skoð-
unar. Spánverjar virðast ekki yfir
sig hrifnir af Efnahagsbanda-
laginu, aðeins 20% sögðu hag að
aðild, 52% sáu engan.
Helmut Kohl (Ákvörðun fyrír Þýskaland), Hans-Dietrich Genscher (Framtíð
með afköstum)og Johannes Rau (Sá besti fyrir Þýskaland) á veggspjöldum frá
flokkum sínum. Kosningabaráttan í Vestur-Þýskalandi hefurþótt meðdaufasta
móti...
...eins og sjá má af þessari teikningu (Freiheit=frelsi, Wohlstand=velmegun,
Frieden=friður, Demokratie=iýðræði). Kjósandinn á myndinni segist enn ekki
hafa gert upp við sig hvort hann eigi að kjósa lista 3 eða lista 4.
Vestur-Þýskaland
Gefur á bátinní Bonn
Vaxtalækkun og Beirút-gíslar setja stjórn
Kohls í vanda, en ekki er talið að kjósendum
snúisthugur
Bonn - Eftir að Kohl kanslari
og bandamenn hans hafa siglt
lygnan sjó alla kosningabar-
áttuna gefur skyndilega á bát-
inn í vikunni fyrir kjördag.
Stjórnarliðar eru ósammáia
um hvernig bregðast skuli við
töku tveggja þýskra gísla í
Beirút, og vaxtalækkun dregur
úr trúverðugleik Kohls og fé-
laga sem efnahagssnillinga.
Enn er þó talið víst að meiri-
hluti kjósenda muni styðja
stjórnarflokkana á sunnudag.
í gær var haldinn fundur leið-
toga helstu flokka í Vestur-
Þýskalandi um gíslamálið í
Beirút, og voru menn fámálir
eftir fundinn. Stjórnmálamenn
eru á ýmsu máli um rétt viðbrögð
og uppákoman þykir sýna í skæru
ljósi einn af veiku blettunum á
stjórn Kohls, þar sem ekki ríkir
full eining um utanríkisstefnuna,
- og hefur mjög borið á góma í
kosningabaráttunni við þrætur
utanríkisráðherrans Genschers
frá frjálslyndum demókrötum og
Strauss foringja systurflokks
Kohls í Bæjaralandi.
Talið er að gíslarnir hafi verið
teknir til að fá þýsku stjórnina til
að láta lausan flugræningja sem
er í haldi í Þýskalandi. Banda-
ríkjamenn hafa krafist þess að
flugræninginn verði framseldur.
Enn hefur engin ákvörðun verið
tekin en sumir stjórnarliðar vilja
ekki semja við mannræningjana í
Beirút, aðrir vilja láta ákvörðun
um afdrif fangans bíða, og enn
aðrir, þar á meðal Strauss, vilja
gefa eftir og skipta á gíslunum og
flugræningjanum. Jafnaðarmenn
hafa lýst yfir að þeir vilji enga
samninga við hryðjuverkamenn-
ina.
í gær var einnig tilkynnt að
þýski seðlabankinn, Bundes-
bank, hefði látið undan þrýstingi
Bandaríkjamanna og lækkað
vexti um hálft prósent. Þýska
stjórnin hefur hingaðtil verið treg
til að aðstoða dollarann með
þeim hætti af hræðslu við að verð-
bólga færi aftur af stað. Eftir
vaxtalækkunina segja hagfræð-
ingar að efnahagsmarkmið
stjórnarinnar í ár séu mun ór-
aunhæfari en áður, og vaxtalækk-
unin þarsem hlýtt er bandarísku
kalli er hvalreki á kosningafjörur
jafnaðarmanna sem segja lýsing-
ar Kohls á bjartri framtíð í efna-
hagsmálum hjóm eitt og kosning-
abrellu.
Efnahagsástandið er einmitt
grundvöllur velgengni Kohl-
stjórnarinnar í skoðanakönnun-
um: stöðugur hagvöxtur allt
kjörtímabilið og verðbólga ekki
til. Stjórnarandstæðingar hafa
hinsvegar snúið að Kohl öðrum
spjótum, bent á tvær milljónir at-
vinnuleysingja (7,6% vinnufærra
manna), gagnrýnt orkustefnu
stjórnarinnar þarsem kjarnorku-
ver eru í lykilhlutverki, og sakað
Kohl og ráðherra hans um að láta
í einu og öllu að vilja valdhafa í
Washington.
Fréttaskýrendur í Bonn búast
við að síðustu atburðir muni
heldur draga úr fylgi stjórnar-
flokkanna en segja yfírburði
þeirra of mikla til að stórtíðinda
sé að vænta á sunnudaginn. Sam-
kvæmt nýjustu skoðanakönnun-
inni £ Die Welt í gær fá stjórnar-
flokkarnir þrír 53,5%, jafnaðar-
menn um 37%, græningjar 8,3%.
í kosningunum 1983 fengu kristi-
legir (CDU og CSU) 48,8%,
frjálslyndir demókratar (FDP)
7%, jafnaðarmenn (SPD) 38,2%
og græningjar 5,6%.
Brasilía
Indjánar fá land
Sao Paulo - Baráttumenn fyrir
réttindum indjána í Brasilíu
sögðu í vikunni að stjórnvöid
hefðu fallist á að Yanomani-
þjóðin fengi viðurkennt svæði
til búsetu við landamæri Ven-
esúela.
Yanomani-þjóðin er ein fjöl-
mennasta indjánaþjóð í landinu
og þykir afar frumstæð. Þeir eru
um 20 þúsund þaraf 9 þúsund í
Brasilíu. Gullgrafarar og her-
flokkar hafa þrengt mjög að Yan-
omönum undanfarið.
Mjög hefur verið herjað á ind-
jánaflokka í Brasilíu, og er talið
að indjánar í landinu séu nú alls
um 220 þúsund, en voru um sex
milljónir þegar Portúgalar lögðu
landið undir sig á sextándu öld.
Sunnudagur 25. janúar 1987 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 13