Þjóðviljinn - 12.03.1987, Síða 8

Kjörstaðir erlendis
Utankjörfundaratkvœðagreiðsla erlendis vegna Alþingiskosninga25.
apríl n. k. geturfarið fram áþeim stöðum og tímum, sem hérsegir:
30.-31. mars 9.00-17.00 eða eftir
samkomulagi.
Austurríki
Vín:
Aðalræðismaður: Dr. Cornelia Schu-
brig
Naglergasse 2/5
Ecke Graben
1010 Wien, I Bezirk
Sími: 0222-632498.
30. og31. marsogeftirsamkomulagi.
Bandaríki Ameríku
Washington D.C.:
Sendiráð íslands
2022 Connecticut Aven., N.W.
Washington D.C. 20008.
Sími: (202) 265-6653.
12. mars til 24. apríl kl. 9.30-16.30
mánudaga til föstudaga.
New York, N.y.:
Aðalræðisskrifstofa íslands
370 Lexington Ave. (at 41st Street)
Rm. 505,
New York, N.Y. 10017
Sími: (212) 686-4100.
12. mars-24. apríl kl. 9.30-16.30 mán-
udaga til föstudaga.
Atlanta, Georgia:
Ræðismaður: Maurice K. Horowitz
Vararæðismaður: Robert S. Horow-
itz
1677 Tullie Circle, N.E., Suite 118
Atlanta, Georgia, 30329
Sími: (404) 321-0777..
30.-31. mars kl. 9.00-17.00 eða eftir
samkomulagi.
Boston, Massachusetts:
Ræðismaður: J. Frank Gerrity
Gerrity Company, Inc.
90 Oaíc Street
Newton Upper Falls
Mass. 02164
Sfmi: (617) 244-1400.
30.-31. mars kl. 9.00-17.00 eða eftir
samkomulagi.
Chicago, lllinois:
Aðalræðismaður: Paul S. Johnson
Vararæðismaður: John Tomas Mart-
in
221 North La Saile Street, Suite 2700
Chicago, 60601
Símar: (312) 782-6872 og 236-7601.
30.-31. mars kl. 9.00-17.00 eða eftir
samkomulagi.
Dallas, Texas:
Ræðismaður: David Henry Watkins
Suite 1012
800 W. Airport Freeway
Irving, Texas 75062
Sími: (214) 579-0755
30.-31. mars kl. 9.00-17.00 eða eftir
samkomulagi.
Detroit, Michigan:
Ræðismaður: Arthur James Rubincr
Bingham Office Park,
30400 Telegraph Road, Suite 479
Birmingham, Michigan 48010
Sími: (313) 540-1044.
30.-31. mars kl. 9.00-17.00 eða eftir
samkomulagi.
Hollywood (Miami, Ft. Lauder-
dale), Florida:
Ræðismaður: Þórir S. Gröndal
5220 North Ocean Drive
Hollywood, Fla. 33019
Sími: (305) 920-7977.
30.-31. mars kl. 9.00-17.00 eða eftir
samkomulagi.
Houston, Texas:
Ræðismaður: Dr. Charles H. Hallson
2701 Westheimer, Apt. 5A
Houston, Texas 77098
Sími: (713) 523-3336
30.-31. mars kl. 9.0Ó-17.00 eða eftir
samkomulagi.
Kansas City, Missouri:
Ræðismaður: Vigdís Aðalsteinsd.
Taylor
7100 East 131 Street
Grandwiew MO 6403Ö,
Sími: (816) 763-2046. \
30.-31. mars kl. 9.00-1V.00 eða eftir
samkomulagi. 1
Los Angeles, Califorhia:
Ræðismaður: Halla Linker
14755 Ventura Boulevard, Suite 1-
604
Sherman Oaks, Calif. 91403
Sími: (818) 789-3308.
30.-31. mars kl. 9.00-17.00 eða eftir
samkomulagi.
Minneapolis, Minnesota:
Aðalræðismaður: Björn Björnsson
3642 47th Avenue S.
Minneapolis, Minn. 55406
Sími: (612) 729-1097
30.-31. mars kl. 9.00-17.00 eða eftir
samkomulagi.
Norfolk, Virginia:
Ræðismaður: Gerald L. Parks
Capes Shipping Agencies Inc.,
1128 West Olney Road
Norfolk, Virginia 23507
Sími: (804) 625-3658
San Francisco, California:
Ræðismaður: Donald H. Stoneson
3150 20th Avenue
San Francisco, California 94132
Sími: (415) 564-4007.
30.-31. mars kl. 9.00-17.00 eða eftir
samkomulagi.
Seattle, Washington:
Ræðismaður: Jón Marvin Jónsson
5610 20th Avenue N.W.
Seattle, Washington 98107
Sími: (206) 783-4100.
30.-31. mars kl. 9.00-17.00 eða eftir
samkomulagi.
Tallahassee, Florida:
Aðalræðismaður: Hilmar S. Skag-
field
270 Crossway Road
Tallahassee, Florida 32302
Sími: (904) 878-1146.
30.-31. mars kl. 9.00-17.00 eða eftir
samkomulagi.
Belgía
Brussel:
Sendiráð fslands
5 rue Archimede
1040 Bruxelles
Sími: (2) 231-0395.
23. mars-24. apríl mánudaga til föstu-
daga kl. 9.00-12.30 og 14.00-17.00.
Bretland
London:
Sendiráð íslands
1, Eaton Terrace
London, SWIW 8EY
Símar: 730-5131 og 730-5132.
12. mars til 24. apríl mánudaga og
föstudaga kl. 9.00-16.00.
Edinburgh-Leith:
Ræðismaður: Snjólaug Thomson
50 Grange Road
Edinburgh EH9 ÍTU
Sími: (031) 667-2166.
30.-31. mars kl. 9.00-17.00 eða eftir
samkomulagi.
Grimsby:
Ræðismaður: Jón Olgeirsson
Fylkir Ltd., Wharncliffe Rd.
Fish Docks, Grimsby
South Humbersidc, DN31 ÍQF,
Lincs.
Sími: (0472) 44721.
30.-31. mars kl. 9.00-17.00 eða eftir
samkomulagi.
Manchester:
Ræðismaður: David Geoffrey Wilson
The British Linen Bank Ltd.,
19-21 Spring Gardens
Manchester M2 ÍEB
Sími: (061) 832-4444.
30.-31. mars kl. 9.00-17.00 eða eftir
samkomulagi.
Danmörk
Kaupmannahöfn:
Sendiráð fslands
Dantes Plads 3
1556 Kóbenhavn V
Símar: (01) 159604 og 159675
12. mars til 24. apríl mánudaga til
föstudaga kl. 9.00-16.00.
Aalborg:
Ræðismaður: Sigvald Mejlvang Krag
Aalborg Værft A/S
9100 Aalborg
Sími: (08) 163333
Eftir samkomulagi.
Aarhus:
Ræðismaður: Thomas Fr. Duer
Dannebrog Værft A/S
Balticagade
8100 Aarhus C
Sími: (06) 134000
30. og 31. mars kl. 10.00-16.00 eða
eftir samkomulagi.
Odense:
Vararæðismaður: Harald Hansen
Pantheonsgade 7, st.,
5000 Odense C.
Sími: (09) 131800
30. og 31. mars kl. 9.00-13.00 eða
eftir samkomulagi.
Færeyjar
Tórshavn:
Ræðismaður: Pourl Mohr
J.C. Svabosgöta 31
3800 Tórshavn
Sími: (042) 11155
30. og 31. mars kl. 8.00-17.00 eða
eftir samkomulagi.
Finnland
Helsinki:
Aðalræðismaður: Kai Juuranto
Salomonsgatan 17 A
00100 Helsinki 10
Sími: (90) 693911
30. mars kl. 10.00-13.00; 31. mars kl.
13.00-17.30 og 1. aprílkl. 9.00-11.00.
Frakkland
París:
Sendiráð íslands
124 Bd. Haussmann
75008 París
Símar: (1) 45.22.81.54. og
45.22.83.78.
12. mars - 24. apríl mánudaga til
föstudaga kl. 9.30-16.00.
Lyon:
Ræðismaður: Jean-Claude Schalburg
Algoe S.A., 9 bis route de Cham-
pagne
69134 Ecully Cedex
Sími: 78331430
8., 9. og 10. apríl kl. 10.00-12.00 og
15.00-17.00 eða eftir samkomulagi.
Marseilles:
Vararæðismaður: Eric Jokumsen
4, Impasse Rouqueplate
13920 Saint-Mitre les Remparts
Sími: 42809779
8., 9. og 10. aprfl kl. 10.00-12.00 og
15.00-17.00 eða eftir samkomulagi.
Strasbourg:
Aðalræðismaður: Jean-Noel Riehm
Hotel Terminus-Gruber
10-11, Place de la Gare
67000 Strasbourg
Sími: 88328700
8., 9. og 10. apríl kl. 10.00-12.00 og
15.00-17.00 eða eftir samkomulagi.
Grikkland
Aþena:
Aðalræðismaður: Constantin J. Ly-
beropoulos
1, Nikita Street
Piraeus
Athens
Símar: 4122218 og 4175688
1.-3. og 7.-9. aprfl kl. 11.00-14.00 eða
eftir samkomulagi.
Holland
Amsterdam:
Aðalræðismaður: Robert Eduard
van Erven Dorens
Reved International
Herengracht 176
1016 BR Amsterdam
Símar: (020)248-958 og 249-037
30. og 31. mars kl. 10.00-12.00 og kl.
14.00-16.00 eða eftir samkomulagi.
Ítalía
Róm:
Aðalræðismaður: Dr. Lorenzo La
Rocca. Vararæðismaður: Antonio La
Rocca
Via Flaminia 441
00196 Roma
Sími: (06) 399796
30. og 31. mars kl. 9.00-11.30 og
16.30-19.00 eða eftir samkomulagi.
Kanada
Halifax, Nova Scotia:
Ræðismaður: Lawrence John Cooke
Dover Mills Ltd.
Terminal Road,
Halifax, Nova Scotia B3J 3C4
Sími: (902) 429-0622
30.-31. mars kl 9.00-17.00 eða eftir
samkomulagi.
Toronto, Ontario:
Ræðismaður: Jón Ragnar Johnson
Suite 3000, 20 Queen Street West
Toronto, Ontario M5H 1V5
Sími: (416) 979-6740
Winnipeg, Manitoba:
Ræðismaður: Birgir Brynjólfsson
200 Augusta Drive
Winnipeg, Manitoba R3T 4G5
Sími: (204) 269-0324)
30.-31. mars kl. 9.00-17.00 eða eftir
samkomulagi.
Kenya
Nairobi:
Ræðismaður: Ingi Þorsteinsson
Norwich Union House, 7th floor,
Mama Ngina Street,
Nairobi
Sími: 338522
30. mars til 6. apríl kl. 9.00-17.00;
iaugardag kl. 9.00-12.00.
Luxembourg
Luxembourg:
Ræðismaður: Einar Aakrann
Icelandair Building
Luxembourg Airport
Luxembourg-Findel
Luxembourg G.D.
Sími: 4798-2498
3., 6.-10. apríl og 13. apríl kl. 11.00-
12.00 og 16.00-17.00.
Noregur
Osló:
Sendiráð íslands,
Stortingsgaten 30
0161 Oslo 1
Símar: (02) 41.34.35 og 42.52.27.
12. mars - 24. apríl kí. 10.00-16.00
mánudaga til föstudaga.
Aalesund:
Ræðismaður: Per Oscar Garshol,
Sparebanken Möre,
St. Olavs plass,
6000 Aalesund.
Sími: (071) 25000
30. og 31. mars kl. 10.00-13.00; 6.
apríl kl. 10.00 til 13.00 eða eftir
samkomulagi.
Bergen:
Ræðismaður: Fredrick F. Schaefer,
Krohnaasveien 12,
5046 Raadal
Sími: (05) 13.36.00.
28.-31. mars og 6. og 7. apríl kl.
10.00-15.00 eða eftir samkomulagi.
Haugesund:
Ræðismaður: Öivind Wendelbo
Aanensen
Strand gate 146,
5500 Haugesund
Sími: (04) 72.41.11
30. og 31. mars og 6. og 7. apríl kl.
10.00-15.00 eða eftir samkomulagi.
Stavanger
Ræðismaður: Jan-Peter Schöpp
Alexander Kiellandsgt. 2,
4000 Stavanger
Sími: (04) 52.90.44
30.og 31. mars og 6. og 7. apríl kl.
10.00-15.00 eða eftir samkomulagi.
Tromsö:
Vararæðismaður: Ragnhild Fusdal
Hansen
Sjögaten 16,
9000 Tromsö
Sími: (083) 55159
30. og 31. mars og 6. og 7. aprfl kl.
10.00-15.00 eða eftir samkomulagi.
Þrándheimur:
Ræðismaður: Oda E. Hövik
Kobbesgate 18,
7000 Trondheim
Sími: (07) 52.28.61.
30. og 31. mars og 6. og 7. aprfl kl.
10.00-15.00 eða eftir samkomulagi.
Portúgal
Lissabon:
Aðalræðismaður: Leif Dundas
Rua Rodrigues Sampaio 19
2nd floor, Door B,
1100 Lisboa
Símar: (1) 546078 og 535480.
8., 9. og 10. apríl kl. 10.00-12.00 og
15.00-17.00 eða eftir samkomulagi.
Sovétríkin
Moskva:
Sendiráð íslands
Khlebnyi Pereulok 28
Moskva
Símar: 290-47-42 og 291-58-56
18. mars til 24. aprfl kl. 9.00-17.00
mánudaga til föstudaga.
(Framhald birt síðar).
Ólafur Þ. Jónsson
skrifar:
„í Weimar búa
nokkrir borgarar
og tíu þúsund skáld“
Johann Wolfgang von Goethe.
Friedrich von Schiller.
Á eystri bakka árinnar llm
sunnarlega í Þýska-
Alþýðulýðveldinu, stendur
borgin Weimar (íb. 65 þús.).
Þetta er borg skálda, lista og
menningarog þangað
streymaþúsundirferðalanga
árlega, í eins konar píla-
grímsferðum. Hérstörfuðu
Goethe, Schiller, Herder,
Wieland, Bach, Liszt, Cran-
ach og margir fleiri listamenn.
Goethe sagði um íbúa borgar-
innar: „f Weimar búa nokkrir
borgarar og tíu þúsund skáld.“
Borgin er ævagömul, eins og sjá
má af því að Otto keisari II, er til
ríkis kom árið 975, lét gera um
hana öflugan virkisgarð, sem enn
má sjá leifar af. í Weimar dvaldi
Lúther á árunum 1518 og 1521.
Þangað kom málarinn Lucas
Cranach (eldri) árið 1552 og bjó
þar síðustu æviárin sín og málaði
þá m.a. hina stóru altaristöflu í
dómkirkjunni þar. Um sama leyti
risu fjölmörg skrautleg hús í
borginni í endurreisnarstílnum
og standa þau mörg enn. f
Weimar starfaði Johann Sebasti-
an Bach sem organisti frá 1708-
1717 og samdi þar jafnframt
mörg af sínum frægustu verkum.
Verslun og iðnaður blómgaðist
ekki síður en menningariíf og vís-
indi og í byggingalistinni tók
barrokkstfllinn yfir. Gullöld
borgarinnar var á stjórnartíma
Önnu Amalíu hertogaynju og
Karls Ágústs hertoga á síðari
hluta 18. aldar og í byrjun þeirrar
19. Hinir fjórir stóru, Goethe,
Schiller, Herder og Wieland,
ásamt fjölmörgum öðrum lista-
og andans mönnum, Jean Paul
Meyer, Corona Schröter, Bettina
von Arnin, Friedrich Klinger, Jo-
hannes Falk, Jakob Lenz og Jo-
hann Eckermann, svo einhverjir
séu nefndir, störfuðu þar og
lifðu, mismunandi lengi, og
gerðu borgina að heimsþekktri
menningarmiðstöð „wie Betle-
hem in Juda klein und gross“.
Um öldina nítjándu miðja
gerði Frans Liszt Weimar að tón-
listarmiðstöð og málarar eins og
Lenbach, Böcklin, Begas, Hagen
og Buchholz lögðu grunninn að
hinum svonefnda Weimarskóla í
myndlist. í lok 19. aldar stjórnaði
svo Richard Strauss hinni frægu
hirðhljómsveit borgarinnar um
skeið. í hugum manna er
Weimar, og var, tákn þess besta í
þýskri menningu og húmanisma.
Það lá því tiltölulega beint við að
velja einmitt þessa borg til að
stofna í fyrsta þýska lýðveldið í
sögunni.
Weimarlýðveldið var stofnað
hinn 11. dag ágústmánaðar árið
1919, á rústum þýska keisara-
dæmisins og skyldi vera ríki friðar
og menningar. En Adam var ekki
lengi í Paradís. Weimarlýðveldið
kembdi sum sé ekki hærurnar. í
marsbyrjun árið 1933 hrifsuðu
nasistar völdin í landinu eftir að
hafa kveikt í ríkisþinghúsinu í
Berlín og kennt kommúnistum
um. Par með voru dagar
Weimarlýðveldisins taldir og við
tók mesta niðurlægingartímabil í
sögu þýskrar þjóðar, sem lauk
ekki fyrr en röskum 12 árum síðar
eða 9. maí árið 1945 og þurfti
heimsstyrjöld til.
Þrem mánuðum fyrir lok
heimsstyrjaldarinnar síðari (9.
febr. 1945) gerðu flugsveitir
bandamanna harða loftárás á
Weimar og ollu gífurlegu og
óbætanlegu tjóni á mannvirkjum
og öðrum menningarverðmætum
borgarinnar. Stjórn Þýska-
Alþýðulýðveldisins lagði ofur-
kapp á endurreisn hennar og
fáum árum eftir stofnun DDR (7.
okt. 1949) var því verki lokið.
Sumt sem forgörðum fór verður
þó aldrei bætt.
Helgistaðir
í Weimar
Það er freisting nokkur að
reyna að lýsa Weimar, segja frá
því er fyrir augu bar á rölti okkar
milli menningarsögulegra helgi-
staða borgarinnar á síðastliðnu
sumri og þeim áhrifum, sem við
urðum fyrir við þá iðju. Segja frá
Schillerhúsinu, þar sem skáldið
bjó sín síðustu ár og reit síðustu
verk sín, frá Goethesafninu, fullu
af handritum og gripum úr eigu
skáldjöfursins, Wittumhöllinni,
heimili Önnu Amalíu hertoga-
ynju og safni því er þar er til
minningar um rithöfundinn
Christoph Martin Wieland (1733-
1813). Lýsa Franz Liszt tónlistar-
háskólanum við Lýðveldistorgið,
Herderkirkjunni, Lucas
Cranach-húsinu eða höllinni sem
geymir glæsilegasta málverka-
safn DDR, ef frá er talið lista-
safnið í Dresden. Og þannig
mætti lengi telja. Fyrir þessari
freistingu verður þó ekki fallið í
þessari grein, rúmsins vegna.
Þess í stað skal reynt að gera í
nokkru grein fyrir þeim tveim
skáldum er best hafa ort á þýska
tungu og þeim stefnum í andlegu
lífi þýsku þjóðarinnar er hæst bar
á þeirra tíð.
Á árunum 1770-1850 varð
Þýskaland stórveldi á flestum
sviðum andlegrar iðju. Mest
gætti þar áhrifa frá hinni ungu og
rísandi borgarastétt, sem að-
hylltist svonefnda „skynsemis-
stefnu“. í Frakklandi fylgdi
stefna þessi borgarastéttinni til
valda árið 1789 og var hún henni
hið bitrasta vopn gegn lénsskipu-
laginu og einveldinu, en í Þýska-
landi var borgarastéttin aftur á
móti það máttvana að hún hafði
ekki bolmagn til að láta sverfa til
stáls við stéttaróvininn.
Eftir 1770 tóku þýsku skáldin
að flýja skynsemishyggjuna og
tileinkuðu sér þess í stað, eins og
vonsvikinna manna er oft háttur,
ótamda hugaróra og tilfinninga-
vellu í bland; einstaklingurinn,
gæddur frelsisást og eldmóði, var
einn fær um að sprengja af sér og
samfélaginu spennitreyju kúgun-
ar, fáfræði og niðurlægingar.
Þessi stefna var kölluð Sturm und
Drang, og átti margt skylt með
rómantísku stefnunni, er síðar
var á ferð. Helsti upphafsmaður
þessarar stefnu í Þýskalandi var
Johann Gottfried von Herder
(1744-1803). Sá nam heimspeki
og guðfræði í Königsberg, en
þekktastur varð hann fyrir skoð-
anir sínar á skáldskap og bók-
menntum. Samkvæmt þeim átti
skáldskapur ekki að byggjast á
visku og glæsileik, heldur á á-
stríðum og tilfinningum. Ómeng-
aðan og tæran skáldskap væri
einkum að finna í ævintýrum og
þjóðkvæðum.
Á meðal hinna fjölmörgu, sem
urðu fyrir sterkum áhrifum frá
Herder voru þeir þýsku skáld-
jöfrar, Johann Wolfgang von Go-
ethe (1759-1832) og Friedrich
von Schiller (1759-1805).
Goethe
Goethe var fæddur í Frankfurt
við ána Main og af sæmilega
stöndugu fólki kominn, enda
fékk hann allgóða menntun í
æsku. Hann las lögfræði í Leipzig
og síðar í Strassburg. Ásamt með
laganáminu hlýddi hann á fyrirle-
stra í náttúrufræðum, en á þeim
fræðum hafði hann jafnan miklar
mætur og reit raunar allmerkar
reinar um náttúrufræðileg efni.
Strassburg hittust þeir, hann og
Herder árið 1770, og vakti Her-
der áhuga Goethes á bæði þjóð-
kvæðum og verkum Shakespear-
es. Goethe tók að hallast að
Sturm und Drang-stefnunni, og
næstu ár vann hann að sínum
stærstu og mestu verkum, Tragi-
dían um Götz von Berlichingen
(1771) færði Goethe frægð, fyrst
verka hans.
Verkið fjallar um ræningja-
riddarann Götz (1480-1562) og er
að nokkru byggt á sjálfsævilýs-
ingu hans. Riddari þessi var ýmist
í þjónustu bænda eða aðals og í
honum sá skáldið hinn göfugasta
Þjóðverja, riddarann í uppreisn
gegn umhverfi sínu.
Skáldsagan „Þjáningar Wert-
hers unga“ (1774), bætti svo enn
við frægð Goethes. Hún fjallar
um óhamingjusama ást, rituð af
mikilli innlifun, er þótti afar ný-
stárleg á þessum árum skynsem-
isstefnunnar.
Dr. Faust
Árin 1773-1775 vann Goethe
einnig við rismesta verk sitt, ljóð-
leikinn um dr. Faust. Með þetta
verk var Goethe hvorki meira né
minna en sex áratugi í smíðum,
lauk því skömmu fyrir dauða
sinn. Fyrri hlutinn kom út árið
1808 en hinn síðari árið 1833 að
Goethe látnum. í kvæðabálkinn
notaði Goethe hina þekktu
Faustsögu, sem svo mörg skáld
höfðu áður notað í verk sín.
Johann Faust (1480-1539) var
þýskur skottulæknir sem frægur
var fyrir töfrabrögð sín. Hann
flutti fyrirlestra um kunnáttu sína
við fjölmarga háskóla og lifði
ævintýralegu lífi, enda urðu til
um hann ótal sögur. Hjá Goethe
gerir vísindamaðurinn dr. Faust
rammasamning við þann úr
neðra, að hann fái að njóta lífsins
unaðssemda, en fái hann á veg-
ferð sinni þekkingarþorsta sínum
svalað, hefur Faust fyrirgert sálu
sinni. Kvæðabálkurinn er afar
heimspekilegur, í honum birtist
hin eilífa leit mannsins að meiri
þekkingu og visku, stærri köllun.
I honum koma og fram lífsskoð-
anir skáldsins og margháttuð
lífsreynsla þess.
„Heimspekina hugarmóður
hef ég elt um refilstig,
lögvís gerst og lœknisfróður
lesið guðfræði yfir mig!
Stend þó hér sem álfur enn,
engu nær um guð og menn!“
(Úr Fást 1. Johann Wolfgang von Goethe.
ÞýS. Magnús Asgeirsson).
Auerbachs
Keller
Hugmyndin að kvæðabálkin-
um um dr. Faust varð til í hinum
frægu veitingasölum Auerbachs
Keller við Grimmaische-Strasse í
Leipzig, en þar var Goethe tíður
gestur á námsárum sínum í borg-
inni á árunum 1765-1768 og þar
lét hann fara fram hinar stórkost-
legu svallveislur Fausts, Metist-
ofelesar og drykkjubræðra
þeirra. Auerbachs Keller er án
efa þekktasti veitingastaður í
Leipzig, og ef til vill í öllu
Þýska-Alþýðulýðveldinu, enda
koma þar árlega þúsundir gesta
hvaðanæva úr heiminum, til að
njóta matar og drykkjar og virða
fyrir sér veggmálverkin sérkenni-
legu, sem öll tengjast kvæðabálk-
inum um dr. Faust og sagan,
skáldskapurinn og raunveruleik-
inn skapa dulmagnað andrúms-
loft. Veitingastofan sjálf, sem var
í raun opnuð árið 1525 er lækna-
prófessor Heinrich Stormer frá
Auerbach í Pfals hóf þar rekstur
fjölsóttrar vínstofu, gerir svo sitt
til að auka á dulúð þessa, með
öllum sínum hvelfingum, efn og
neðri kjallara með alls sjö
veitingasölum og ranghölum,
mismunandi stórum.
Skammt frá Auerbachs Keller,
á svonefndum Kræsingamarkaði
(Naschmarkt), er minnisvarði
um Leipzigdvöl Goethes, stytta
af honum í rokokofrakka, ásamt
með þeim tveim stúlkum er hon-
um fundust þekkilegastar þá.
Árið 1775 gekk Goethe, ungur en
samt heimsfrægur, í þjónustu
Karls Ágústs hertoga í Weimar
og varð ráðgjafi hans til æviloka,
ef undan er skilin Ítalíudvöl Go-
ethes á árunum 1786-1788. Á
fyrstu árum sínum í Weimar orti
Goethe mörg sín fegurstu kvæði.
Heiðarrósin, Kóngurinn í Thule,
Yfir öllum tindum, Álfakóngur-
inn og Fiskimaðurinn, öll eru
verk þessi ort í Weimar.
Á Ítalíu varð Goethe fyrir
sterkum áhrifum og tók eftir þá
dvöl að sækj a fyrirmy ndir sínar til
grísk-rómverskrar fornaldar í
anda klassísku stefnunnar en á-
stríðuhita og tilfinningaólgu
Sturm und Drang tímans lægði.
Næstu verk hans bera þessa
merki, Ifgenía í Táris (1787),
Hermann og Dórothea (1797),
skáldsagan „Námsár Wilhelms
Meisters (1796) og kvæði hans
voru flest klassísk frásagnar-
kvæði. Eftir dauða hans birtist
sjálfsævisaga hans „Skáldskapur
og veruleiki“. Æskuverk Goet-
hes um dr. Faust, Götz og Wert-
her eru þrungin uppreisnaranda
gegn stéttamun og íhaldssemi, en
skáldskapur seinni ára hans ber
aftur á móti merki um sáttfýsi við
umhverfið, enda var þá Goethe
kominn í bland við tröliin,
genginn í þjónustu aðalsins. Hæst
nær Goethe í bundnu máli, orðs-
nilld hans og andagift njóta sín
þar best. Með verkum hans rísa
þýskar bókmenntir af láglendi í
hæð flughamrabrattra fjalla og
urðu æði áhrifaríkar.
Schiller
Schiller var fæddur í Marbach í
Wurttemberg, sonur liðsforingja
í hernum. Hann nam í fyrstu lög-
fræði, en síðar læknisfræði í Stutt-
gart og kynnti sér jafnframt verk
Sturm und Drang höfundanna og
Rousseaus. Árið 1780 varð hann
læknir í hernum og vann sér
frægð árið eftir, með leikriti sínu
„Ræningjarnir“, er tekið var til
sýninga í Mannheim. Leikritið er
mjög í anda Sturm und Drang-
stefnunnar, uppreisnarsinnað og
tilfinningasamt.
Næstu árin lagði Schiller land
undir fót, dvaldi í Mannheim,
Dresden og Leipzig og bjó við
þröngan kost og slaka heilsu.
Fyrir atbeina Geothes fékk hann
prófessorsstöðu í sögu við há-
skólann í Jena árið 1789, en hafði
áður ritað nokkrar greinar um
sagnfræðileg efni. Náin vinátta
tókst með þeim Goethe og Schill-
er árið 1794 og fluttist Schiller
fimm árum síðar til Weimar og
bjó þar til dauðadags. Tímarit
gáfu þeir skáldbræður út saman
„Horen“ (Gyðjur tímans) er
vakti miklar deilur, en í því fjöll-
uðu þeir um samtímabókmenntir
á óvæginn og gagnrýninn hátt.
Fyrstu leikrit Schillers eru
þrungin frelsisást og hatri á allri
harðstjórn. í „Laumuspili og ást“
(1784) réðst hann t.d. harkalega
á aðalinn og lénsveldið.
Kunnust Ijóða hans eru: Al-
heimsvíðáttan, Alpaskyttan,
Dagrúnarharmur, Kafarinn,
Klukkuljóð, Til gleðinnar og
Sveinninn hjá læknum.
Eftir því sem á ævi Schillers
leið, varð hann æ handgengnari
klassísku stefnunni og valdi sér
yrkisefni fjarlæg í tíma, er ein-
kenndust af hughyggju og sið-
ferðisboðskap. I þeim sögulegu
ljóðaleikjum, er hann samdi síð-
ustu æviár sín, fór hann mjög
frjálslega með efnið. Þeir helstu
eru: Don Carlos (1787), Wallen-
stein (1796), María Stúart (1801),
Mærin frá Orléans (1800) og Vil-
hjálmur Tell (1804). Telja má
Schiller eitt mesta leikskáld
þýskrar tungu. Klassíska stefnan
var í rauninni lokaskeið skynsem-
isstefnunnar. í lok 18. aldar hófst
svo rómatíska stefnan í bók-
menntum og listum í Þýskalandi
og breiddist hún þaðan út til ann-
arra landa.
Þótt ýmsir staðir í Leipzig séu
samtengdir minningunni um þá
félaga Goethe og Schiller og dvöl
þeirra þar í borg (Auerbachs
Keller, minnisvarði á Kræsing-
amarkaðnum, Schillerhúsið við
Menckestrasse, þar orti Schiller
„Til gleðinnar" o.fl. o.fl.), þá er
það fyrst og síðast Weimar, sem
kemur upp í hugann er þeirra er
getið. Það breytir meira að segja
litlu þar um þótt Goethe veg-
samaði Leipzig í frægu ljóði er
hann, ástfanginn upp fyrir eyru,
var við nám í borginni „Mein
Leipzig, lob’ ich mir“.
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 12. mars 1987
Fimmtudagur 12. mars 1987 ÞJÓÐVILJINN — SÍÐA 9