Þjóðviljinn - 04.04.1987, Blaðsíða 8

Sprengi-
kraftur
og sveifía
Grétar Reynisson í Gallerí Svartá hvítu og
Haraldur Ingi f Nýlistasafninu
Það býr sprengikraftur í mynd-
um Grétars Reynissonar, sem
hann sýnir nú í Gallerí Svart á
hvítu við Óðinstorg. Reyndar
sprengja myndirnar húsnæðið
utan af sér og hefðu betur notið
sín í mun stærri salarkynnum.
Þykk og leikandi pensilskriftin í
verkum hans ber vott um mikið
vald yfir efninu, og formin sem
hann særir fram á dúkinn bera
með sér átakafulla fæðingu, þar
sem léreftið verður eins og yfir-
gefinn vígvöllur með tröllslegum
vegsummerkjum um orrustu sem
einhvem tímann hefur átt sér
stað í innri vitund málarans.
Grétar málar í fáum litatónum
þar sem svart og hvítt eru ríkjandi
með ívafi af rauðu, gulu og bláu.
Það em ekki síst þessi ríkjandi
litbrigði í svörtu og hvítu sem
gefa myndunum dramatískt yfir-
bragð og gefa áhorfandanum
jafnvel hugboð um að enn válegri
tíðindi séu í vændum. Það er
skaði að þessar myndir skuli ekki
hafa fengið að njóta sín í stærra
húsnæði, þannig að þær kæmust
fyllilega til skila, því að mínu mati
njóta þær sín ekki til fulls við svo
þröngar aðstæður. En myndin
Heimkoman, sem er í austur-
ugga gallerísins og snýr út að
ðinstorginu nýtur sín vel og gef-
ur hugboð um hvernig heildará-
hrifin hefðu verið ef Grétar hefði
getað nýtt þá hæfileika sem hann
hefur sýnt sem snjall leikmynda-
smiður við að sviðsetja þessa orr-
ustu á léreftinu í hæfilega til-
sniðnu rými. í þessu sambandi
má minnast sýningar Sigurðar
örlygssonar, sem sýndi færri
Haraldur Ingi
Grótar Reynisson
myndir en Grétar í öðrum sal
Kjarvalsstaða í haust. Við slíka
uppsetningu má ímynda sér að
áhrifin af sýningu Grétars hefðu
orðið önnur og trúlega sterkari,
um leið og hún hefði orðið til þess
að breyta áhersluatriðiim í ein-
stökum verkum og sýningunni í
heild. En hvað sem þessu lfður,
þá er hér komin sýning sem menn
ættu ekki að láta fram hjá sér
fara, en henni lýkur nú um helg-
ina.
„Það gerðist eins og hendi væri
veifað/ úr munni/ spýttust myndir
úr línum og orðum / í allar áttir.“
Þannig kemst Haraldur Ingi að
orði í nafnlausri bók með
teikningum og ljóðum, sem hann
gefur út í tilefni sýningar sinnar í
Nýlistasafninu, sem nú stendur
yfir. Þessi yfirlýsing Haralds lýsir
kannski nokkuð afstöðu hans til
ljóðlistar og myndlistar. Þau
átök, sem finna má í verkum
Grétars Reynissonar eru hér víðs
fjarri. Haraldur Ingi virðist leika
sér að því að teikna, mála og
yrkja ljóð jöfnum höndum, en sá
lífsháski og sú nauðsyn, sem jafn-
an er kjami góðrar listar, verða
nokkuð á huldu í verkum hans.
Þessi sýning ber vott um það að
Haraldur er enn að leita fyrir sér í
lífinu og listinni, og ekki nema
gott um það að segja, en hins veg-
ar veittist mér erfitt að finna
mikið erindi úr myndum hans, og
á það kannski ekki síður við um
teikningarnar sem hann hefur
gefið út í bókarkveri. Þó fór ekki
hjá því að mynd sú af blæstri, sem
hér er birt, bæri með sér nokkurn
fögnuð í brjósti eins og góð jazz-
sveifla, en þegar hendi er veifað
verður oft lítið um varanleg skila-
boð.
-ólg.
O, þú!
Hugleikur frumsýnir nýtt ís-
lenskt leikrit
Hugleikur, félag áhugamanna
um leiklist í Reykjavík firumsýnir
nýtt íslenskt leikrit á Galdraloft-
inu, Hafnarstræti 9, á laugardag
kl. 20.30. Leikritið heitir O, þú! -
ástarsaga pilts og stúlku og fjallar
um ástir og örlög Indriða og Sig-
ríðar í Tungu, eins og segir í frétt-
atilkynningu. Höfundar verksins
eru þær Ingibjörg Hjartardóttir,
Sigrún Óskarsdóttir og Unnur
Guttormsdóttir. Sautján leikarar
taka þátt í sýningunni, en leik-
stjóri er Sigrún Valbergsdóttir.
Aðstandendur segja þetta vera
nútimaverk, er gerist í ólgusjó ís-
lenskra stjórnmála, undir-
heimum Reykjavíkur, íslenskri
sveitasælu og á brimóttri strönd
Jótlands.
Arto Noras
í Norræna
húsinu
Rétt er að vekja athygli á tón-
leikum þeim sem verða í Nor-
ræna húsinu á sunnudag kl. 16, en
þá leikur Kvartett Síbelíusaraka-
demíunnar í Helsinki verk eftir
Haydn, Beethoven og Sibelius.
Þessi finnski kvartett hefur hlotið
alþjóðlega viðurkenningu, og
með honum leikur m.a. fiðluleik-
arinn Arto Noras, sem er talinn
einn af fremstu fiðluleikurum á
Norðurlöndum. Kvartett Síbelí-
usarakademíunnar hefur leikið
með frægum einleikurum á borð
við Emil Gilels og Karl Leister,
og plötur hans hafa tvisvar hlotið
viðurkenningu sem bestu klass-
ísku hljóðritanir ársins í Finn-
landi.
Klarinettuyndi á ptötu
Það er auðvitað ekki á hverjum
degi, að íslenskir einleikarar
kveðja sér hljóðs á grammófón-
plötum. En það vill stundum til,
og alltaf er það gleðiefni. Mis-
jafnlega mikið gleðiefni þó, eins-
og gengur.
Okkar ágæti klarinettuleikari,
Einar Jóhannesson, fyrsti maður
á sitt hljóðfæri í S.í. og sólisti á
heimsmælikvarða, leikur ásamt
heiðurslandanum og píanistan-
um breska Philip Jenkins, nokk-
ur verk á plötu sem Merlin
plötufélagið á Englandi gefur út.
Ekki kann ég nein frekari skil á
Merlin, en platan er bæði vel
hljóðrituð og þrykkt og allur frá-
gangur til sóma. Tónmeistari og
„produsent“ er eftir sem ég best
veit amk. 3/4 íslendingur
Trygg(vi) Tryggvason.
Fyrri síða plötunnar er helguð
rómantískum meistarastykkjum,
sem láta bæði Ijúflega í eyrum og
eru jafnvel talsverð nýmæli. Td.
hef ég aldrei heyrt Fantasistykke
f. klarinett og piano eftir Carl Ni-
Guðni Franzson klarinettu-
leikari hélt um daginn ein-
leikstónleika í Norræna húsinu.
Fyrri hluti efnisskrárinnar var
helgaður nútíma einleiksverkum,
en í seinni hlutanum fékk Guðni
til liðs við sig píanóleikarann Þor-
stein Gauta Sigurðsson og fluttu
þeir félagar verk eftir Debussy og
Brahms.
Guðni er áreiðanlega einn af
efnilegustu ungum listamönnum
landsins og allt sem hann tekur
sér fyrir hendur athyglisvert og
merkilegt. Sama er reyndar að
segja um Þorstein Gauta, hann er
sá af yngri píanistum okkar, sem
býr yfir einna mestu mögu-
leikum. Stemmningin var því já-
kvæð og elskuleg.
Einleiksverkin voru öll eftir
tónskáld sem komust til þroska á
elsen. Þetta er að vísu ósjálfstætt
æskuverk, ákaflega einlæg eftir-
öpun á Mozart ofl., en kærkomið
þeim sem hafa áhuga á að ranns-
saka ætt og uppruna Nielsenss-
tílsins, sem er alls ekkert blávatn
þó hann sé dejlig og dansk.
Og hver þekkir þýskan
meistara, Burgmuller, sem dó
fyrri hluta aldarinnar, Lidholm
frá Svíþjóð, Escher frá Hollandi
og loks Berio frá Ítalíu. Amicizia
Lidholms og „Sonata“ Eschers
eru verk sem maður hefur lítið
fyrir að gleyma. En Sequenza
Lucianos Berios er af allt öðrum
toga. Þar er um að ræða meiri
háttar músíkreynslu, sem er að
vísu skráð af nákvæmni í nótur,
en krefst um leið að hljóðfæra-
Ieikarinn velji og hafni tjáningar-
leiðum. Leikur Guðna var mjög
sannfærandi í þessu verki, og
spennandi, þó útkoman væri alls
ekki „afgreitt mál.“ Það stóð ekki
til, og nú er að bíða eftir að heyra
Guðna leika þetta aftur, þ.e.a.s.
þegar hann hefur kafað lengra
undir yfirborð óteljandi og allt að
því óspilandi nótna.
Þorsteinn Gauti studdi Guðna
hálfþrítugur í sárri fátækt árið
1836? Ég man að vísu eftir einu
eða tveim píanóstykkjum, en það
er líka allt og sumt. Duo hans,
sem þeir Einar og Philip leika,
kemur manni líka á óvart. Stíllinn
minnir vissulega á samtímamenn,
Schumann, Mendelsohn ofl., en
það er í þessu sjálfstæður tónn,
sem vekur með manni löngun að
kynast þessum höfundi nánar.
Þessi verk leika þeir félagar eins
vel og á verður kosið; fáir forma
línur jafn fagurlega og Einar, þar
er aldrei skotið yfir markið, þó
oft sé teflt tæpt á sveigjunni, og
Jenkins fylgir þessu eftir með
hreinu og hlýju klavierspili. Þess-
ir eiginleikar gera líka þriðja
verkið, Fantasiestucke op. 83
eftir Schumann, að sannkölluðu
eymayndi.
Hin hliðin er með íslenskum
tónverkum: Sónötu Jóns Þórar-
inssonar og Reki og Fjórum ís-
lenskum þjóðlögum eftir Þorkel
Sigurbjömsson. Sónata Jónasar
er án efa ein besta tónsmíð sem
dyggilega í Rapsódíu Debussy,
verki sem varla er hægt að segja
að sé merkileg músík, en ákaf-
lega ómblíð og vel samin fyrir in-
strumentin. En svo kom Brahms:
Sonata op 120 nr.l. Þar em nú
aldeilis átök og áræðni í rithætti-
num. Og þar komu í ljós ein-
kennilegar andstæður í stíl flyt-
jendanna, Gauti seigfljótandi,
þungur og þéttur, Guðni léttari á
bámnni og ýkti kannski einum
um of styrkleika-andstæður, sér-
staklega pianissimo. í öllu falli
náði leikur þeirra félaga ekki að
vinna saman svo úr yrði
sannfærandi heild. En Brahms er
víst alltaf vandamál og ekki hægt
að ná vemlegum árangri við hann
fyrr en að loknum löngum og
ströngum tilraunum. En þær em
líka þess virði, segja menn. LÞ
gerð hefur verið fyrir klarinett
hér á landi, enda hefur hún verið
leikin um allar jarðir af bestu
listamönnum. Diatónískur
hreinstefnustíllinn getur auðvit-
að verkað gerilsneyddur ef menn
gá ekki vel að sér, á því er engin
hætta hjá þessum ágætu lista-
mönnum, sem gefa hverri tón-
hendingu fjölbreytt líf og lit.
Sama má segja um flutninginn á
verkum Þorkels, sem eru smá-
skrýtin og skemmtileg.
Þessi plata fæst í þeim plötu-
búðum sem hafa vott af sjálfs-
virðingu.
Orgeiog
upplestur
Þröstur Eiríksson og Gunnar
Eyjólfsson fluttu verk Job, fyrir
orgel og upplesara, eftir Egil
Hovland á sunnudaginn var.
Þetta var í Kristskirkju á vegum
Tónlistarfélagsins þar í bæ,
reyndar á fyrstu tónleikum fé-
lagsins að lokinni stórviðgerð á
byggingunni. Því er ekki að neita,
að ýmsar breytingar á innan-
stokksmunum kirkjunnar hafa
aukið hljómburðinn verulega, og
þó það ylli ekki orgelleikaranum
neinum vandræðum, nema síður
sé, þá kom það nokkuð niður á
flutningi textans.
Þetta verk Hovlands, er á sinn
hátt áhrifamikið, þó hvergi sé
það dýrt kveðið í einu eða neinu.
Þröstur lék það af miklum krafti
og vissi greinilega hvað hann
söng í þessu tilfelli, og sá góði
þjóðleikari Gunnar Eyjólfsson,
flutti texta Jobsbókar af miklum
og dramatískum skörungsskap.
En einsog fyrr segir kom akkúst-
íkkin verulega niður á textanum,
en hún á eflaust eftir að lagast
þegar allt er frágengið og komið í
eðhlegt horf á páskum.
LÞ
Átök og áræðni
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Laugardagur 4. apríl 1987