Þjóðviljinn - 05.04.1987, Qupperneq 10

Hetjusaga úrfátœkrahverfi
þróunarlandanna í borgum. Er
reiknað með að það hlutfall hafi
hækkað í 44% um aldamótin.
Fjöldinn í borgum þróunarland-
anna er um 830 milljónir í dag en
um aldamótin munu rúmlega 2
milljarðar búa í borgum. í Afríku
búa nú um 160 milljónir í borgun-
um en má reikna með að um alda-
mótin búi um 350 milljónir í borg-
unum. í Suður-Ameríku munu
um þrír fjórðu hlutar íbúanna
búa í borgum.
Ein milljón íbúða
Á Sri Lanka hefur verið reynt
að sporna við þessari þróun. Þar
hafa stjómvöld reynt að virkja al-
menning og einkaframtakið til að
byggja um milljón íbúðir.
Fyrir nokkmm ámm kom í Ijós
að tæplega 3 milljónir íbúða vom
til handa 15 milljónum íbúa Sri
Lanka og margar af þeim íbúðum
sem vom til gátu tæpast kaliast
tnannabústaðir.
Fyrir tveim árum var ráðist í
áætlun sem kallast „ein milljón
íbúða“. Eru íbúðir þessar byggð-
ar í dreifbýlinu og eiga þannig að
sporna við flóttanum til borg-
anna. Byggist áætlunin upp á þvf
að fjölskyldurnar verða að leggja
fram eigin vinnu og útvega bygg-
ingarefnið sjálfar. Geti þær það
fá þær hagstæð lán til fimmtán
ára.
í nóvember í fyrra hafði áætl-
unin náð til um 10 þúsund þorpa
af 25 þúsund þorpum á Sri
Lanka. Þúsundir fjölskyldna hafa
þegar notið góðs af áætluninni en
kostnaður hins opinbera verið lít-
ill sem enginn. Auk þess er áætl-
unin mjög atvinnuskapandi.
Óvíst er hvort önnur þróunar-
lönd geta tekið sér Sri Lanka til
fyrirmyndar. Aðstæður eru mjög
mismunandi á hverjum stað og
sumsstaðar er ástandið svo alvar-
legt að nær ógjörningur virðist að
lagfæra það, að minnsta kosti á
nýtilegu og launin sem hann fær á
verkstæðinu eru mjög lág.
Stórborgin sem Jósep býr í er í
litlu frábragðin öðrum stórborg-
um í þróunarlöndunum. Hún er
einsog segull sem dregur til sín
fólk utan af landi. Fátæktarhverf-
in stækka um 10% á ári og meiri-
hluti íbúa borgarinnar er undir
tuttugu ára aldri. íbúðir, heilsu-
gæsla, atvinna, fæði og menntun
er af mjög skornum skammti.
Menntunin kostar að vísu ekk-
ert en á hinn bóginn er skólabún-
ingurinn mjög dýr. Auk þess
kemur skólaganga í veg fyrir að
börnin geti unnið fyrir sér. Flest
barnanna læra því hvorki að lesa
né skrifa og eygja því enga von í
betra líf.
Vonin um betra líf
%
Jósep er undantekning frá
þessu. Hann vonast ekki bara
eftir betra lífi, heldur trúir hann á
það. Hann er orðinn 17 ára og
hefur ekki enn látið beygja sig.
Honum hefur ekki verið stungið
inn á uppeldisstofnun eða í fang-
elsi einsog mörgum jafnöldrum
hans og hann hefur ekki þurft að
grípa til ofbeldis til að lifa af eins-
og margir kunningjar hans.
Jósep dreymir um að losna úr
fátæktarhverfinu. Að eignast
konu og þrjú böm og búa í
þokkalegu húsi. Þetta er það sem
gefur lífi hans tilgang og að þessu
stefnir hann. Þessvegna mætir
hann vikulega í skólann og vinnur
sem lærlingur á verkstæðinu. Þá
skiptir ekki höfuðmáli þó hann
geti ekki borðað sig saddan dag-
lega. Það er framtíðin sem skiptir
hann máli einsog milljónir ann-
arra barna. „„ ...
-Sáf byggt á Ny tid
Vandamál heimllislausra er ekki einangrað við þróunarlöndin. Velferð- ófullnægjandi og heilsuspiliandi aðstæður. Myndin er frá Manchester í Eng-
arríkin í Evrópu og Ameíku þekkja einnig þetta vandamál. I þeim löndum er landi. Víða í stórborgum Evrópu og Bandaríkjunum alast börn upp við aðstæð-
einnig fjöldi manna sem á hvergi höfði sínu að halla og aðrir sem búa við mjög ur ekki ósvipaðar þessum.
meðan gæðum heimsins er jafn
misskipt og nú er raunin.
Barnahótel
Heimilisleysingjar eru ekki
bara einangraðir við þróunar-
löndin. Velferðarríkin hafa einn-
ig kynnst þessu. í flestum stór-
borgum V-Evrópu og Bandaríkj-
anna má sjá heimilislausa hreiðra
um sig á götum úti; á lestarstöðv-
um, í kjallaratröppum, undir
brúm eða í almenningsgörðum. í
flestum velferðarríkjunum lenda
einnig börn á vergangi.
Börn götunnar er einnig að
finna á Norðurlöndunum. Yfir-
leitt eru, þetta börn sem hafa
strokið að heiman. Þeirra lifi-
brauð er yfirleitt smáþjófnaðir,
dópsala og að selja sig.
Árlega strjúka um 1500 börn
að heiman í Kaupmannahöfn.
Þeirra bíður hörð barátta á göt-
unum. Yfirleitt lenda þau í
smákrimmahópum og eiga hóp-
arnir oft í útistöðum sín á milli.
Nú hefur komið upp sú hugmynd
að reisa hótel fyrir þessa krakka.
Athvarf þar sem þeir geta fengið
næturskjól fyrir lítinn pening.
Ólíkt öðrum stofnunum sem
aðstoða krakkana verða lítil sem
engin afskipti af þeim, en einmitt
þessi afskiptasemi hins opinbera
hræðir krakkana frá því að leita
til stofnana einsog unglingaat-
hvarfa. Ef hinsvegar unglingur-
inn vill fá aðstoð munu forráða-
menn hótelsins hafa milligöngu
um hana.
-Sáf
byggt á Ny tid
og Information
Jósep var þrettán ára þegar
móðir hans tók föggur sínar
og hvarf. Síðan eru liðin fjögur
ár og allan þann tíma hefur
Jósep orðið að treysta á sjálf-
an sig á götum stórborgar
einnar í Austur-Afríku. Saga
Jóseps er hetjusaga en hún
er langt því frá að vera eins-
dæmi. Milljónir barna í stór-
borgum heimsins hafasvip-
aðasöguaðsegja.
Erfiðastur var tíminn eftir að
mamma hans yfirgaf hann. „Ég
hafði skúrhreysið en ekkert ann-
að. Þrátt fyrir það gat ég talist
lukkunnar pamfíll. Aðrir höfðu
ekki einusinni skúr.“
Það er dýrt að lifa í fátækra-
hverfinu. Áin er menguð og
hreint vatn er selt dýrt. Brennið
kostar einnig. Þar hafa allir hlutir
sitt verðgildi, flöskur, bíldekk,
bréfsnifsi og annað. Þegarfýkur í
öll skjól verða börnin að bjarga
sér á hnupli.
Hópurinn
stendur saman
Fljótlega slóst Jósep í hóp með
nokkrum öðrum krökkum. „Við
hittumst við bíóið. Þar sem ég
hafði skúrinn fluttu þau til mín. Á
tímabili vomm við 13 í hreysinu.
Nú erum við bara átta.“
Hópurinn veitir ákveðið ör-
yggi. Krakkarnir em ekki jafn
einmana og auk þess heldur hóp-
urinn vemdarhendi yfír meðlim-
inunum. í fátæktarhverfunum
ríkir réttur hins sterka og ekki síst
hjá börnunum. Minni börn verða
að greiða ákveðinn verndartoll til
eldri krakka.
Jósep á haugunum I leit að einhverju sem hægt er að selja. Milljónir barna víða um heim sækja haugana daglega í sömu
erindagjörðum.
Græðgi og harðneskja, vændi
og ofbeldi einkennir líf þessara
bama.
Jósep og gengið hans skipu-
leggur hvernig aflað skuli fjár til
fæðis og annarrar framfærslu.
Minnstu krakkarnir safna kolam-
olum, pappír og járnadrasli til að
selja. Þetta býður þeirri hættu
heim að eldri krakkar ráðist á þau
og ræni. Þá kemur það ósjaldan
fyrir að þeir fullorðnu neita að
borga fyrir vinnuna.
Sex ára krakki er oft marga
klukkutíma að róta í sorpi áður
en honum tekst að fylla lítinn
plastpoka af kolamolum. Sé hann
heppinn fær hann nokkrar krón-
ur fyrir pokann en sé kolakaup-
maðurinn illa fyrirkallaður fær
krakkinn minna.
Það sem er mikilvægast þess-
um börnum er matur og húsa-
skjól. Sé Jósep spurður hvað sé
erfiðasta vandamál hans svarar
hann að það sé matur. Auk þess
lekur þakið á kofanum hans;
„Þegar að rignir er ískalt hér.
Eina ráðið til að halda á okkur
hita er að þjappa okkur þétt sam-
an.“
Líf stúlkubarnanna er jafnvel
enn erfiðara. Fjöldi þeirra fer að
stunda vændi áður en þær era
orðnar ellefu ára gamlar. Stór
hluti þeirra hefur smitast af kyn-
sjúkdómum fyrir táningaaldur-
ínn. Flestar enda sem einstæðar
mæður með mikla ómegð.
Lœrlingur
á bílaverkstœði
Jósep var svo heppinn að fá
fasta vinnu. Hann er lærlingur á
bílaverkstæði. En vinnustaður-
inn er langt frá heimili hans og
það er dýrt að ferðast með stræt-
isvagni, sérstaklega fyrir lærlinga
á lélegu kaupi. Hann gengur því
til vinnunnar og notar peningana
í morgunverð. Hann vinnur fimm
daga vikunnar og sækir lærlinga-
skólann einusinni í viku.
I þessu er falin von Jóseps um
betri framtíð. Fyrir þá minni í
genginu þýðir þetta hinsvegar að
Jósep tekur ekki lengur þátt í að
róta á haugunum eftir einhverju
10 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Sunnudagur 5. apríl 1987