Þjóðviljinn - 24.07.1987, Blaðsíða 4

_________________LEIÐARI______________
Bílamir - tvíbent hjálpræði
Bifreiöar eru fyrir löngu orðnar almenning-
seign hérlendis, og íslendingar munu vera
komnir í hóp bílflestu þjóða heims. Samkvæmt
síðustu samræmdu Norðurlandatölum, frá
1985, eigum við fleiri bíla miðað við höfðatölu
en frændur okkar. Hér á landi voru þá 417 fólks-
bílar á hverja þúsund íbúa, en samsvarandi
tölur austan Atlantsála voru 369 í Volvólandinu,
345 hjá olíufurstunum, 303 við vötnin þúsund,
og aðeins 282 í Danaveldi, enda fjalllaust frón.
Þetta er í rauninni mjög eðlilegt. Utan suð-
vesturhornsins eru byggðir dreifðar og óhægt
um ferðafrelsi nema með hjálp einkabílsins, -
og hér er ekkert lestakerfi, sem annarsstaðar
dregur úr þörf fyrir bíleign. Ýmsar fleiri náttúr-
legar og félagslegar aðstæður stuðla að því að
gera bíleign sjálfsagðari á íslandi en með öðr-
um þjóðum, fyrir utan það að mörgum finnst
hreinlega gaman að keyra, hvortheldur það er
rúnturinn eða hringurinn.
En það má fyrr rota en dauðrota.
Þær fréttir bárust frá Hagstofunni í gær, og
hnykkti mörgum við, að á fyrrihluta þessa árs
hefðu samtals verið fluttar inn 13.183 bifreiðar.
Á sama tíma í fyrra var hinsvegar flutt inn 7.251
bifreið. Munurinn milli þessara árshelminga er
hvorki meira né minna en 5.932 bifreiðar.
Aukningin er rúmlega 80 prósent. Sé reiknað
með að meðalverð bifreiðar sé 400 þúsund
krónur kosta bílakaupin á árinu 5,3 milljarða
króna.
í sömu viku berast fréttir af því að hættuleg
blýmengun mælist í lofti í höfuðborginni, meng-
un sem einkum bitnar á börnum.
Um sömu mundir hefur sjónvarpið vakið at-
hygli á því að í kringum þéttbýli hlaðast upp
bílakirkjugarðar sem enginn veit hvað á að gera
við, og eru til stórra lýta í landi sem við erum að
revna að halda hreinu og óspjölluðu.
I nýrri skýrslu frá Vegagerðinni í vikunni kem-
ur fram að umferðarslys á þjóðvegum, - að
þéttbýlisslysum sumsé undanskildum - voru í
fyrra 1046. Menn urðu sárir í 230 þessara
óhappa, og í umferðinni á þjóðvegum í fyrra
urðu tíu dauðaslys.
í miðbænum í Reykjavík eru margar bestu
byggingarlóðir nú lagðar undir bílastæði, og
víða í gamla bænum eru holsár í byggðina
vegna bílastæða í nánd við fyrirtæki ýmis og
þjónustustofnanir. Og er þó verið að steypa hús
eða gryfjur fyrir bílageymslu uppá milljónatugi.
Bílstjórar á höfuðborgarsvæðinu segja allir
þá sögu að umferð hafi þyngst geysilega, og
allir íbúar á suðvesturhorninu þekkja á sjálfum
sér að ástandið er að nálgast alræmdar öng-
þveitisborgir í útlöndum. Kannski Reykjavík fari
að eiga fleira skylt með Róm en það að vera
byggð á sjö hæðum?
Ingi Ú. Magnússon gatnamálastjóri átti held-
ur í vök að verjast í morgunþætti einhvers út-
varpsins í fyrradag fyrir harðskeyttum umferð-
arspurningum og er hans mönnum þó varla um
að kenna, enda bar Ingi af sér spjótalögin með
því að spyrja á móti hvernig í ósköpunum ætti
að bregðast við því að bílum hefði fjölgað um
helming á einum áratug, miklu meira en allar
i áætlanir gerðu ráð fyrir.
Framantaldar staðreyndir benda til að okkur
sé orðin þörf á að staldra við og hugsa. Einka-
bíllinn er orðinn flestum okkar ein lífsnauðsynja,
en við megum ekki ganga svo langt að vélarnar
taki völdin, að lífsumhverfi okkar utan bílrúð-
unnar spillist vegna stjórnlausrar holskeflu bif-
reiða útum öll tún og inní alla garða.
Svarið hlýtur að verða að efla til vegs aðra
kosti við hlið einkabílsins. Að auka almennings-
samgöngur innanbæjar og landshluta á milli, að
athuga „jákvæða mismunun" fararkosta þar-
sem slíkt getur átt við: Betri strætóar, ódýrari
leigubílar, eflt rútukerfi, auknar flugsamgöngur.
Að eiga sér bíl er sem betur fer ekki lengur
forréttindi yfirstéttar, og er löngu hætt að verða
stöðutákn, nema bíllinn heiti Cadillac og
eicf&ndinn sé borgarstjóri. Þeim mun meiri
ástæða er til að gæta þess að eigendur bifreiða
breytist ekki í þræla eignar sinnar.
-m
KUPPT OG SKORID
Pylsusala
Ásgeir Hannes Eiríksson, pyls-
uhéöinn, er eiginlega orðinn
einskonar stofnun í borgarlífi
Reykvíkinga, rétt eins og styttan
af Jóni forseta á Austurvelli og
ÓIi blaðasali í Austurstræti.
Lengi vel var hann í Gunnars-
arminum í Sjálfstæðisflokknum,
og lá um árabil undir rökstuddum
grun um að stýra lesendabréfs-
herferðum til styrktar Gunnari
heitnum, sem hann studdi af
ráðum og dáð.
En „þeim var ekki skapað
nema skilja". Eftir að Gunnar
varð allur rak Ásgeir um sævi
Sj álfstæðisflokksins einsog vélar-
vana olíuskip á Persaflóa, stjórn-
laust og líklegt til að springa í loft
upp af minnsta tilefni.
Ættaveldinu í Sjálfstæðis-
flokknum þótti Ásgeir springa
helsti oft, einkum eftir að hinnar
styrku leiðsagnar meistarans
naut ekki lengur við. Og þar
kom, að Ásgeir Hannes var enda-
nlega settur út í kuldann. Upp úr
því fann hann sér annan
meistara, Albert Guðmundsson,
og stofnaði með honum Borgar-
aflokkinn.
Síðan hefur Ásgeir Hannes
verið drjúgur við að senda sínum
gamla flokki langt nef, og Iáta
honum við sérhvert tækifæri ríða
gildar eyrnafíkjur. Til að strá
saltinu sem best í sárin flokksins,
notar hann gjarnan Morgunblað-
ið til að viðra andlegar afurðir
sínar. Fyrr í vikunni birti hann
þannig í Morgunblaðinu stór-
skemmtilega grein um nkis-
stjórnina:
Einnota
„Mannkynið hefur ferðast um
margar aldir á leið sinni frá vöggu
til grafar: Steinöld og jámöld
jafnt sem atómöld og svoleiðis. í
dag stendur það svo með tærnar í
gáttinni á nýrri öld: Öld hinna
Þetta er einnota
sljórn, piltar
einnota
íf£!ÍLHannes
En ekki er allt talið enn. Við
sáum síðustu ríkisstjórn leiða
okkur út í skuldafen í góðæri. Nú
þarf að ræsa fram fenið. Við höf-
um séð bjargráðin frá stjómar-
flokkunum þremur og em þau
ekki upp á marga fiska. Þeir
halda sínu striki og leggja fleiri
skatta á fólkið sem einkum bitna
á ekkjum og munaðarlausum:
Þeim dettur ekki í hug að hlífa
ekkjum og spara í ríkisrekstri og
draga saman seglin. Þeim dettur
ekki í hug að hlífa munaðar-
lausum og leita nýrra leiða og
senda djarfa menn út af örkinni
til að finna nýjar tekjulindir.
Þeim dettur ekkert annað í hug
en að auka skattinn. Því miður.
einnota hluta.
Við þekkjum vel einnota
bleyjur og snýtuklúta. Umbúðir
utan um söluvöru eru óðum að
þróast í þessa átt. í erlendu blaði
las ég svo um daginn að von er á
einnota myndavél og talsíma.
Þetta er alveg makalaus framþró-
un.
En það var ekki fyrr en á mið-
vikudaginn síðasta að ég sá að
hægt er að mynda einnota hluti
víðar en í sjálfum efnisheiminum.
Miðstjórn
og margarín
Sjálfstæðisflokknum hefur '
ekki gengið allt í haginn upp á
sfðkastið. Til dæmis gengur hon-
um illa að mynda ríkisstjórnir
sjálfum. Aðrir stjórnmálaflokkar
hafa orðið að mynda þrisvar sinn-
um fyrir hann ríkisstjórnir á síð-
ustu árum. Það var fallega gert af
þeim.
Sjálfstæðisflokknum hefur því
ekki tekist að hjálpa sér sjálfur
síðan Ólafur heitinn Thors mynd-
aði fræga Viðreisnarstjórn árið
1959 eða fyrir næstum þrem ára-
tugum. Þetta er þokkalegt af-
spurnar fyrir einn stjórnmála-
flokk af hóflegri meðalstærð.
En í síðustu viku kynnti sjálfur
Davíð Scheving úr miðstjóm
Sjálfstæðisflokksins þjóðinni nýtt
smjörlíkiskók í einnota plastdós-
um. í sömu viku kynnti formaður
Sjálfstæðisflokksins líka þjóðinni
og miðstjórninni nýja ríkisstjóm
á sínum vegum. Það dró því til
tíðinda í síðustu viku.
Einnar nætur nótt
Oft er talað um að tjalda til
einnar nætur. Yfirleitt eru þó
ríkisstjómir hugsaðar til fleiri
nátta en einnar og jafnvel eittþús-
und og einnar eins og í Arabíu.
En hin nýja ríkisstjórn þjóðar-
innar er ekki margra nátta stjórn.
Líklega stendur hún varla fleiri
nætur en þær andvökunætur sem
þurfti til að mynda hana. Þá er
alls ekki víst að allir tjaldbúar
dveljist næturlangt í tjaldinu ef að
líkum lætur. Jafnvel þó að menn
tjaldi því sem til er.
Þetta er nefnilega fyrsta ríkis-
stjórn sinnar tegundar í sögu
lands og þjóðar. Hún er af sama
toga spunnin og bleyjurnar frá
Bossa og dollurnar hans Davíðs
frænda í miðstjórninni.
Þrír gegn þremur
Áhorfendur hafa átt þess kost
að fylgjast með myndun þessarar
ríkisstjórnar. Úr fjarlægð höfum
við séð hvernig stjómarflokkarn-
ir hafa rúið hver annan trausti til
skiptis og sáð fræjum efasemdar
hver í annars garð. Úr fjarlægð
höfum við séð hvernig hugsjónir
hafa fölnað í ofbirtu ráðherra-
stóla og frumburðarréttur vikið
fyrir baunadisk. Úr fjarlægð höf-
um við séð tortryggna menn og
þreytta skrifa undir sáttmála sem
þeir trúa ekki á sjálfir.
Við höfum séð fleira. Við höf-
um séð stjómarflokkana þrjá
tærast upp í innbyrðis sundur-
lyndi þegar herfang sáttmálans
kom til skiptanna. Við höfum séð
flokkana brjóta sig í mola þegar
efablandnir menn voru leiddir til
sætis í ráðherrastóla af handahófi
og í engu sérstöku samhengi við
reynslu þeirra eða þekkingu eða
getu. Við höfum séð leiðandi
flokksmenn í heilu kjördæmun-
um hóta að axla skinnin þegar
kröfurnar náðu ekki fram að
ganga og engar refjar. Við fi'öfum
séð sitt lítið af hverju.
Einnota stjórn,
piltar
Lengi býr að fyrstu gerð, segir
málsháturinn og ríkisstjórnin
nýja er ekki undanþegin þeim
sannleika. Bæði aðdragandinn að
myndun hennar og sjálf hand-
brögðin bera vitni um
skammtíma hugsun. Hér eru
flokkarnir þrír sjálfum sér sund-
urþykkir. Hér em ráðherrar
teknir af handahófi fram yfir aðra
sem telja sig betur að stólunum
komna. Hér sitja leiðtogar heilu
landshlutanna í fýlu vegna fjar-
lægðar frá kjötkötlunum. Hér er
hver höndin upp á móti annarri
og hér tvístíga ráðvilltir kjósend-
ur flokkanna þriggja í þúsunda-
tali og athuga sinn gang. Hér er
tjaldað til einnar nætur. Lengi
býr að fyrstu gerð.
Þetta er einnota stjórn, piltar,
einnota ríkisstjórn.“
Svo mörg voru hin vísu orð
gamalreynds pylsusala úr
Austurstræti. En meðal annarra
orða: Hvaða skoðun hefur Ás-
geir Hannes Eiríksson á Borgara-
flokknum?
Er hann einnota líka?
þJOÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Utgefandl: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Rltstjórar: Árni Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur
Skarphéðinsson.
Fróttastjórl: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Garðar Guðjónsson, Guðmundur Rúnar Heiðarsson,
Hrafn Jökulsson, HjörleifurSveinbjömsson, IngunnÁsdísardóttir,
Kristín Ólafsdóttir, KristóferSvavarsson, Logi Bergmann Eiðsson
(íþróttir), Magnús H. Gíslason, MörðurÁrnason, ÓlafurGíslason,
Ragnar Karlsson, Sigurður Á. Friðþjófsson, Stefán Ásgrimsson, Vil-
borg Davíðsdóttir, Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlltstelknarar: Sævar Guðbjömsson, GarðarSigvaldason.
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrlfstofustjórl: Jóhannes Harðarson.
Skrlfstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýslngastjórl: Siqríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Unnur Agústsdóttir, Olga Clausen, Guðmunda Krist-
insdóttir.
Símvarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílstjórl: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbrelðslu- og afgrelðslustjóri: Hörður Oddfríðarson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Ipnheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, OlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, síml 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmlðja Pjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 55 kr.
Helgarblóð:60kr.
Áskriftarverö á mánuði: 550 kr.
4 SlÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 24. júlí 1987