Þjóðviljinn - 09.08.1987, Blaðsíða 5

Stöð 2 í vexti
sem eitthvað þekkir þá sögu sem
tengd er þessum slóðum að líta
þær eigin augum. Maður iifir sig
ósjálfrátt inn í þá löngu liðnu at-
burði sem þarna gerðust.
Við reyndum einnig að kynn-
ast fólkinu þarna og þjóðlífinu
eftir því sem tök voru á og tími
vannst til. Mér fannst viðhorf
fólksins þarna um margt athyglis-
verð og ýmislegt kom á óvart, -
reyndist engan veginn vera á
þann veg sem ég hafði gert mér
hugmyndir um. Gyðingar segja:
Við komum þama og keyptum
þetta land. Og það var dýrt. Svo
koma Arabarnir til okkar og þeir
segja: Við áttum þetta land og
viljum fá það aftur. Gyðingar
svara: Nú já, við skulum þá selja
ykkur landið. En þar strandar
málið. Arabarnir eru ekki borg-
unarmenn fyrir landinu. Og við
það situr.
Gyðingarnir eru mikil land-
búnaðarþjóð og samvinnu- eða
samyrkjubú þeirra eru víðfræg.
Um 90% búanna eru rekin með
þeim hætti en um 10% era ein-
staklingsbú. Um hvert samvinnu-
bú eru frá 50 og upp í 200 manns.
Búin era algerlega rekin á sam-
vinnugrundvelli og arðinum skipt
milli eigendanna. Landið er sam-
eign en hver fjölskylda býr í eigin
húsi. Þetta virðist ganga mjög
vei. Gyðingar hafa verið að nema
þetta land og byggja á undan-
förnum áram og hvað opinberar
framkvæmdir áhrærir hafa þeir
látið vegakerfið ganga fyrir öðra.
Milli Grœnlands
köldu kletta
- Petta fórstu á árinu sem leið
og það hefurðu líklega látið duga
það árið?
- Ó-nei, það gerði ég nú raunar
ekki. Síðast liðið sumar átti ég
þess kost að skreppa til Græn-
lands. Mig hefur lengi langað til
að ganga þar um gömlu íslend-
ingaslóðimar. Fór þetta með
frænku minni, sem er dóttir Þórs
Þorbergssonar en hann starfar
þama meðal Grænlendinganna,
skipuleggur ræktun og bygging-
ar. Þetta var eiginlega hálfgert
fjölskyldufyrirtæki. Þór tók á
móti okkur og við vorum þarna á
vegum hans. Við lentum á flug-
vellinum í Eiríksfirði, þar hét
áður Stokkanes, og er andspænis
Bröttuhlíð. Þór fór töluvert með
okkur þama um suðursvæðið.
Okkur fannst nú riokkuð harð-
neskjulegt að sjá ísjaka þarna um
allan sjó í júlí.
Grænlendingar leggja töluvert
kapp á sauðfjárræktina. Þar eru
nú um 80 bú. Mjólk, mjólkur-
vörar og nautakjöt flytja þeir inn
frá Danmörku en gáfu í skyn að
þeir vildu ekkert síður eiga við-
skipti við íslendinga. Þeir hafa
áhuga á kúabúskap ef land fæst til
þess. En víðast hvar er erfitt um
ræktun. Landið er grýtt og bratt
og jarðvegur grannur. Græn-
lendingar hafa mikinn áhuga á að
efla sinn landbúnað og skýtur það
kannski nokkuð skökku við það
sem hér er að gerast um þessar
mundir. Ríkið á landið en leigir
það bændum.
Grænlendingar era nú í svipuð-
um tengslum við Dani og við vor-
um 1918. En þeir vilja auðvitað
öðlast fullt sjálfstæði, enda er
óskorað frelsi um eigin mál
grundvöllur fyrir tilvera hverrar
þjóðar.
„Til Austurheims
vil ég halda”
- Pú fórsttil Grcenlands ísumar
og nú ertu að koma úr ferðalagi.
Þú lætur skammt stórra högga á
milli.
- Já, núna eftir áramótin, nán-
ar tiltekið 8. janúar, brá ég mér í
ferðalag til Austurlanda fjær eins
og þau eru nefnd. Við vorum sex
íslendingar í hópnum og þekkti
ég engan þeirra áður. Við flugum
fyrst til Hollands og svo þaðan til
Bangkok í Thailandi sem er 8-10
tíma flugferð. í Bangkok dvöld-
um við nokkra daga en flugum
þaðan til Hong Kong og vorum
þar í tvo daga. Frá Hong Kong
fóram við svo með skíðabáti til
Makaá sem er portúgölsk ný-
lenda. Þar eyddum við tveimur
eða þremur dögum. Þaðan lá
leiðin til Kína þar sem við litum á
mannlífið og búskapinn. Frá
Kína þræddum við sömu leið til
baka til Bangkok og dvöldum þar
tímakorn á baðströnd til þess að
skola af okkur rykið. Þessi ferð
tók 30 daga.
- Var þessi hópur víða að af
landinu?
- Nei, flestir voru úr Reykjavík
og svo Mosfellssveitinni, m.a.
Jón á Reykjaum og frú hans.
- Og ekki þarfað því að spyrja
að margt nýstárlegt hafi borið
fyrir augu bóndans af Barða-
ströndinni.
- Já, það er ekki of sterkt að
orði kveðið. Þótt ekki væri nú
annað en hin snögga loftslags-
breyting að koma hér norðan úr
svalanum og vera svo allt í einu
staddur í 35-40 stiga hita. Það eitt
út af fyrir sig er töluvert álag.
Mér fannst stinga mjög í augu
hinn gífurlega mikli munur á
kjörum fólks þarna. Kaupið er
yfirleitt lágt, þetta 100 kr. á dag,
en það er líka hægt að komast af
með lítið. En fólkið er ákaflega
glaðlegt og vingjarnlegt, ekki síst
í Thailandi. Og það er mjög vel
búið að ferðamönnum. Þarna era
víða miklar og glæsilegar bygg-
ingar en svo er að hinu leytinu
bátafólkið sem sumt stígur aldrei
á þurrt land. Þar munu trúarlegar
ástæður koma til.
Við lentum í áramótafagnaði í
Thailandi. Hótelið sem við
bjuggum á hélt þessa hátíð fyrir
gesti sína. Var það mikil veisla og
margháttuð og góð skemmtan.
Þetta er fjölsóttur ferðamanna-
staður og eflaust hefur þjóðin
talsverðar tekjur af ferða-
mönnum. En verslunarhættirnir
hjá sumum sölumönnunum
þarna koma Norðurálfubúanum
kynduglega fyrir sjónir. Þarna
gildir það bara að prútta við
kaupmanninn. Þá fer varla hjá
því að þú færð verðið lækkað
a.m.k. um helming.
Það leynir sér ekki að mikil
uppbygging fer fram í Kína.
Einkum á hún sér þó stað í borg-
unum. í sveitunum ríkir gamli
tíminn mjög víða ennþá, bæði
hvað snertir byggingar og vinnu-
brögð. Þar má t.d. ennþá sjá uxa
notaða til dráttar. En skilyrði til
landbúnaðar eru mjög góð í Kína
sem m.a. má marka af því að þeir
geta fengið tvær uppskerur á ári.
Það var gaman að kynnast
þessum heimi þarna eystra sem er
blessunarlega ólíkur ýmsu hjá
okkur. Tímatal Kínverja er t.d.
allt annað. Hjá þeim byrjar árið
29. janúar og nú var þar árið
2530. Þeir eru þannig 543 árum á
undan okkur. Þarna liggur heldur
engum neitt á. Allir virðast hafa
nógan tíma til alls.
- Fóruð þið þetta ekki á vegum
einhverrar ferðaskrifstofu?
- Ekki held ég að það hafi nú
beinlínis verið. en ferðin var
skipulögð af Félagi íslenskra bif-
reiðaeigenda.
Heima er best
- Nú hefur þú ekki heimsótt
Mið-Evrópulöndin og ekki held-
ur farið í svonefndar sólarlanda-
ferðir. Því valdirðu fremur
Austurlöndin?
- Líklega af því að þau eru okk-
ur svo fjarlæg. Bæði löndin sjálf
og þjóðirnar sem þau byggja era
svo ólík því sem við eigum að
venjast. Það sem nær okkur
liggur er líkara því sem við þekkj-
um. Ég hef einfaldlega séð miklu
meira af heiminum og mannlífinu
og fjölbreytileika þess með því að
fara til Austurlanda en t.d. til
Hollands, Þýskalands eða á sól-
arstrendur. Ég held að þetta sé
ástæðan.
- Vildirðu eiga þarna heima?
- Nei, ég held að þó að mörgu
sé áfátt hjá okkur sé best að búa á
íslandi og svo þá á hinum
Norðurlöndunum en þar finnst
mér ég með vissum hætti vera
heima. Þar kemur manni eigin-
lega ekkert á óvart.
- Ertu nú sestur í helgan stein?
- Nei, helst ekki. Eins og þú
sagðir áðan þá hef ég ekki ennþá
ferðast um meginland Evrópu.
Annars langar mig nú eins og sak-
ir standa mest til að heimsækja
Rússland. Við sjáum hvað setur.
-mhg
Nú munu á milli 23 og 24
þúsund afruglarar fyrir efni
Stöðvar 2 vera í gangi, og Jón
Óttar Ragnarsson, frum-
kvöðull og stjórnandi stöðvar-
innar, leikur við hvurn sinn
fingur. Á döfinni er enn frekari
þensla stöðvarinnar með
leigu á sérstökum streng frá
Pósti og síma norður heiðar.
Munu þá norðanmenn og íbú-
ar Austfjarða bætast í þann
hóp sem á kost á dýrðinni
sem felst í sápuóperum
Stöðvar 2. Hjá fyrirtækinu
vonast menn til að strengur-
inn norður geti fjölgað áskrif-
endum að efni Stöðvar 2 upp í
30 þúsundfyriráramót... Þess
má svo geta, að stöðin var
áður eingöngu til húsa á efri
hæðinni hjá Plastos, en mun
nú einnig hafa tekið yfir eina
hæð í grenndinni, - í húsnæði
Harðviðarvals. Hjarta gamla
matvælafræðingsins, dr.
Jóns Óttars, hlýtur að slá af
hógværri gleði þessa síðustu
og aflasælustu daga...B
Nýir þættir
Af Stöð 2 er það annars að
frétta, að talsverð uppstokkun
mun fyrirhuguð í þáttagerð
næsta vetur. Rætt er um að
þættir á borð við Eldlínuna og
Návígið hverfi, og í staðinn
komi jafnvel nýr fréttatengdur
þáttur sem verði mun oftar.
Sérstakur bólvirkismaður,
sem tengir saman hina ýmsu
efnisþætti hins nýja þáttar, er
fyrirhugaður að amerískri fyr-
irmynd. Ekki er enn búið að
ákveða hver fær það hlutverk
en helst er rætt um tvo menn í
því sambandi, þá Helga Pét-
ursson, einn vinsælasta
fréttamanna stöðvarinnar, og
Pál Magnússon. Hins vegar
hefur Páll í nógu að snúast
með fréttastofuna og því
hníga fleiri rök að því að það
verði Helgi, fyrrverandi rit-
stjóri NT og blaðafulltrúi Sam-
bandsins, sem hreppi hnoss-
ið eftirsótta...*
Stríð
og friður
Fleiri merk tíðindi eru raunar
af bókum. Fyrrverandi rit-
stjómarfulltrúi Þjóðviljans og
miðstjórnarmaður í Alþýðu-
bandalaginu Óskar Guð-
mundsson situr við og skrifar
mikinn ópus, sem mun eiga
að fjalla um Alþýðubandalag-
ið. Öskar hefur viðað að sér
miklum fróðleik um flokkinn,
og hefur að fróðra manna
sögn náð í nýjar og gagn-
merkar upplýsingar um stríð
og frið í hreyfingunni, allt fram
á vora daga. Bókin verður án
efa hvalreki á fjörur áhuga-
manna um sagnfræði, og
væntanlega skemmtileg af-
lestrar fyrir alla, enda skrifuð í
spennustíl nútímablaða-
mennskunnar... Það er Svart
á hvítu sem gefur út...B
Einar
Kárason
Með allra vinsælustu rithöf-
undum um þessar mundir er
Einar Kárason. Hann hefur
náð þeim fágæta árangri að
tvær bóka hans, Djöflaeyjan
og Gulleyjan, hafa verið
gefnar út í meir en tíu þúsund
eintökum. Nú er enn von á
bók frá Einari. Að þessu sinni
kemur út hjá Máli og menn-
ingu safn af frásöguþáttum
eftir Einar, vitaskuld allt glæ-
nýtt af nálinni...B
Sunnudagur 9. ágúst 1987 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 5