Þjóðviljinn - 09.10.1987, Qupperneq 4

Tími loforðanna er liðinn
I alþingiskosningunum í apríl síöastliðnum
kváðu kjósendur upp þann dóm að Framsókn-
arflokkur og Sjálfstæðisflokkur skyldu ekki
lengur geta myndað meirihluta á þingi og staðið
einir að stjórn landsins. Ríkisstjórn Steingríms
Hermannssonar lagði upp laupana en nokkrar
vangaveltur urðu um það hvort einhvers staðar
væru til þeir kunnáttumenn að komið gætu lífi í
líkið.
Þegar ríkisstjórn Þorsteins Pálssonar var
mynduð og Alþýðuflokkurinn gekk til liðs við
fyrrverandi stjórnarflokka, vaknaði sú spurning
hvort nú hefði verið galinn sá galdur er dygði til
að vekja upp draug fyrri ríkisstjórnar eða hvort í
reynd hefði kviknað nýtt líf með nýjum vonum.
Margt var það í orðum ráðherra Alþýðuflokksins
sem benti til að hér væri síður en svo um neinn
uppvakning að ræða. Nú skyldi tekið á málum
af röggsemi og festu.
Einkum var það snöfurmannleg framganga
og stór orð fjármaiaráðherra, Jóns Baldvins
Hannibalssonar, sem olli því að menn töldu að
nú hefði verið settur endapunktur við dáðleysi
fyrri ríkisstjórnar. Ekki spillti Ijúfmannleg fram-
koma og elskuleg kurteisi Jóns Sigurðssonar
viðskiptaráðherra þessu áliti.
Menn hrifust til að mynda af viðbrögðum fjár-
málaráðherra þegar upplýst var um himinháan
byggingarkostnað nýrrar flugstöðvar. Þjóðin
var sammála um nauðsyn þess að rannsakað
yrði hvernig allar flóðgáttir kostnaðaráætlana
hefðu brostið og hvort atkvæðaveiðar íhalds-
manna og krafa um að haida kokteilboð í stöð-
inni hálfkaraðri hefði hleypt upp kostnaði við
bygginguna.
Sömuleiðis vakti mikla athygli rósemi og fum-
laus framkoma viðskiptaráðherra þegar í Ijós
kom að ekki ætlaði að ganga hnökralaust að
selja Útvegsbankann. Þar mátti líta mann sem
ekki létdeigan síga þótttvísýnt væri framundan.
Landsmenn biðu spenntir eftir að sjá hvernig
tekið yrði til hendinni við stjórnsýsluna. Vissu-
lega urðu margir hissa þegar sósíaldemókrat-
arnir í ríkisstjórn stóðu að því að leggja söluskatt
á alla matvöru. Þær álögur hafa lagst þungt á
lágtekjufólk því að mestur hluti tekna þess fer í
að greiða hið daglega brauð. Flestir létu þó gott
heita og trúðu því statt og stöðugt að nýju krata-
vendirnir í ríkisstjórninni myndu sópa skúmið af
ýmsum réttlætismálum sem fengið hafa að ryk-
falla allt of lengi.
Fyrr eða síðar kemur að því að menn verða
leiðir á að bíða. Og nú vilja menn fara að sjá
efndirnar á stóru orðunum.
Hvað líður eiginlega rannsókn á byggingar-
kostnaði flugstöðvarinnar? Var bókhald verk-
kaupans með þeim ósköpum að það kosti
margra mánaða vinnu sérfræðinga að setja upp
reikninga sém sýna hvernig byggingarsagan
gekk fyrir sig?
Og hvað meö Útvegsbankann? Sýnir ekki
vandræðagangurinn á þeim vettvangi hversu
fáránlegt það er að selja bankann! Þrátt fyrir orð
fyrrverandi forsætisráðherra verða menn að
viðurkenna að viðskipti með gamalgróna ríkis-
stofnun eru töluvert stærra mál en að skreppa
út í búð og kaupa læri í sunnudagssteikina.
„Ég mun halda áfram að finna skynsamlegar
leiðir til þess að selja þennan banka,“ segir
viðskiptaráðherra í viðtali við Alþýðublaðið.
Nauðsynlegt er að taka af skarið í þessum mál-
um. Það dugar ekki að ráðherra sé einn á enda-
lausri vegferð um dimman dal til að leita að
lausn sem gerir alla ánægða. Hún er ekki til.
Góðum embættismanni byrjar að leggja sig í
framkróka um samræma mismunandi sjónar-
mið, að reyna til hins ýtrasta að leita sætta, að
ná fullkomnun í þeirri list að láta andstæðurnar
fallast í faðma. En sá, sem verður ráðherra að
loknum hápólitískum kosningum, þarf sjálfur að
hafa stefnu sem hann stendur og fellur með.
Tími loforðanna er liðinn. Nú vill fólk athafnir
en ekki orð. Og það verður fylgst vel með at-
höfnum krataráðherranna. Til þeirra eru gerðar
miklar kröfur. Vegna þess að þeir eru hinn nýi
þáttur sem samtvinnaður hefur verið hinu gam-
alþreytta bandalagi Framsóknar og (halds. En
ekki síður vegna þess að þrátt fyrir allt á Alþýðu-
flokkurinn býsna geðslegar sögulegar rætur,
rætur sem að vísu eru orðnar furðaniegr táðar
en eru vonandi ekki alveg allar sundurslitnar.
KLIPPT OG SKORID
Hvar er Alþýðu-
flokkurinn?
Hvar er Alþýðuflokkurinn
staddur í hinu pólitíska litrófi? Er
hann bleikur eftir að hafa difið
sér í sultu velferðarkerfisins, eða
er hann blár orðinn af daðri við
frjálshyggjuna nýju? Eða stendur
hann blátt áfram grár og gugginn
á miðju stjórnmálanna og lætur
alla vinda blása í gegnum sig?
Svari nú hver fyrir sig. Kannski
er Alþýðuflokkurinn allt þetta í
einu og meira til. Svo mikið er
víst, að þegar hefðbundinn krata-
flokkur eins og hann hefur verið í
stjórnarandstöðu um tíma, þá
hefur þeim fjölgað innan hans
sem rifja upp tengslin við verk-
lýðshreyfingu, gamla róttækni,
menn muna allt í einu eftir því að
það er íhaldið sem „á landið" og
það verður að gera stórt strik í
þann reikning. Svo fer Alþýðu-
flokkurinn í stjórn og ætlar að
stjórna óbreyttu þjóðfélagi sem
íhaldið hefur mótað öðrum frem-
ur betur en nokkur Sjálfstæðis-
maður gæti gert. Og þá verða
sumir langleitir sem höfðu lyft sér
í létta vímu með upprifjun á
„hugsjónum jafnaðarstefnunn-
ar“. Hvenær ætlið þið, ráðherrar
vorir elskulegir, að framkvæma
þær hugsjónir? Er það kannski
jafnaðarstefna að skipta Útvegs-
bankanum jafnt milli SÍS frænda
og útgerðarauðvaldsins?
Ljósið
sem hvarf
Klippari heyrði reyndar í
sumar roskna alþýðukonu, sem
kýs Karl Steinar, andvarpa yfir
söluskattshækkun á matvælum.
Hún kvaðst ekkert skilja í Jóni
Baldvin að standa í slíku. Ég hélt
að þessir menn... sagði hún. Og
svo sagði hún ekki fleira. Og
Klippari spurði sjálfan sig: Hve
útbreiddir skyldu nú slíkir þankar
vera meðal atkvæða og flokks-
manna?.
Þráinn Hallgrímsson tekur ein-
mitt þessi mál upp í Alþýðublað-
inu á þriðjudaginn í grein sem
hann kallar „Að rjúfa hin helgu
vé“. Hann er að mörgu leyti
ánægður með sinn flokk, en sú
ánægja er mest í fortíðinni. „Um
áratugaskeið“, segir hann,
„VAR barátta Alþýðuflokksins
samofin rimmu hins vinnandi
manns fyrir mansæmandi lífi“.
Þráinn er li'ka ánægður með að
flokkur hans er í stjórn og fer
með stóra málaflokka. En þar
með er gleði hans líka á enda.
Greinarhöfundi sýnist að fyrstu
spor ríkisstjórnarinnar séu stigin
óralangt frá „hugsjónum jafnað-
arstefnunnar". Hann segir:
„Það samrýmist t.d. alls ekki
hugmyndum okkar alþýðu-
flokksmanna að leggja aukna
skatta á matvæli. Söluskatturinn
sem lagður var á matinn okkar á
dögunum er ekki í neinu sam-
ræmi við sósíaldemókratískar
hefðir í stjórnsýslu. Og ég gef
ekkert fyrir skýringar forystu Al-
þýðuflokksins í þessu máli“.
M.ö.o. - hann gefur ekkert
fyrir það fyrirheit um að skatt-
prósentan lækki síðar og að
hækkun barnabóta um 5(X)0
krónur á ári gefi Jóni Baldvin
syndakvittun í málinu. Honum er
og hulin ráðgáta hvers vegna Jón
Baldvin setur á söluskatt á mötu-
neyti fyrirtækja og skóla. Og þeg-
ar hann les um það, að Fram-
kvæmdasjóður fatlaðra hafi kom-
ist á lista yfir væntanlegan niður-

skurð ríkisútgjalda þá fær hann
blátt áfram áfall. Og þykirsem nú
séu rofin þau hin helgu vé sem
Alþýðuflokkurinn geti ekki án
lifað.
Allir kettir
gráir
Sortnar nú Þráni Hallgrímssyni
fyrir augum um stund. „Við rjúf-
um ekki hin helgu vé,“ segir
hann. „Þá rjúfum við um leið
friðinn og eyðum traustinu, sem
byggt hefur verið upp af svo
miklu kappi og dugnaði undan-
farin misseri".
Jamm það held ég. Þetta er allt
nokkuð dapurlegt. Hér er nefni-
lega enn og aftur komið að því
sem kemur í veg fyrir að saga Al-
þýðuflokksins verði liðsmönnum
hans það efni í stolt og sjálfs-
traust, sem Þráinn Hallgrímsson
og fleiri gjarna vildu. Sá flokkur
sem vissulega var tengdur
„rimmu hins vinnandi manns",
hefur jafnan verið svo einkenni-
Iega seinheppinn í valdastólum
að honum hefur aldrei tekist það
til lengdar að haga sér í anda
ósköp hógværra „sósíaldemókr-
atískra hefða í stjórnsýslu".
Bleiki liturinn lekur af flokknum
um leið og gengið er inn í það
Kattholt sem Alþýðublaðið var á
dögunum að líkja ríkisstjórninni
við. í myrkri þess sambýlis verða
allir kettir gráir, jafnt Kratar sem
Sjálfstæðismenn, og þótt „hund-
ar“ Framsóknar fái að vera
innanstokks og auki nokkuð á
spennu í þessu þrívíða sambýli,
þá dregur samt ekki til neinna tíð-
inda. Og loks er sem ekkert hafi
gerst. Heilög vé? Nei, hvaða
rugl...
þJOÐVIUINN
Málgagn sósíalísma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufólag Þjóöviljans.
Rit8tjórar: Árni Bergmann, Þráinn Bertelsson, össur
Skarphóðinsson.
Fróttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Garðar Guðjónsson, Guðmundur Rúnar Heiðarsson,
Hrafn Jökulsson, HjörleifurSveinbjörnsson, IngunnÁsdísardóttir,
Kristín Ólafsdóttir, Kristófer Svavarsson, Logi Bergmann Eiðsson
(íþróttir), Magnús H. Gíslason, MörðurÁrnason, ólafurGíslason,
Ragnar Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Stefán Ásgrímsson, Vil-
borg Davíðsdóttir, Yngvi Kjartansson (Akureyri).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einar ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlitsteiknarar: Sævar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason.
Margrót Magnúsdóttir
Framkvæmdastjóri: Guðrún Guðmundsdóttir.
Skrif stof ustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýslngastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýslngar: Unnur Ágústsdóttir, Olga Clausen, Guðmunda Krist-
insdóttir.
Simvarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiðslu-og afgreiðslustjóri: HörðurOddfríðarson.
Afgreiðsla: Bára Sigurðardóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, OlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 55 kr.
Helgarblöð: 65 kr.
Á8kriftarverð á mánuði: 600 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Föstudagur 9. október 1987