Þjóðviljinn - 14.10.1987, Qupperneq 7

Umsjón:
Elísabet Kristín
Jökulsdóttir
Ólafur Haukur Símonarson, rithöfundur mynd - einaról.
Ólafur Haukur Símonarson:
Lokaður heimur sem
ég reyni að nálgast
- íslensk leikrit þurfa lengri tíma en erlend og mikilvægt að leikhúsið bjóði íslenskum höfundum uppá nána samvmnu
þann tíma og einnig hrein og klár
vinna, sem þá er eftir. Þannig
vann ég „Bflaverkstæði Badda" í
áföngum. Það var lesið í vor af
leikurum. Síðan tók ég það til
endurskoðunar'í sumar. Það er
mjög ákjósanlegt ferli, því það
þarf þankastrik eftir fyrstu við-
brögð leikaranna. Það vill oft
vanta í leikhúsvinnu hér á landi,
þegar um íslensk verk er að ræða.
Þau þurfa lengri tíma en erlend
verk, sem búið er að láta reyna á,
jafnvel árum saman. Það er
mikilvægt að íslenskar leiksýn-
ingar séu eins vel úr garði gerðar
og hugsanlegt er. Þessi verk eru
oft ekki sýnd á sviði fyrren að
áratugum liðnum eða jafnvel
aldrei. Oft vantar herslumuninn
á að gerð séu góð leikhúsverk úr
ágætum efnivið. Það er mikil
sóun. En leikhús sem ekki tekur
það hlutverk sitt alvarlega að
hlúa að íslenskri leiklist á engan
rétt á sér.“
Vonandi fleiri
jafnleiðir á
bíómyndum
- Hvað er mest spennandi við
leikhúsið?
„Bíddu nú við! Það eru til
dæmis mjög margir góðir lista-
menn í íslensku leikhúsi. Leikhús
getur verið mjög gagnlegur speg-
ill, svo ég tali nú eins og Vigdís
forseti."
- Þú heldur þá ekki að leikhús-
ið sé í neinni hœttu?
„Nei. Það held ég ekki. Eðlis-
eiginleikar leikhúss og td. kvik-
myndar eru svo gjörólíkir.
Leikhús verður alltaf til. Það hef-
ur alltaf verið til. Og vonandi
verða fleiri jafn leiðir á bíómynd-
um eins og ég.“
- Ein sígild spurning að lokum:
Hvað er framundan?
„Ég er alltaf með nokkur verk í
takinu, af ýmsu tagi, sem sækja
misjafnlega á. Ég tek svo eitt
fram yfir annað og reyni að koma
því áleiðis. En ég vil taka það
fram að það hefur verið mjög
ánægjulegt að starfa með þessum
öfluga hópi, sem hér er að verki.
Það er feikilega gaman að starfa
með fyrsta flokks listamönnum,
leikurum, leikstjóra og
leikmyndateiknara og öllum öðr-
um sem koma við sögu. Þannig
langar mig líka til að skrifa fleiri
leikrit."
- ekj
Fortíðin er ekki bílskrjóður...
„Það eru svo margir vasar í
samfélaginu sem erfitt er að
komast í. í lokuðum hópum
eins og fjölskyldum gerast
hlutir, sem eru alveg úrtakti
við umhverfið og ýmislegt á
kreiki, sem er á skjön við opin-
ber siðgæðisviðhorf. Það er
alls ekki sama hvort þú lemur
konuna þína úti á götu eða
inni í eldhúsi.
Svo öðru hverju er reynt
að stingaáþessum
kýlum, til dæmis með um-
ræðu í fjölmiðlum. Eins og sú
umræða sem hefur átt sér
stað að undanförnu um kyn-
ferðislegt ofbeldi gegn börn-
um. En þessari umræðu
hættir til að dala jafn skjótt og
hún hófst. Málin eru blásin
upp í fjölmiðlum í ákveðinn
tíma, en haldbærar lausnir
eru aldrei reyndartil hlítar.
Það leiðir líka hugann að því
hvað heimsmynd okkar er
undarlega samansett, hún er
bæði einföld og flókin. Það er
kannski dæmi um að maður
sé að verða miðaldra þegar
hann verður að viðurkenna að
hlutir sem virtust vera einfaldir
þegar hann var yngri, eru áka-
flegaflóknir. Svo erafturá
móti annað sem varflókið,
orðið einfaldara. En „Bíla-
verkstæði Badda“ er hvort
tveggja vinnustaður og heim-
ili, mjög lokaður heimur, sem
ég reyni að nálgast," segir
Olafur Haukur Símonarson,
rithöfundur, þegar hann var
tekinn tali í tilefni þess að á
sunnudag verðurfrumsýnt
nýtt leikrit eftir hann á Litla
sviði Þjóðleikhússins.
Ólafur Haukur hefur verið
virkt og afkastamikið skáld í hátt
á annan áratug og sent frá sér
ljóðabækur, skáldsögur og
leikrit, auk þess að semja dægur-
lög og texta. Bflaverkstæði
Badda er ellefta leikrit Ólafs, en
á síðustu árum hefur hann snúið
sér meira að þeirri tegund rit-
starfa. Á meðal verka hans eru
Blómarósir (79), Söngleikurinn
Grettir (80), sem hann samdi
með Þórarni Eldjárn og Agli Ól-
afssynij MiIIi skinns og hörunds
(84), Ástin sigrar (85) og barnal-
eikritið Kötturinn sem fer sínar
eigin leiðir (85).
Bílaverkstœði
þrunginn heimur
- AJhverju skrifaðir þú Bíla-
verkstœði Badda?
„Ég vil ekki orða uppsprettu
þessa leikrits. Það er svipað og ef
maður reynir að umorða ljóð. Og
það getur skemmt fyrir áhorfend-
um. En mig langaði til að skrifa
leikrit um tilfinningar og hin
klassísku viðfangsefni tragidí-
unnar, sem væri jafnframt
skemmtilegt. Það getur verið erf-
itt að samræma þá andstæðu
póla, því oft er svo stutt milli hlát-
urs og gráts.“
- En hver er þá kveikjan að
leikritinu?
„Mig langaði til að skrifa verk
sem væri einfalt og flókið; átaka-
mikið og dramatískt, en með
klassísku yfirbragði og sett inn í
raunveruleika sem væri tengdur
okkur. Bflaverkstæði hafa alltaf
orkað sterkt á mig. Það er þrung-
inn heimur og lokaður, sem lýtur
að vissu leyti eigin lögmálum.
Svipað og um borð í skipum. Þar
er verið að fást við hluti sem
skipta mjög miklu máli, en erfitt
fyrir utanaðkomandi að koma
auga á. Þetta er líka alger karla-
veröld. Þeir bifvélavirkjarsem ég
hef kynnst eru mjög dramatískir
menn, þó ég vilji ekki segja til um
hvort það er vinnustaðurinn sem
gerir þá þannig, eða hvort þeir
eru svona dramatískir í eðli sínu.
Þá gætum við farið að misskilja
hvor annan: Ég og bifvélavirkinn
minn.“
Ég fœ mér
frekar trillu
- Hefurðufylgstmeð cefingum?
„Ég held að það sé alls ekki
skynsamlegt fyrir höfund að vera
með á öllum æfingum. Kannski
fyrst meðan verið er að hreinsa
og snikka textann og reyna svo að
fylgjast með þegar sérstök hvörf
verða í vinnunni. En ef höfundur
ætlar sér að sitja allar æfingar er
hætta á að hann missi yfirsýn og
fari að velta sér of mikið upp úr
smáatriðum."
- Þér hefur þá ekki dottið í hug
að leikstýra eigin verkum?
„Ekki í augnablikinu. Ég held
að það þurfi langa þjálfun til að
verða góður leikstjóri, ekki
síðuren góður leikari. Þetta er
mikil þolinmæðisvinna, spurning
um svo ótal marga þætti, eins og
verkstjóm og traust. Leikstjóri
þarf að hafa fullkomið traust
leikaranna. Ég fæ mér frekar
trillu og fer á skak en að fara út í
leikstjórn."
- Er bílaverkstœði Badda frá-
brugðið öðrum leikritum þínum?
„Það er nokkuð rökrétt þróun
frá „Milli skinns og hörunds“,
sem Þjóðleikhúsið sýndi árið
1985.“
- Hvernig hefurðu unnið þetta
leikrit?
„Ég skrifa fyrstu gerð yfirleitt
mjög hratt. Um leið ogégfæbotn
í persónurnar í huganum öðlast
þær líf og eftir það er framvindan
mjög ör. Verkið getur tekið
margvíslegum breytingum eftir
„Bflaverkstæði Badda“ er kall-
að spennuverk í frétt Þjóðleik-
hússins. Sögusviðið er litla bfla-
verkstæðið þar sem Baddi bifvél-
avirki ræður ríkjum. Og lenti
utan þjóðbrautar þegar nýi ve-
gurinn var lagður í gegnum
sveitina. Verkefnin eru orðin
stopul hjá Badda og starfsmönn-
um hans og lífið breytt um svip
frá því sem áður var. Enda er
sveitin að leggjast í eyði, og
skólahald að leggjast niður í Hér-
aðsskólanum. Þegar Pétur,
fyrrum nemi í bifvélavirkjun birt-
ist óvænt eftir langa fjarveru,
skýtur óþægilegum minningum
upp á yfirborðið. Fortíðin holdi
klædd er komin inná napurt
verkstæðisgólfið. En fortíðin er
ekki gamall bflskrjóður sem hægt
er að tjasla upp á með því að
skipta um pakkningu eða endur-
nýja dempara. Hafi glæpur verið
framinn verður að horfast í augu
við það. Hvernig það tekst til er
svo önnur saga. Leiksýningunni
verða gerð frekari skil í Sunnu-
dagsblaði Þjóðviljans.
Miðvikudagur 14. október 1987 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7