Þjóðviljinn - 27.10.1987, Qupperneq 7

Áð í Grjótagjá.
Birgir Þorgilsson, ferðamálastjóri
Umhverfismál og
ferðaþjónusta
Það erindi, sem hér fer á eftir,
flutti Birgir Þorgilsson, ferða-
málastjóri á ráðstefnu um gróð-
ureyðingu og landgræðslu, sem
Líf og land efndi til fyrir nokkru.
Útlit er fyrir að á yfirstandandi
ári muni 125 þús. erlendir ferða-
menn heimsækja ísland og gjald-
eyristekjur þjóðarbúsins af seldri
þjónustu til þeirra verði í ná-
grenni við 6 miljarða kr. eða jarf-
virði 150 miljón Bandaríkjadala.
Auk þess má ætla að u.þ.b. jafn
margir íslendingar hafi ferðast
um landið og varið til þeirra
ferðalaga 3 miljörðum kr. Sam-
kvæmt þessum tölum verður
heildarvelta íslenskrar ferða-
þjónustu 9 miljarðar kr. á árinu
1987 og fjöldi ársstarfa um 6 þús.
Aukning á fjölda erlendra ferða-
manna er 50% á þremur árum.
Brauðfæðir um 5%
Samkvæmt framangreindum
tölum er ljóst að atvinnugreinin
ferðaþjónusta brauðfæðir um
það bil 5% landsmanna. Þrátt
fyrir þá staðreynd er ekki óal-
gengt að amast sé við umferð
ferðamanna um landið, þeir litnir
hornauga og sakaðir um að valda
óbætanlegu tjóni á íslenskri nátt-
úru. Vissulega eru dæmi slíks, en
í mörgum tilfellum er um að ræða
óviljaverk, unnin sökum þekk-
ingarskorts og vankunnáttu á við-
kvæmni íslenskrar náttúru.
Mikið skortir á að fullnægjandi
upplýsingum sé komið á framfæri
við ferðamenn um nauðsynlegar
umgengnisvenjur á vinsælum
ferðamannastöðum og á hálendi
landsins. í þessu tilliti þarf að
hafa í huga að farþegum í skipu-
legum hópferðum hefur að und-
anförnu farið tiltölulega fækk-
andi á sama tíma og þeim fjölgar,
sem ferðast um landið á eigin
vegum og ráða því sjálfir sínum
næturstað.
Af þessari þróun leiðir síðan að
erfiðara er um alla miðlun upp-
lýsinga, svo og eftirlit með að far-
ið sé að lögum og reglum, en það
eftirlit er í algjöru lágmarki. Það
var ekki fyrr en í sumar að lög-
regluyfirvöld fengu til afnota
einn fjórhjóladrifinn bíl, sem gat
fylgst með umferð og umgengni
utan alfaraleiða, enda framfylgni
laga og reglugerða í samræmi við
það. Eg er því þeirrar skoðunar,
að það sé fyrst og fremst okkur
sjálfum að kenna ef landinu er
misþyrmt af erlendum og inn-
lendum ferðamönnum. Ætli það
hafi nokkurn tíma gerst í íslands-
sögunni að menn væru sektaðir
fyrir að henda frá sér rusli á víða-
vangi? Um s.l. verslunarmanna-
helgi ók ég milli Borgarfjarðar og
Reykjavíkur og taldi 37 gosdósir,
sem ég sá kastað út um glugga
Heildarvelta
íslenskrar
ferðaþjónustu
um 9 miljarðar í
ár
bifreiða á ferð, að ónefndum ým-
iss konar pappírsumbúðum, sem
fóru sömu leið. Mörg dæmi gæti
ég nefnt til viðbótar um þau
skelfilegu álög, sem virðast vera
að hellast yfir okkur, á sama tíma
og ein nágrannaþjóð okkar bann-
ar notkun slíkra umbúða.
Leiðir til úrbóta
Augljóst er að áframhaldandi
fjölgun ferðamanna, á ferð um
Island verður trauðlega stöðvuð,
þó svo einhverjum dytti í hug að
með því móti mætti bregðast við
vandanum á sviði umhverfis-
mála, sem þó er ekki nema að
litlu leyti til komin vegna um-
gengni ferðafólks um landið.
Atvinnugreinin ferðaþjónusta er
ósköp einfaldlega orðin svo stór
og áríðandi þáttur í íslensku efna-
hagslífi, auk þess sem skynsam-
lega rekin ferðaþjónusta eflir og
styrkir okkur íslendinga á fjölda
mörgum öðrum sviðum. í þess
stað verður að grípa nú þegar til
þeirra ráðstafana sem duga til
þess að verja landið okkar hugs-
anlegum spjöllum af ágangi
ferðamanna.
Að því marki liggja margar
leiðir, svo sem skattlagning
ferðamanna eins og tíðkast í
Austurríki, stóraukið eftirlit og
sektir við brotum á lögum og
reglugerðum, opnun nýrra áfang-
astaða á hálendi landsins og ef til
vill tímabundin friðun annarra.
Erlendir ferðamenn eru vanari
því að fara að lögum og reglum
heldur en við íslendingar, sér-
staklega ef þeir finna að eftirlit er
virkt. Hvað okkur sjálfa snertir
þarf að hefja fræðslu í skólum
landsins án tafar um nauðsyn
náttúruverndar og umhverfismál
almennt. Við skulum hafa hug-
fast, að óspillt náttúra íslands er
okkar stærsti auður og ekki síður
áríðandi fyrir íslenska ferðaþjón-
ustu og hann varðveittist heldur
Hér hafa einhverjir landsóðar reist sér minnismerki.
en aðrar atvinnugreinar lands-
manna.
Samgönguráðherra
sent bréf
Stjórn Ferðamálaráðs hefur
rætt umhverfismál mjög ítarlega
á fundum sínum og fjallað um
náttúruvernd frá ýmsum sjónar-
hornum. í framhaldi af samþykkt
stjórnarfundar skrifaði ég sam-
gönguráðherra bréf, dags. 10. ág-
úst s.l. og fór þess á leit að hann
skipaði nefnd þriggja manna til
að gera tillögur til úrbúta á sviði
umhverfis- og náttúruverndar-
mála, svo og fleiri atriðum, sem
tengjast ferðalögum erlendra
manna urn ísland. Jafnframt er
þess óskað, að önnur viðkomandi
ráðuneyti tilnefndu einn mann
hvert til að vinna með nefndinni,
og skyldi hún skila áliti fyrir 31.
des. 1987.
Samgönguráðherra voru einn-
ig sendar fyrstu hugmyndir Ferð-
amálaráðs um þau atriði, sem
taka þarf til athugunar og endur-
skoðunar. í því sambandi má
nefna margar frásgnir um inn-
flutning erlendra ferðamanna á
matvælum og eldsneyti, sumar
sannar og aðrar tilbúningur og
hugarfóstur sögumanna. I flest-
um tilfellum eru farþegar bíla-
ferjunnar „Norröna“ taldir
helstu sökudólgarnir. Þann 31.
ágúst var ég viðstaddur komu og
brottför skipsins á Seyðisfirði, en
þann dag voru komu- og brottfar-
arfarþegar 1400 talsins. Margar
bifreiðanna höfðu meðferðis 2-6
eldsneytisbrúsa en þvert ofan á
allar frásagnir voru þeir allir tóm-
ir, enda verðmunur á eldsneyti í
Evrópulöndum lítill, auk þess
sem stranglega er bannað að
flytja eldsneyti á bílaþilfari
„Norröna" nema á eldsneytis-
geymum faratækjanna sjálfra.
Stundum þarf ekki einu sinni mý-
flugu til að úr verði úlfaldi.
Að lokum við ég þakka stjórn
Lífs og lands fyrir að gefa mér
tækifæri til að taka þátt í þessari
ráðstefnu og flytja ykkur skoðan-
ir mínar í stuttu máli. Vissulega
hefði verið áhugavert að fjalla
nánar um ýmis atriði, sem ég hefi
drepið á í þessu spj alli, en virði að
sjálfsögðu óskir ykkar um að
halda mig við tímamörkin og
þakka fyrir áheyrn og athygli.
Þriðjudagur 27. október 1987 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7