Þjóðviljinn - 28.10.1987, Blaðsíða 7

Umrœða um stefnurœðu
Fagrar umbúðir en rýit innihald
„Við samþykkjum ekki að þeir Jægst launuðu borgi stöðugt óráðsíu stjórn
valda," sagði Margrét Frímannsdóttir meðal annars í ræðu sinni. Mynd E.Ol.
Þorsteinn Pálsson vitnaði í lok
stefnuræðu sinnar á Alþingi í gær
í orð Jónasar Hallgrímssonar um
að þess væri óskandi að íslend-
ingar fari að sjá að það er aumt líf
og vesælt að sitja einn í hverju
horni og hugsa um ekkert nema
sjálfan sig og slíta svo sundur fé-
lag sitt og skipta sundur afli sínu í
svo marga parta sem orðið getur.
Ekki var laust við að að
mönnum hvarflaði að þarna væri
forsætisráðherra að snurpa ríkis-
stjórnarflokkana, en síðan Al-
þingi kom saman hefur hvert
ríkisstjórnarmálið á fætur öðru
orðið til upphlaupa í stjórnarher-
búðunum. Svo virðist sem þessi
áminning hafi haft sín áhrif þar
sem talsmenn ríkisstjórnarinnar
fóru einsog kettir í kringum
heitan graut ágreiningsmálanna,
á ýmsu var tæpt en hin breiðu
spjótin spöruð.
Stefnuræða f>orsteins Páls-
sonar er annars upptalning á ýms-
um ákvæðum ríkisstjórnar-
sáttmálans; að standa á vörð um
lífskjörin í landinu með því að
halda verðbólgu í skefjum og
skapa atvinnulífi viðunandi
starfsskilyrði, einsog segir í inn-
gangi ræðunnar. Eða svo vitnað
sé orðrétt í annan stað ræðunnar :
„Gagnkvæmur skilningur er for-
senda fyrir því að okkur takist
það ætlunarverk að tryggja upp-
byggingu og framfarir landsins
alls.“
Enda fór það svo að flestir
ræðumanna stjórnarandstöð-
unnar töluðu um fagrar umbúðir
þótt innihaldið þætti rýrt.
Þorsteinn talaði víða um
frjálsræði í viðskiptum og að ein
helsta lyftistöng íslenskra fyrir-
tækja væri erlent áhættufé í stað
erlends lánsfjár og boðaði að er-
lendum fyrirtækjum verði veitt
heimild til að eiga meirihluta í
iðnfyrirtækjum á íslandi.
í ræðunni var drepið á ýmis mál
sem talað er um í stjórnarsáttmál-
anum og þeim gerð misjafnlega
mikil skil. Breytingar á húsnæð-
islánakerfinu eru afgreiddar með
mjög almennu orðalagi og svo er
um flest önnur mál en töluverðu
púðri er þó eytt í utanríkisstefn-
una og varað við að setja hnökra í
samskiptum íslendinga við
Bandaríkjamenn í samband við
afstöðuna til hersins auk þess sem
utanríkisráðherra er varaður við
að aðhafast það sem dregið geti
úr samningsstöðu Atlantshafs-
bandalagsins og er þar sérstak-
lega minnst á umræður og hug-
myndir um kjarnavopnalaus
svæði.
Hvar er eldmóður
landnemans?
spurði Svavar Gestsson í upp-
hafi máls síns. Hvar voru nýjung-
arnar og framfarahugurinn?
Hvar er sigurvissa samstæðrar
sveitar sem er að byrja að taka á
verkunum? spurði hann einnig.
„Pað kom hvergi fram neitt af
því tagi sem kenna mætti við eld,
neista, baráttu- og samstarfs-
gleði, nema helst þegar hann
boðaði aukin umsvif útlendinga
hér á landi. í eina skiptið sem
hann hvessir sig í ræðunni er þeg-
ar hann veitist að utanríkisráð-
herra eigin ríkisstjórnar og kallar
stefnu utanríkisráðherra hvorki
meira né minna en þjóðhættulega
sýndarmennsku.“
Svavar talaði um deilurnar
innan stjórnarinnar vegna þeirra
tveggja frumvarpa sem komið
hafa í nafni hennar fram á Al-
þingi, fjárlagafrumvarpið og
húsnæðisfrumvarpið. Sagði hann
vinnubrögðin með eindæmum og
að þau ýti undir þá almennu
skoðun að Alþýðuflokkurinn sé
vart stjórnarhæfur.
Að mati Svavars er hér um að
ræða hreinræktaða íhaldsstjórn
en það eina sem komið geti í veg
fyrir slíka stjórn sé sterkt Al-
þýðubandalag. Hefur eitthvað
breyst með tilkomu Alþýðu-
flokksins í stjórnina? spurði
hann.
Það er ekki jafnaðarstefna að
halda kaupmætti kauptaxta niðri
þannig að stjórnin fylgir ekki
jafnaðarstefnu í kjaramálum.
Hún fylgir ekki heldur jafnaðar-
stefnu í skattamálum þegar
fjármagnseigendur og stóreigna-
menn sleppa en fjármálaráðherra
hefur feril sinn með því að leggja
á matarskatt. Ekki fylgir stjórnin
heldur jafnaðarstefnu í pening-
amálum þegar opnaðar eru fyrir
burgeisana heimildir til að kaupa
hlutabréf erlendis og því síður í
byggðamálum, ekki heldur í
skólamálum og uppeldismálum.
„Pannig er ljóst að eftir þriggja
mánaða stjórnarsetu hefur Al-
þýðuflokkurinn yfirgefið jafnað-
arstefnuna og kosningaloforðin."
Niðurstaða Svavars var sú að
hér yrði mynduð íhaldsstjórn aft-
ur og aftur þar til Alþýðubanda-
laginu hefur tekist að verða sterkt
forystuafl í íslenskum
stjórnmálum, að Alþýðuflokkur-
inn hefur yfirgefið jafnaðarstefn-
una og í þriðja lagi að nú sé lag til
að fylkja þjóðinni um róttæka ís-
lenska utanríkisstefnu.
„Öll þessi verkefni kalla á Al-
þýðubandalagið, því reynslan
sýnir að þverpólitísk samtök og
miðjuflokkar duga skammt.“
Munurinn á hægri
og vinstri
er hann enginn einsog margir
halda fram? spurði Margrét
Frímannsdóttir. „Fólk hlýtur að
ruglast í ríminu þegar það hlustar
á ræðu forsætisráðherra."
Munurinn liggur í forgangsröð-
inni og hvernig fjármagnið er
fengið til að fjármagna þau verk
sem allir geti verið sammála um
að séu nauðsynleg. „Við sam-
þykkjum ekki að þeir lægst
launuðu borgi stöðugt óráðsíu
stjórnvalda. Við viljum ná í
skatta þeirra sem alltaf hafa kom-
ist undan því að greiða skatta.“
Margrét sagði að það hefði ver-
ið einkennilegt að hlusta á ræðu
forsætisráðherra, að hún hefði
ekki sagt neitt um stefnu stjórn-
arinnar né stöðuna í efna-
hagsmálum. Síðan spurði hún
hvort það væri nokkurt réttlæti í
því að leita stöðugt í pyngju
heimilanna til að borga óráðsí-
una.
Margrét benti á að jafnframt
því sem lagðir eru á almenning
hærri skattar er dregið úr þjón-
ustu við almenning og síðan
gagnrýndi hún hvernig fjöldi
verkefna er færður frá ríki til
sveitarfélaga án þess að tekju-
stofnar sveitarfélaga séu tryggð-
ir.
Að breyta orðum
i athöfn
er list hins skapandi stjórnmála-
manns, sagði Jón Baldvin Hanni-
balsson, fjármálaráðherra. Varði
hann fjárlagafrumvarpið og vís-
aði allri gagnrýni á það á bug.
Spurði svo hvernig stjórnarand-
stæðingar og einstaka stjórnarlið-
ar gætu tekið upp hanskann fyrir
hriplekt söluskattskerfi. „Núver-
andi söluskattskerfi er ónýtt.
Ætlar stjórnarandstaðan að verja
ónýtt söluskattskerfi? Býst
stjórnarandstaðan við að hún
verði slegin til riddara vegna lýð-
skrums?“
Jón Baldvin ræddi mikið
skattsvikaskýrslu þá sem unnin
var af nefnd sem Þröstur Ólafs-
son hafði formennsku í, að til-
lögur nefndarinnar hefðu verið
þær að einfalda bæri skattakerfið
og afnema undanþágur.
Síðan sagði hann að ríkis-
stjórnin væri tilbúin að hætta við
að flýta álagningu matarskattsins
til 1. nóvember ef það greiddi
fyrír samkomulagi við aðila vinn-
umarkaðarins, sem hann þó efað-
ist um að úr yrði.
Þá ræddi hann töluvert um
verkaskiptingu ríkis og sveitarfé-
laga og þá betlistafsbyggðastefnu
sem ríkisstjórnin vildi kveða nið-
ur og taldi slæmt af stjórnarand-
stöðunni að vekja upp úlfúð
vegna þess. Einnig ræddi hann
gagnrýnina á niðurskurð til
íþróttastarfsemi, en Steingrímur
Hermannsson hefur gagnrýnt
það. Sagði hann að það skipti
ekki máli hvort peningarnir
kæmu frá ríki eða lottó en íþrótt-
ahreyfingin hefðu nú úr meiru að
moða en áður.
Raunasögur úr húsnæðiskerf-
inu voru inngangurinn að ræðu
Jóhönnu Sigurðardóttur. Eyddi
hún meirihlutanum af tíma sínum
í að mæla fyrir húsnæðisfrum-
varpinu auk þess sem hún vék að
verkaskiptingunni milli ríkis og
sveitarfélaga.
Jóhanna spurði þá sem
gagnrýnt hafa frumvarpið, hvers-
vegna megi hafna þeim tekju-
lægstu en ekki þeim efnamestu í
kerfinu, þegar kerfið getur ekki
sinnt öllum nema það sigli í
strand.
Þá ræddi Jóhanna um félags-
lega kerfið og kaupleiguíbúðirn-
ar en að sögn hennar er mikill
áhugi sveitarfélaga og félagasam-
taka fyrir slíku kerfi.
Ríkisstjórnin er
einsog notaður bíll
áferðarfagur en algjörlega
ógangfær, sem hefur verið prang-
að inn á þjóðina, sagði Guð-
mundur Ágústsson og hélst sig
síðan við bílalíkinguna út ræð-
una. Hann spurði hvort ekillinn
væri að taka hægri eða vinstri
beygju og hvort hann væri ekki
að stefna til glötunar. Það eina
sem virðist ljóst að mati Guð-
mundar er að rekstrarkostn-
aðurinn er mjög mikill og al-
menningi er ætlað að borga brús-
ann. ■
Aðalheiður Bjarnfreðsdóttir
gagnrýndi bílaskattinn á öryrkja,
matarskatt og sagði að fjármála-
ráðherra hrifsaði af diskum
þeirra verst settu og kastaði því á
diska þeirra best settu.
Ingi Björn Albertsson var
þriðji ræðumaður Borgaraflokks
í fyrri umferð og sagði hann að
það væri ekki heiglum hent að
finna stefnu forsætisráðherra í
stefnuræðunni enda virtist engin
samstaða um neina stefnu hjá
ríkisstjórnarflokkunum, matar-
skatturinn væri það eina sem
náðst hefði samstaða um.
Munum beita okkur
fyrir friði og afvopnun
hvar sem við komu fram á al-
þjóðavettvangi, sagði Steingrím-
ur Hermannsson utanríkisráð-
herra.
Hann ræddi stöðu efnahags-
mála og taldi ýmsar blikur á lofti,
einkum hvað varðaði verðbólgu-
þróunin. Sagði hann frelsi gott ef
efnahagslífið þoli það og einstak-
lingarnir geti valdið því, en að
hans mati hefur það brugðist og
því hefur ekki orðið nægilegt
jafnvægi í efnahagsmálum. Þá
taldi Steingrúmur að eftirlit Seðl-
abanka með vaxtaþróuninni hafi
brugðist. Sagðist hann efast um
að nokkuð verði ráðið við verð-
bólguna nema vextir lækki.
Steingrímur impraði á ýmsum
ágeiningsmálum innan ríkis-
stjórnarinnar sem samkomulag
yrði að nást um, einsog húsnæð-
ismál, landbúnaðarmál og kvó-
tamál. „Það er mín einlæga von
að ríkisstjórnin beri gæfa til að
sitja út kjörtímabilið,“ sagði
hann að lokum.
Ólafur Þ. Þórðarson var hvass-
yrtastur allra stjórnarþing-
manna: sagði hann að stefnu Fra-
msóknar yrði að virða. Sagðist
hann ekki trúa því að óreyndu að
Alþingi hiki við að tryggja nýjum
atvinnugreinum, einsog fiskeldi
og loðdýrarækt, framlög til
rannsókarstarfs hvað sem fjárlag-
afrumvarpi liði. Þá efaðist hann
mjög um fastgengisstefnuna.
Félagsmálaráðherra ráðlagði
hann að snúa sér til viðskiptatar-
áðherra og fjármálaráðherra um
að þeir snúi við vaxtastefnunni í
stað þess að karpa við framsókn-
armenn um húsnæðisfrumvarið.
„Ég vona að ráðherra tukti báða
Jónana til.“
Að lokum sagði hann að þeir
sem standa að ríkisstjórninni
verði að gera sér grein fyrir því að
þjóðin líður engan leikaraskap.
Almenningur á að
sýna ráðdeild
og spara til að geta keypt
hlutabréf, ríkisskuldabréf og
fjárfest á erlendum peninga-
mörkuðum þegar hann er búinn
að borga matarskattinn sinn,
sagði Kristín Einarsdóttir.
Hún spurði hvaða boðskap for-
sætisráðherra hefði flutt konum.
Sagði hún aðgerðir ríkisstjórnar-
innar í hróplegu ósamræmi við þá
fjölskyldustefnu sem forsætisráð-
herra hefði kynnt, matarskattur-
inn bitnaði verst á þeim sem
hefðu flesta munna að fæða og
framlög til dagvistunarmála
gleymdust í fjárlögunum.
Kristín fagnaði hinsvegar
breyttum áherslum í utanríkis-
málum hjá Steingrími Her-
mannssyni, en sagðist bíða eftir
stefnubreytingu hjá ráðherra
varðandi hernaðarframkvæmdir
víða um land. „Fögur fyrirheit
hrökkva skammt ef athafnir sýna
annað.“
Danfríður Skarphéðinsdóttir
sagði að þenslan einangraðist við
höfuðborgarsvæðið og að góðær-
ið hefði bara skilað sér til hluta
þjóðarinnar, að pyngjur lág-
launafólks væru enn léttari en
áður nú þegar skattur hefði verið
lagður á brýnustu nauðþurftir.
„Það gengur ekki lengur að
prjóna bara suðvesturermina,"
sagði Danfríður um byggða-
stefnu ríkisstjórnarinnar.
Hún sagði það skýlausa kröfu
Kvennalistans að ekki séu greidd
lægri laun en svo að átta tíma
vinna á dag nægi til fullrar fram-
færlu.
Stefán Valgeirsson sagði að í
stefnuræðu forsætisráðherra
hefði hvergi verið komið að
kjarnanum á þeim vandamálum
sem blasa við þjóðinni, ekkert
bólaði á aðgerðum í jafnréttis-
málum, hvorki milli einstaklinga
né milli byggða landsins.
„Núverandi ríkisstjórn setur
auðgildið ofar manngildi.“
í seinni umferð umræðunnar
talaði Friðrik Sóphusson fyrir
Sjálfstæðisflokk, Ragnar Arnalds
fyrir Alþýðubandalag, Eiðpr
Guðnason fyrir Alþýðuflokk, Óli
Þ. Guðbjartsson fyrir Borgara-
flokk, Guðmundur Bjarnason
fyrir Framsóknarflokk og Þór-
hildur Þorleifsdóttir fyrir
Kvennalista.
-Sáf
Auglýsing
Styrkir til bifreiðakaupa til hreyfihamlaðra.
Umsóknarfrestur er framlengdur til 15. nóvember.
Umsóknareyðublöð liggja frammi íTryggingastofnun ríkisins og
hjá umboðsmönnum hennar um allt land.
Afgreiðslunefnd
Miðvikudagur 28. október 1987 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7