Þjóðviljinn - 03.12.1987, Síða 8

VIÐHORF
Mig langar að lesa
Kristín Á. Ólafsdóttir skrifar
Efvið hefðum tíma til að takaforskot á
jólalestrarsœluna og œtluðum að fá ein-
hverjabókina, er komútsíðustuvikur,
að láni hjá Borgarbókasafni Reykjavík-
ur, gripum við í tómt
Mig langar í Svövu og Sagna-
þuli samtímans og Nínu Björk og
Hús andanna og - og - og. Lengi
mætti bæta við þessa þulu um
bækur sem mig og marga aðra
fysir að lesa þegar litið er yfír jól-
abókaflóðið. Nýju bókaheitin
birtast manni hvert á fætur öðru,
en alls munu þau nálgast 400
þessi jólin. Margt er þar girnilegt
á boðstólum og maður hlakkar til
þess að tína einhvemar andans
kræsingar út úr jólabögglunum.
Aurarnir í buddunni leyfa varla
stórkaup til þess að bæta í bóka-
hillurnar umfram jólagjafir, en
þá má alltaf skreppa á bókasafnið
til þess að njóta þess sem á vant-
aði. Eða hvað?
Ef við hefðum tíma til að taka
forskot á jólalestrarsæluna og
ætluðum að fá einhverja bókina
sem kom út síðustu vikur að láni
hjá Borgarbókaafni Reykjavík-
ur, gripum við í tómt. Við gætum
ekki einu sinni látið skrá okkur á
biðlista eftir viðkomandi bók.
Skýringin? Allir peningar sem
ætlaðir voru til bókakaupa þetta
árið voru einfaldlega búnir 1.
október sl. Pað er reyndar ekki í
fyrsta sinn sem fjárveiting ársins
dugir ekki til lágmarksbóka-
kaupa, en líklega hefur þó aldrei
vantað jafn mikið uppá og nú. Til
samanburðar má nefna að 1. okt-
óber 1980 voru þó eftir 510 þús-
und krónur sem auk þess vom
talsvert verðmeiri en sama upp-
hæð í dag.
En hefur ekki starfsfólk
safnsins gleymt allri fyrirhyggju
og farið á bókakaupaflipp fyrri
hluta ársins? Reyndar ekki. 1.
október höfðu verið keypt til alls
safíisins rúmlega 11 þúsund ein-
tök. Lítum aftur á árið 1980.
Heildarinnkaup þess árs voru
tæplega 17 þúsund eintök eða
6000 fleiri en fjárveiting þessa árs
leyfir. Og samanburðurinn verð-
ur enn ískyggilegri þegar þess er
gætt að í millitíðinni hefur deildin
í Gerðubergi bæst við safnið, en
hún ætti ein og sér að fá a.m.k.
4000 eintök á ári. Breiðhyltingar
sönnuðu strax eftir opnun
safnsins í fyrra að þeir em miklir
lestrarhestar. Útlán frá Gerðu-
bergi eru jafnmikil orðin og frá
aðalsafninu í Þingholtunum. Til
þess að halda í við þessa þjónustu
ársins 1980 hefðu því kaupin í ár
þurft að vera a.m.k. 21 þúsund
eintök en ekki 11 þúsund eins og
fjárveitingin leyfir.
Fleiri íbúar og
útlánsstaðir
- færri bækur
Staðreynd máls er sú að sam-
dráttur hefur orðið undanfarin ár
í fjárveitingum og þjónusta Borg-
arbókasafns óhjákvæmilega
versnað í kjölfar nánasarháttar-
ins. Notendur safnsins hafa ef-
laust tekið eftir því að bækurnar
eru ekki allar í besta standi. Það
er vegna þess að starfsmenn
treysta sér ekki til að taka slitna
og sjúskaða bók úr umferð, þótt
þeir líði önn fyrir að lána hana,
því peningar em ekki til að
endurnýja öll úrelt eintök. Og
bækurnar slitna nú hraðar en
áður þar sem fjárveitingar leyfa
ekki kaup á jafn mörgum ein-
tökum af hverju bókarheiti. Ger-
um samanþurð á árinu sem er að
líða og 1972: Að meðaltali vora
keypt 23.6 eintök af skáldriti á
íslensku fyrir fullorðna í ár en
33.3 af sambærilegum bókum
1972. Bamabækur á íslensku
fengust að meðaltali í 50.9 ein-
tökum árið 1972 en nú er talan
komin niður í 31.6 eintak.
Þessi þróun er fráleit, ekki síst í
ljósi þess að útlánsstöðum hefur
fjölgað sem og borgarbúum á
þessu tímabili. Eintökin dreifast
nú á 7 fasta staði og jafnframt til
sérútlána svo sem skipa, eldri
borgara, fangelsa og til sérstakrar
þjónustu við þá sem ekki eiga
heimangengt „bókarinnar
heim“. Þessi fáu eintök svara
hvergi eftirspurn, enda era bið-
listar orðið kunnugt fyrirbæri hjá
Borgarbókasafninu. Ergelsi
þeirra sem enn hafa ekki fengið
jólabók frá því í fyrra þótt pöntuð
væri uppúr áramótum er skiljan-
legt. Þetta þætti líklega ekki nógu
góð þjónusta í einkageiranum.
Þurfum réttar
upplýsingar
Peningaleysi safnsins og ástand
bókakostsins varð til þess að á
síðasta ári fækkaði bókum um
741 eintak ef frá er talið Gerðu-
bergssafnið. Afskriftir á eldri
deildunum vora sem sé hærri en
heildarinnkaupin til þeirra.
Ástand fagbókakostsins er sérs-
takt áhyggjuefni, þ.e.a.s. upps-
láttarrit og handbækur í upplýs-
ingadeildum og á lestrarsal. Upp-
lýsingaþjónusta verður æ ríkari
þáttur í starfi bókasafna hér sem
erlendis og er mikið notuð. Það
er skylda safnsins að þær upplýs-
ingar sem miðlað er séu ekki úr-
eltar eða beinlínis rangar. Eins og
handbókakostur Borgarbókas-
afnsins er nú er hætta á slíku.
Þetta ástand dundi ekki yfir
Borgarbókasafn Reykjavík á
þessu ári, öllum að óvöram. Við
fjárhagsáætlanagerð síðustu ára
hefur borgarbókavörður æ ofan í
æ bent á í hvaða óefni stefndi
varðandi bókakostinn, gert skýra
grein fyrir misgengi milli hækk-
unar á bókaverði og fjárveiting-
um og sýnt fram á hvað slitinn
bókakostur þýðir í afskriftum.
Stjórnendur borgarinnar hafa þó
synjað beiðni safnsins um vel
rökstuddar fjárhæðir til að halda í
horfinu-1986 vantaði 1.3 milljón
og í ár 2.1 milljón, en til bóka-
kaupa alls safnsins vora einungis
veittar 11.2 milljónir 1987.
Skuldahalinn sem var orðinn ær-
inn fyrir hefur því enn lengst.
Það þurfti því engum að koma
á óvart þegar beiðni barst frá
safninu í októberlok um auka-
fjárveitingu, svo hægt væri að
kaupa einhverjar af jólabókun-
um fjögurhundruð. Beiðnin velt-
ist um í kerfinu í nokkrar vikur en
var svo afgreidd í borgarráði í síð-
ustu viku. Fulltrúar minnihlutans
lögðu til að umbeðnar 3.4.
milljónir yrðu veittar, en meiri-
hlutinn vildi einungis setja tæpan
þriðjung eða 1 milljón. Æðsta
valdið, borgarstjóm, mun úr-
skurða í málinu á fundi sínum í
dag, en þá endurflytur stjórnar-
andstaðan tillögu sína. Sumir
halda e.t.v. að fjárveitingar utan
samþykktrar fjárhagsáætlunar
séu illfær leið. Þeim vil ég benda á
að 10. septembersl. hafðiborgar-
stjórn afgreitt aukafjárveitingar
fýrir tæplega 43 milljónir króna.
Þar má nefna sem dæmi 20
milljóna viðbót til viðhalds
gatna, 1.1. milljón til kynningar
skaðsemi nagladekkja og 2
milljónir til hlutabréfakaupa í
Reiðhöllinni h.f. Borgarfulltrúar
geta því án kinnroða veitt bóka-
safninu okkar umbeðna auka-
fjárveitingu, minnugir þess að
bókaþjóðinni er ekki síður þörf á
andlegri bókanæringu í svartasta
skammdeginu en rennisléttum
götum og reiðfæram höllum. Það
er nógu hart að láta það spyrjast
að safnið þeirra úti á Amager í
Kaupmannahöfn fær í ár helm-
ingi hærri fjárveitingu til að þjóna
sínum 40 þúsund íbúum en Borg-
arbókasafn á íslandi, ætlað meir
en helmingi fleiri notendum. Bít-
um ekki höfuðið af skömminni
með því að veita jólabókaflóðinu
framhjá galtómum safnkassan-
um.
Kristín Á. Ólafsdóttir er borgarfulltrúi
Alþýðubandalagsins í Reykjavík.
MINNING
Hildur M. Siguröardóttir
fœdd 28. okt. 1957 - dáin 25. nóv. 1987
Þú ert perla
í mannlífssandi
meðal grásvartra steina
skínandi hrein
örlítið rispuð
en mannleg um leið
(Jóhann G. Jóhannsson)
Þannig var Hildur.
Hildur hóf störf við Æfinga-
skólann fyrir rúmu ári síðan og
varð strax mjög virk í öllu starfi
skólans bæði með nemendum og
kennurum. Kynni okkar vora
stutt og ánægjuleg. Hún var
skemmtilegur félagi og sam-
starfsmaður.
Hildur var farsæll kennari.
Hún hafði næman skilning á þörf-
um nemenda sinna, var ákveðin
en um leið hlý. Þrátt fyrir sitt
mikla skap hélt hún alltaf ró sinni
ísamskiptumviðnemendur. Hún
hafði mikinn áhuga á að nýta
smíðina innan stuðningskennsl-
unnar og hafði þegar síðastliðið
vor tekið að sér nokkra nemend-
ur í tilraunaskyni í samvinnu við
sérkennara skólans. Hún taldi
einnig að aukið samstarf smíða-
kennara við almenna kennara
stuðlaði að meira skapandi og um
leið bættu skólastarfi.
Hildur var óvenju listræn og
framleg og bera leðurskartgripir
hennar því fagurt vitni, svo ekki
sé minnst á heimili hennar þar
sem flestir hlutir voru unnir af
henni sjálfri, jafnvel eldhús-
innréttingin.
Þar sem við nú sitjum og rifjum
upp þann stutta tíma sem við átt-
um samleið með Hildi koma
mörg atvik upp í hugann. Það lýs-
ir best þeim þokka sem hún bauð
af sér að við kusum hana sem for-
mann kennarafélagsins strax á
fyrsta starfsári hennar við
skólann. Hún brást ekki trausti
okkar því hún leiddi okkur í hin
ótrúlegustu ævintýri. Má þar
nefna ógleymanlega grillveislu
með tilheyrandi uppákomum og
gönguför að Tröllafossi síð-
astliðið vor. Hugulsemi hennar
kom vel í ljós á skíðanámskeiði
um páskana þegar hún ætíð hafði
í farteskinu ríflegt nesti og auka-
bolla ef ske kynni að syfjaðir
samkennarar gleymdu bitanum
heima. Brjóstbirtan í kakóbrús-
anum sem síðasta daginn yljaði
köldum og hröktum skíðagörp-
um verður lengi í minnum höfð.
Við biðjum góðan guð að
geyma elsku Hildi og þökkum
samfylgdina. Ástvinum hennar
vottum við okkar dýpstu samúð.
Fyrir hönd samstarfsfólks í Æf-
ingaskólanum,
Helga, Jónína Vala,
Lilja og Sossa.
Hildur M. Sigurðardóttir,
kennari, er látin. Hún var fædd
hinn 28. október 1957 og var því
þrítug er hún lést miðvikudaginn
25. nóvember síðastliðinn.
Kynni okkar Hildar hófust
sumarið 1986 er hún réðst sem
kennari að Æfingaskóla Kennar-
aháskóla íslands. Sérgrein henn-
ar var handmennt og var hún
einnig lærður smiður.
Svo sem vera ber öfluðu yfir-
menn skólans sér umsagna um
Hildi hjá nokkram mönnum sem
þekktu hana sem starfsmann. Öll
vora þessi ummæli á einn veg og
má draga þau saman í orðin „úr-
vals starfsmaður og ljómandi
manneskja“. Þessi ummæli
breyttust ekki við störf hennar í
Æfingaskólanum. Þar stendur
hvert orð óhaggað. Reyndar má
bæta þar ýmsu við sem heyrir til
kostum góðs kennara.
Mér er minnisstæður einn af
fyrstu starfsdögum Hildar í Æf-
ingaskólanum, skömmu áður en
kennsla hófst haustið 1986. Hún
hafði farið vandlega yfir verkfæri
og ýmis áhöld til smíðakennslu og
sá að ýmislegt vantaði eða þurfti
endumýjunar við. Við fóram
saman til að kaupa þetta. Ég
fylgdist grannt með þessum nýja
starfsmanni sem var að brjóta þá
hefð sem staðið hafði frá upphafi
skólans að karlmaður gegndi
starfi smíðakennara. Það var
ljóst að starfsmenn verslunarinn-
ar höfðu í upphafi ekki mikla trú
á þekkingu þessarar prúðu og
velklæddu stúlku og sneru máli
sínu í byrjun frekar til undirritaðs
sem fátt kunni um verkfæri til
smíða. Hildur tók þessu með
stöku jafnaðargeði og ræddi um
verkfærin af þeirri kunnáttu og
ákveðni sem virtist gjörbreyta
skoðun starfsmannanna á þess-
um viðskiptavini.
Á næstu vikum kom smám
saman í ljós hversu víðtæk þekk-
ing Hildar var á öllu því sem laut
að handmenntum og í sumum
þáttum var hún listamaður, svo
sem í leðurvinnu. Faglegur metn-
aður hennar var mikill. Hún tjáði
mér síðastliðið sumar að hún
hefði hug á að sækja nokkra tíma
á viku í málmsmíði, þar sem hún
teldi sig þurfa að kunna til verka á
því sviði einnig til að geta beitt
fullkomlega þeim sveigjanleika
sem nauðsynlegur er í kennslu
handmenntar. Þessi beiðni
tengdist umræðu okkar um mis-
munandi þarfir nemenda. En hún
taldi sig hafa orðið vara við það
að ekki hentaði öllum jafnt að
vinna úr einu og sama efni. Svo
langt gekk þessi umræða að hún
stakk upp á því að við gerðum
tilraun með að taka handmennt'
inn í stuðningskennslu. Hún rök-
studdi sitt mál af þvílíkri fag-
mennsku og jafnframt nærgætni
og umhyggju fyrir skjólstæðing-
um sínum að ekki kom annað til
greina en að reyna þetta. Þarna
sameinaðist traust fagleg þekking
á kennslugrein og góð þekking á
kennslufræði og hlutverki kenn-
ara. Hún Hildur hafði því flest:
það til að bera sem prýðir góðan
kennara.
Hildur varð strax hrókur alls
fagnaðar í hópi starfsmanna Æf-
ingaskólans og tók virkan þátt í
félagslífi þeirra og fór þá gjaman
ótroðnar slóðir. Þar kynntumst
við enn einni hlið á Hildi. Hún
var þvílíkur unnandi íslenskrar
náttúru og heilbrigðs lífemis að
aðdáun vakti og tókst að hrífa
starfsfélaga sína með sér.
Nú er hún Hildur okkar dáin.
Hastarleg og óvægin var sú fregn.
Hún hafði skipað sér svo traustan
sess í huga okkar vinnufélag-
anna. Nú er eins og tóm eða eyða
hafi myndast. Hópurinn er ekki
samur eftir. Starfsmenn og nem-
endur Æfingaskólans sakna sárt
góðs vinar og kennara.
Ég færi foreldram og systrum
Hildar innilegar samúðarkveðj-
ur. Þeirra er sorgin stærst og
missirinn mestur. Blessuð sé
minning hennar.
Guðmundur B. Kristmundsson
8 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 3. desember 1987