Þjóðviljinn - 08.01.1988, Page 4
LEtÐARI
Eftir fjölmiölaveisluna
í DV í gær birtist kjallaragrein eftir mann sem
var feiknalega hamingjusamur með fjölmiðla-
byltinguna. Hann taldi að Stöð 2, Bylgjan og
Stjarnan hefðu stóraukið fjölbreytni í fréttum,
myndum og afþreyingarefni, væru í fremstu röð
í öllum greinum og væri allt í himnalagi ef ekki
væri bölvað Ríkisútvarpið með sín forréttindi.
Slíkar raddir heyrðust mjög oft þegar
breytingar á útvarpslögum voru í uppsiglingu.
Nú átti loksins að koma munaðar tíð með marg-
ar rásir. En þær gerast æ sjaldgæfari og ein-
hvernveginn mjóslegnari en áður. Menn hafa
fengið sitt útvarps- og sjónvarpsfrelsi en þeir
eru ekki glaðir. Meira að segja Morgunblaðið er
oftar en ekki mjög miður sín yfir Ijósvakafjölmiðl-
unum og stöðu þeirra í menningunni, þótt blaðið
telji sig bersýnilega neytt til að halda samt til
streitu einkaframtakskröfum í þessum málum
sem öðrum.
Fjölmiðlabyltingin svonefnda hefur nefnilega
staðfest með séríslenskum hætti ýmsa þá fyrir-
vara, sem gagnrýnir menn höfðu við fagnaðar-
látum þeirra sem trúa á blessunarrík áhrif mark-
aðslögmála á öllum sviðum. Munar þá mestu
um það, að aukið framboð af efni þýðir ekki
aukna fjölbreytni eins og fram var haldið, heldur
blátt áfram það, að meira er fram boðið af því
sama. Útvarps- og sjónvarpsstöðvum fjölgar
stórlegaog um leið skiptast þærtekjursem hafa
má af auglýsingum á fleiri aðila. Þar eftir knýr sú
nauðsyn fastar á að framleiða dagskrár með
sem ódýrustum hætti ( t.d. með því að snúa
poppskífum, hringja út í bæ og kjafta um allt og
ekkert). Dagskrám sem vinna er lögð í fækkar,
og sjónvarpið getur enn síður en áður framleitt
eigið efni. Líf Ijósvakafjölmiðla færist m.ö.o. í
vaxandi mæli út fyrir landsteina, verður háðara
en áður engilsaxneskri stórframleiðslu. Og auk
þess verða hinar hörðu aðstæður á markaðn-
um til þess, að æ meira er ráðist á þau skil sem
menn annars hafa viljað draga á milli auglýs-
inga og dagskrárgerðar, eins og mörg dæmi
sanna.
Fjölmiðlaþróunin hefur líka sett strik í reikning
þeirra sem trúa á vöxtinn eilífa: menn hafa árum
saman talað eins og alltaf væri afgangs hjá
mannfólkinu tími til meiri fjölmiðlaneyslu, en
þeir rekast nú á það harkalega, að það er hægur
vandi að mettafólk, það vill ekki meira. Ekki nóg
með það: sumar kannanir virðast t.d. benda til
þess að fjölgun útvarpsstöðva leiði til þess hjá
allstórum hópi fólks, að útvarp dettur með öllu út
úr lífi þess. Því þarf ekki að koma á óvart úttekt á
stöðu Ijósvakafjölmiðla sem Helgarpósturinn
birti nú í gær. En þar er frá því sagt, að sparað
verði hjá Ríkisútvarpinu, dagskrártími Sjón-
varps verði skorinn niður. Starfsmönnum verð-
ur sagt upp hjá Stjörnunni og Stöð 2 og leitað'
ýmissa sparnaðarleiða og Bylgjan, sem fór vel
af stað fjárhagslega, verður einnig að beita sig
aðhaldi.
Fjölmiðlabyltingin étur börnin sín var yfirskrift
þessarar samantektar. Nokkuð til í því. En hvað
um það - menn vildu gera þessa tilraun. Og
menn bregðast varla úr þessu við vonbrigðum
með hana með því að snúa aftur til þess
ástands sem var. Fjölmiðlar í einkaeign munu
líkast til detta upp fyrir einhverjir, margt er í þeim
efnum ófyrirsjáanlegt eins og t.d. það hvaða
usla gervihnattasjónvarp á eftir að gera hér á
landi. Hitt skiptir svo máli, að menn gefist ekki
upp við að búa sæmilega að Ríkisútvarpi allra
landsmanna og sjái m.a. til þess að fjárhags-
legur grundvöllur þess sé ekki háður ýmsum
óvæntum pólitískum uppákomum. Ekki svo að
skilja: það verður að gagnrýna Ríkisútvarpið og
veita því allskonar aðhald. En við okkar að-
stæður er það blátt áfram eini þátttakandinn í
Ijósvakadansinum sem getur andæft því að ráði
að ísland verði í vaxandi mæli engilsaxnesk
hjálenda í fjölmiðlun - með hörmulegum afleið-
ingum fyrir menningu okkar og tungu.
áb.
KLIPPT OG SKORIÐ
Ovinsælar orust-
uvélar
Sú krafa spænsku ríkisstjórnar-
innar að bandarískar phantom-
þotur skuli ekki leyfðar á Spáni,
hefur ekki vakið ýkja mikla at-
hygli hjá íslenskum fjölmiðlum.
Hér er þó um stórtíðindi að ræða
sem skipta munu sköpum fyrir
herstöðvanet Bandaríkjanna í
Evrópu og hernaðaráætlanir
NATO.
Þá Iitlu athygli, sem mál þetta
hefur hér vakið, má hugsanlega
skýra með þeirri kenningu að
flestir þeir atburðir, sem verða í
síðari hluta desember og ekki
tengjast á einn eða annan hátt
jólunum, falla í skuggann af há-
tíðahaldi og frídagasleni. Þessa
kenningu, sem er hvorki betri né
verri en ýmsar aðrar kenningar
um þjóðfélag pkkar, hefur ís-
lenska ríkisstjórnin líklega að
leiðarljósi. Hún rembdist við að
koma í gegn sem flestum lögum
fyrír og um hátíðirnar og almenn-
ingur er ekki enn farinn að átta
sig á því hvað gerðist meðan
menn voru uppteknir við jóla-
gæsina og tívólíbomburnar.
Brottvísun bandarísku Phant-
om-flugvélanna frá Spáni er mál
sem ætti að snerta okkur íslend-
inga. Meginrök Spánverja eru
þau að Phantom-vélarnar séu til
þess gerðar m.a. að bera kjarork-
usprengjur og slík vopn vilja
Spánverjar ekki. Drægi til styrj-
aldar, óttast þeir að heimavöllur
Phantom-flugvélanna yrði með
fyrstu skotmörkunum og því auki
hann líkurnar á að kjarnorkus-
prengjur falli á Spán.
Á Keflavíkurflugvelli er líka
bandarísk flugsveit sem hefur
Phantom-þotur til umráða.
Pað er nú það og það er nú það.
Við skulum ekki hafa hátt, hér er
margt að ugga.
Einhvers staðar
verða vondir að
vera
HP birti í gær fróðlega grein
eftir Magnús Torfa Ólafsson þar
sem gerð er grein fyrir stöðu mála
viðvíkjandi Torrejon-herstöð-
inni á Spáni. Niðurlag greinar-
innar er þannig: „Síðasta tilboð
bandarísku samningamannanna
var að fcekka flugvélum í Torre-
jón um þriðjung úr 72 í48. En það
fullnægir á engan hátt Spánverj-
um. Fyrirstjórninni í Madrid vak-
ir að losna í eitt skipti fyrir öll við
stóra bandaríska herstöð í hlað-
varpa höfuðborgarinnar. Hún er
ekki aðeins ögrun við spánska
þjóðerniskennd, heldur má að
auki leiða rök að því að Torrejón
hljóti að vera ofarlega á skot-
markalista í kjarnorkustyrjöld.
Hlutverk 401. skammfleygu
árásarsveitarinnar í ófriði er
nefnilega að halda til stöðva á ítal-
íu og Tyrklandi, lesta kjarnorku-
sprengjur sem þareru geymdar og
ráðast með þeim á skotmörk um
Sovétríkin sunnanverð. Ákvörð-
un Spánarstjórnar setur því allt
NA TÓ í klípu. Hver vill vista 401.
sveitina þegar hún fer alfarin frá
Spáni fyrir mitt ár 1991?“
Spegill, spegill,
herm þú mér...
Kringlan, nýja verslunarmið-
stöðin í Reykjavík, hefur verið
vinsælt umræðuefni undanfarin
misseri. Hún er eitt algengasta
dæmið sem tekið er þegar býsnast
er yfir mikilli uppbyggingu í
Reykjavík. Hún stendur illilega
þversum í kokinu á baráttujöxl-
um fyrir uppbyggingu á lands-
byggðinni sem óttast að landið sé
að sporðreisast vegna ofþenslu á
suðvesturhorninu og samdráttar
og fólksfækkunar í öðrum lands-
hlutum. Flugstöðin á Keflavíkur-
flugvelli ásamt nýjum dans-
höllum og diskótekum sækir
reyndar hratt fram á vinsældalista
þessara vandlætara en Kringlan
mun þó tróna ein í fyrsta sæti um
hríð.
Þeir sem sjá ofsjónum yfir því
að fólkið á höfuðborgarsvæðinu
fær að versla í almennilegum
búðum, geta huggað sig við að
Kringlan vekur athygli fyrir fleira
en það eitt að vera talin ónauð-
synleg viðbót við verslunarhús-
næði á Reykjavíkursvæðinu. Og
orðspor hennar fer víðar en með-
al þeirrar kvartmiljónar manna
sem þetta eysker byggir.
Nú hefur sem sagt frést að
Kringlan eigi að taka þátt í al-
þjóðlegri fegurðarsamkeppni.
Það er tímaritið Frjáls verslun
sem kann að segja frá því að það
er ekki vegna framagirni íslend-
inga að Kringlan fer í keppnina
heldur þykir kunnáttumönnum
út í hinum stóra heimi fyrirbrigð-
ið svona merkilegt og fullkom-
lega samkeppnisfært við það sem
best gerist í miljónaborgum.
„Það munu vera fulltrúar nor-
rœnna, enskra og bandarískra
verslunarmiðstöðva sem einna
harðast hafa sótt að Kringlunni
um að taka þátt í samkeppninni
og mun það að öllum líkindum
verða gert, þótt endanleg ákvörð-
un um það hafi ekki verið tekin
enn þá. “
Já, það er gaman að vera ekki
alltaf eins og álfur úr hól.
Hagsmunir
af hersetu
Það er unnt að fá ýmis verkefni
önnur hjá Bandaríkjaher en að
gera olíuhöfn í Helguvík eða
byggja kjarnorkusprengjuhelda
stjórnstöð á Keflavíkurflugvelli.
Frjáls verslun veltir því fyrir sér
hvort íslendingar geti fengið
eitthvert verk að vinna við gerð
hugbúnaðar fyrir tölvukerfi sem
stjórna á nýjum ratsjárstöðvum
hersins á Gunnólfsvíkurfjalli og í
Stigahlíð ásamt endurgerðum
stöðvum á Stokksnesi og á Mið-
nesheiði.
Hér er um gífurlega fjármuni
að rœða því áætlað er að allur sá
búnaður sem þarf í ratsjárstöðv-
arnar og uppsetning hans kosti
um 300 milljónir dollara. Óvíst er
hve stór hluti verði unninn af ís-
lenskum fyrirtœkjum en til að
menn fái einhverja hugmynd um
umfang verksins þá er 1% af því
rúmar 100 milljónir króna. Ymsir
verkþœttir verða boðnir út til
undirverktaka og œttu íslensk fyr-
irtæki að hafa möguleika í þeim
útboðum. Nú þegar hefur verið
rœtt um samvinnu hugbúnaðar-
fyrirtækja hér á landi til að bæta
samkeppnisstöðu þeirra. Það er
þó ekki fyrr en á árinu 1989 sem
búast má við að íslensk fyrirtœki
geti hafist handa.
þJÓÐVILJINN
Málgagn sósíalisma, þjóðfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandl: Útgáfufólag Þjóðviljans.
Ritstjórar: Ámi Bergmann, Mörður Árnason, Óttar Proppó.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Elísabet K. Jökulsdóttir, Guðmundur RúnarHeiðarsson,
Hrafn Jökulsson, HjörleifurSveinbjömsson, Kristín Ólafsdóttir,
Kristófer Svavarsson, Logi Bergmann Eiðsson (íþróttir). Magnús H.
Gíslason, Ólafur Gíslason, Ragnar Karlsson, SigurðurÁ.
Friðþjófsson, Vilborg Davíðsdóttir.
Handrlta- og prófarfcalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljóamyndarar: Einar Ólason, Sigurður Mar Halldórsson.
Útlitatelknarar: Sævar Guðbjörnsson, Garðar Sigvaldason, Margrót
Magnúsdóttir.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrlfstofustjórl: Jóhannes Harðarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pótursdóttir.
Auglýslngastjóri: Siaríður Hanna Sigurbjömsdóttir.
Auglýsingar: Unnur Ágústsdóttir, Olga Clausen, Guðmunda Krist-
insdóttir.
Sfmavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Ðf Istjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbrelðslu- og afgrelðslustjóri: HörðurOddfriðarson.
Útbreiðsla: G. Margrót Óskarsdóttir.
Afgrelðsla: Halla Pálsdóttir, HrefnaMagnúsdóttir.
Innhoimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ólafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Sföumúla 6, Reykjavfk, sími 681333.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og sotning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 55 kr.
Helgarblöð:65 kr.
Askriftarvorð á mánuði: 600 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 7. janúar 1988