Þjóðviljinn - 12.01.1988, Qupperneq 11

ERLENDAR FRETTIR
Israel
Óvopnaðir unglingar skotnir á götum úti. Banvænu eiturgasi varpað
úrþyrlum áflóttamannabúðirnar. Unglingar hlaða upp götutálma og
kasta grjóti að hermönnum
Enn ríkir uppreisnarástand á
herteknu svæðunum í ísrael,
þar sem óvopnaðir ungiingar
berjast af miklu hugrekki gegn
vopnaðri lögreglu og hersveitum
Israelsmanna. A mánudag skaut
einn af forystumönnum land-
nema gyðinga á Gaza-svæðinu
óvopnaðan ungling til bana eftir
að unglingar höfðu gert aðsúg að
bifreið hans.
Yasser Arafat leiðtogi PLO
sakaði ísraelssher um að nota
banvænar eiturgasbombur af
bandarískri gerð, sem vega 15 kg
hver og varpað er úr þyrlum.
Hefði allt að 300 slíkum spreng-
jum verið varpað yfir Jabalya—
flóttamannabúðirnar á Gaza-
svæðinu og kostað mörg
mannslíf. Sagt er að kona sem var
með fæðingarhríðir hefði kafnað
af völdum slíkrar sprengju síð-
astliðinn laugardag.
Arafat sagði ennfremur að ís-
raelsher hefði stóraukið við her-
afla sinn á herteknu svæðunum,
og væri fjöldi hermanna sem
sendur hefði verið inn á svæðið
nú kominn upp í 67.000.
Yitzhak Shamir forsætisráð-
herra ísraels sagði á sunnudag að
stjórn hans væri reiðubúin að
bæta ómannúðlega aðbúð Palest-
ínumanna í flóttamannabúðun-
um með nýbyggingum, auk þess
sem hann væri tilbúinn til þess að
veita hernumdu svæðunum sjálf-
stjórn eftir 5 ára friðsamlegan
reynslutíma.
„Við munum segja þessum
slátrara að þjóð okkar hafi enga
þörf fyrir húsbyggingaáform
hans...hún krefst þess eins að
hann og landnemar hans yfirgefi
ættland okkar,“ var svar Yassirs
Arafats við þessu boði.
Fréttaritarar segja að átökin
undanfarinn mánuð hafi orðið til
þess að breikka bilið á milli deilu-
aðila. Þannig sýndi skoðana-
könnun sem framkvæmd var í fs-
rael 2 vikum eftir að uppþotin
hófust að 69% ísraelsmanna taldi
að herinn tæki ekki nógu hart á
uppþotsmönnum. Aðeins 7%
töldu að þær aðgerðir
stjórnvalda, sem Öryggisráð
Sameinuðu þjóðanna hafði með-
al annars fordæmt, væru of
strangar. Fréttaritari Reuter-
fréttastofunnar segir að lítið sé
fjallað um pólitískar orsakir upp-
þotsins í ísraelskum fjölmiðlum,
heldur sé litið á það sem venju-
legt lögregluvandamál.
Undantekningar eru menn
eins og Abba Eban, fyrrverandi
utanríkisráðherra, sem sagði að
Arabískar kon-
urfyrirutan
heríangelsi
þarsemum
2000 uppþots-
menn, börn og
unglingarhafa
verið fangels-
aðir á síð-
astliðnum
mánuði. Síð-
astnú um
helgina voru
m.a. tveirpal-
estínskir
blaðamenn
settir í allt að 6
mánaða fang-
elsi ándóms-
úrskurðar.
hugsanlega myndi áframhaldandi
upplausnarástand á hernumdu
svæðunum og alþjóðleg fordæm-
ing á öryggisstefnu stjórnvalda
smátt og smátt leiða til þess að
fleiri ísraelsmann áttuðu sig á því
brjálæði að framlengja ísraelska
yfirstjórn yfir heiftúðlega ands-
núnum Palestínumönnum. Fleiri
virðast þó sjáþau áhrif ástandsins
í náinni framtíð að það verði til
þess að styrkja hin harðlínuöflin
innan Likud-bandalagsins og
auka á sigurlíkur þess yfir Verka-
mannaflokknum í kosningum
sem fram eiga að fara í nóvember
á þessu ári.
Reuter/ólg
Átök harðna á
hemumdu svæðunum
Vísindi
Ný eyðniveira fundin
Ný veiraskyld eyðniveirunni hefur borist til Evrópu og orsakað eyðni. Finnst ekki við eyðni-prófanir
Vikuritið Newsweek skýrir frá
því að franskir læknar hafí
haft til meðhöndlunar sjúkling
sem þjáðist af cyðni án þess að
vera sýktur af eyðniveirunni
HIV-1. Við nánari rannsókn kom
í Ijós að sjúklingurinn var sýktur
af annarri veiru, HIV-2, sem ckki
fínnst við venjuleg eyðnipróf, en
er erfðafræðilega skyld eyðni-
veirunni.
Þessi nýja veira er að mati vís-
indamanna upprunnin í norð-
vestanverðri Afríku, og hafa þeg-
ar fundist um 150 tilfelli sýkingar-
innar í V-Evrópu, sem öll má
rekja þangað. Ekki er talið að
veiran hafi enn borist til Amer-
íku.
Forstöðumaður eyðnirann-
sókna Alþjóða heilbrigðismála-
stofnunarinnar segir í Newsweek
að full ástæða sé til að ætla, að
veiran hafi þegar náð mun meiri
útbreiðslu en vitað sé, og að hún
muni valda farsótt á sama hátt og
HIV-1-veiran. Hins vegar sé
ekki vitað hvort þessi nýja veira
muni valda eyðni í jafn ríkum
mæli og HIV-1-veiran, og athug-
anir benda til þess að hún vinni
hægar en HIV-1-veiran.
Engin viðurkennd aðferð hef-
ur enn fundist til þess að finna
þessa nýju eyðniveiru í blóði á
fljótvirkan hátt. Hins vegar er nú
unnið að rannsóknum á heppi-
legum greiningaraðferðum.
Gerðar hafa verið athuganir á
4000 blóðsýnum frá sex V-
Afríkuríkjum, sem sýndu að tíðni
HIV-2-veirunnar þar var há, til
dæmis mældist hún vera yfir 50%
í hópi 39 vændiskvenna frá Sen-
egal.
Rannsóknir á þessari nýju
veiru hafa leitt í ljós að erfða-
eiginleikar HIV-1 og HIV-2 eru
þeir sömu að 40 hundraðsh-
lutum. Þessi staðreynd hefur vak-
ið mikla athygli vísindamanna,
sem þarna eygja nýja möguleika
til þess að skilja lífeðlisfræðilegar
forsendur fyrir skaðsemi eyðni-
veirunnar. Ganga má út frá því
að það séu þessir sameiginlegu
erfðaþættir veirutegundanna,
sem séu ónæmiskerfi mannsins
hættulegir. Hins vegar hefur
komið í ljós að HIV-2 veiran er
ennþá skyldari veirutegund, sem
kölluð er SIV og leggst á apa, en
það gerir HIV-1 hins vegar ekki.
Þannig hafa læknavísindin eygt
nýja möguleika á að gera tilraun-
ir með eyðniveiruna á öpum, sem
ekki var áður hægt.
Doktor Luc Montagnier, vís-
indamaður við Pasteur-stofnun-
ina í París, segir að þessi nýi
möguleiki hafi trúlega meiri þýð-
ingu fyrir eyðnirannsóknir en
menn geti gert sér grein fyrir.
Það er því ljós í skugga þeirrar
ógnar sem stafar af hinni nýju
eyðniveiru, að hún kann að flýta
fyrir því að vísindamönnum tak-
ist að ná valdi á þessum ógnvaldi.
En Jonathan Mann, yfirmaður
eyðnirannsókna Alþjóða heil-
brigðisstofnunarinnar segir að
lærdómurinn sem við getum
dregið af þessari nýju uppgötvun
sé að „viðureignin við eyðnifar-
aldurinn eigi eftir að verða mun
flóknari, áður en hún verður ein-
föld á ný.“ í því sambandi má
kannski spyrja þeirrar spurning-
ar, hvort ekki megi vænta þess að
enn aðrar eyðniveirutegundir
eigi eftir að finnast í framtíðinni?
Newsweek/ólg.
_ Efnahagsástand í heiminum
Ovissa í upphafi árs
OECD spáir litlum breytingum á þessu ári en hagfrœðingar segja að
spádómar hafi sýntsig hafa takmarkað gildi
egar verðbréfamarkaðir í
Evrópu opnuðu í gærmorgun
eftir þriðja stærsta verðfall í sög-
unni á Wall Street síðastliðinn
föstudag féllu verðbréf á flestum
mörkuðum álfunnar um 3-6%.
Dollarinn féll líka gagnvart vest-
urþýska markinu og japanska
jeninu og seldist um miðjan dag í
gær á 1,63 mörk eða 128,15 jen.
Síðastliðinn föstudag höfðu
verðbréf á markaðnum í Wall-
street fallið um 7% að meðaltali,
sem er þriðja mesta fall í sögunni
(á eftir heimskreppunni miklu og
„svarta mánudeginum" þann 19.
október síðastliðinn).
Þessi viðbrögð í Evrópu þykja
sýna hversu samofnir þessir
markaðir eru orðnir, og þar með
allt efnahagskerfi heimsins, því
engar aðrar orsakir gátu skýrt
breytingarnar í Evrópu en þær
breytingar sem orðið höfðu fýrir
helgina vestan hafs.
I nýlegri spá sinni fyrir árið
1988 segir OECD, Efnahags- og
framfarastofnun Evrópu, að hag-
vöxtur muni verða 1,75% að
meðaltali í Evrópu miðað við
2,25% á síðasta ári. Hagvöxtur í
Bandaríkjunum verður sam-
kvæmt sömu spá 2,50% á móti
2,75% á síðasta ári og óbreyttur,
eða 3% í Japan. Verðbólguspáin
fyrir Evrópu er 4% á móti 4,5% á
síðasta ári, en í Bandaríkjunum
er gert ráð fyrir 3,5% verðbólgu
miðaðvið3% 1987. Atvinnuleysi
mun minnka í Bandaríkjunum
niður í 6% en aukast úr 10,75%
upp í 11% í Evrópu.
Margir hagfræðingar taka spá
þessari með miklum efasemdum,
þar sem atburðir undangenginna
mánaða hafi gert alla spádóma
meira og minna marklausa.
„Jöfnurnar ganga ekki upp.
Tölvuútreikningar hagfræðing-
anna hafa beðið ósigur í sam-
keppninni við veruleikann. Saga
hagfræðinnar síðastliðin 15 ár er
öskuhaugur fullur af marklausum
jöfnum og líkingum" er haft eftir
virtum hagfræðiprófessor á ný-
legri ráðstefnu um efnahagsmál
heimsins.
En hvað er það sem hefur
breyst?
Robert J. Samuelson, hag-
fræðingur sem skrifar reglulega í
tímaritið Newsweek segir að inn-
byggð mótsögn sé falin í efna-
hagskerfi heimsins. Efnahag-
skerfið sé sambland af þrýsti-
öflum sem standi utan við ríkis-
hagsmuni, en allar ríkisstjórnir
séu hins vegar ávöxtur menning-
arlegra og pólitískra útkjálkavið-
horfa. Allir leita þjóðlegs ávinn-
ings og reyna að koma sér undan
öflum sem þeir ráða ekki við.
Hættan er fólgin í því að eftir-
sóknin eftir þjóðlegum ávinningi
og sjálfstæði skapi óreiðu sem á
endanum geri öllum erfiðara
fyrir, segirSamuelson. Bandarík-
in gerðu mikið til þess að leysa
þessa þversögn á fyrstu áratugun-
um eftir stríðið með efnahags-
legum yfirburðum og forystu sem
er ekki lengur fyrir hendi, segir
Samuelson. Um leið hefur hag-
kerfi heimsins orðið flóknara og
erfiðara að hafa stjórn á því. Ef
dollarinn heldur áfram að lækka
þarf að hækka vexti í Bandaríkj-
unum til þess að hefta verðbólgu.
Um leið og þetta gerist má búast
við kreppu í Evrópu vegna
minnkandi útflutnings til Banda-
ríkjanna. Vandinn er að leysa
ójafnvægið á milli viðskiptahalla
Bandaríkjanna og jákvæðs við-
skiptajafnaðar Vestur-
Þýskalands og Japans án þess að
þurfa að grípa til róttækra ráð-
stafana er hafi verðhrun í för með
sér. Enginn getur sagt fyrir um
hvort það muni takast, ekki einu
sinni OECD.
Reuter, Newsweek/ólg.
Þrlðjudagur 12. janúar 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 15