Þjóðviljinn - 09.03.1988, Blaðsíða 9

AUK/SlA K3d1-576
MENNING
Einfeldningsleg sálfræði
Leikfélag Akureyrar sýnir
HORFT AF BRÚNNI
eftir Arthur Miller
Leikstjóri: Theodór Júlíusson
Leikmynd: Hallmundur Kristins-
son
Þýðing: Jakob Benediktsson
Best er að taka það fram strax
að ég fór af stað norður í þetta
sinn með frekar litlar væntingar
þar sem áliti mínu á Arthur
Miller hefur hrakað mjög á und-
anförnum árum. Mér finnst verk
hans illa standast tímans tönn.
Eftir því sem tímar líða verður
gangverk þeirra augljósara og
sálfræði þeirra einfeldningslegri.
Það er eins og vanti í þau þetta
óræða og margræða, allar þessar
víddir bak við orðin sem skera úr
um það hvort skáldskapur er var-
anlegur eða ekki.
í Horft af brúnni stafar harm-
saga Eddies af því að hann girnist
stjúpdóttur sína. Sifjaspell hefur
verið gott og gilt efni í leikrit allt
frá því að Sófókles skrifaði um
Ödípus kóng, en hér fer saman sá
pempíuháttur höfundar að það er
ekki raunveruleg dóttir sem
Eddie girnist og sá háttur hans að
þurfa að ofskýra þetta allt saman
löngu eftir að allir áhorfendur eru
með á nótunum, og gerir hvort
tveggja að verkum að meðferð
höfundar á efninu verkar gam-
aldags og hallærisleg. Sama er
uppi á teningnum með umfjöllun
hans um ólöglega innflytjendur,
mál sem er ofarlega á baugi á
okkar dögum. Meðferð hans á
því verkar afskaplega yfirborðs-
leg og úrelt.
En það sem kannski verkaði
verst á mig er belgingsleg afstaða
höfundar gagnvart efni sínu.
Miller gengur hér í smiðju grískra
harmleikjaskálda eins og oft áður
- maðurinn var alltaf að reyna að
skrifa nútímaharmleik. Hann
notar lögfræðinginn Alfieri sem
eins konar kór til þess að skýra og
gera athugasemdir við gang
leiksins. Þetta verkar tilgerðar-
legt og með þessu er aukinheldur
reynt að gefa persónunum vægi
sem þær tæplega standa undir.
Og söguþráðurinn er saminn í
anda örlagahyggjunnar, allt sem
gerist á að vera óumflýjanlegt.
Atburðarásin í þessu verkar ekki
sannfærandi á mig sem órofa
keðja óumflýjanlegra atvika.
Ef eitthvert vit á að vera í
uppfærslu á þessu verki verður að
ég hygg að skoða Eddie Carbone
í ljósi hinnar tragísku hetju. Til
þess að hann standi undir því sem
Alfieri segir um hann verðum við
í upphafi að sjá hann sem góðan
mann, næstum göfugmenni, sem
hefur þá harmrænu veilu að
leggja of mikla ást á stjúpdóttur
sína og það verður honum að
falli. Við eigum að ég held að sjá
góðan og heilsteyptan menn
kikna undan ofurvaldi tilfinninga
sinna og hrynja til grunna. Mér
virðist leikstjórinn ekki hafa gert
sér grein fyrir þessu, að minnsta
SVERRIR
HÓLMARSSON
kosti ber túlkun Þráins Karls-
sonar á hlutverkinu ekki þess
vitni. Og Þráinn Karlsson er
auðvitað sá ágætisleikari að hann
hefði ráðið við að gera úr Eddie
hvað sem leikstjóra þóknaðist að
biðja um. Eins og hann leikur
Eddie er hann frá upphafi niður-
brotinn maður. Hann vantar alla
sanna reisn í byrjun sem hefði
getað gert fall hans sárt á að
horfa. Og þegar á líður fer hann
að sýna merki um hreina sinnis-
veiki.
Þessi túlkun aðalpersónunnar
er höfuðveilan í þessari sýningu.
En auk þess ber hún merki, eink-
um í seinni hluta, um þá alvarlegu
tilhneigingu til ofleiks og hama-
gangs sem skemmir svo margar
sýningar á fslandi. f þessari sýn-
ingu er fólkið með allt utan á sér
og það þýðir ekkert að segja mér
að svona séu nú ítalir. Þetta er
bara hávaði og hamagangur.
Ekki svo að skilja að allt sé
slæmt í þessari sýningu. Þráinn
Karlsson á nokkrar góðar senur
þar sem hann nær góðu sambandi
við hlutverkið. Sunna Borg er
mjög traust og hófstillt í túlkun
sinni á konu hans og var j afnbest í
sýningunni, fundvís á smáatriði í
hreyfingum sem upplýstu persón-
una. Og Erla Ruth Harðardóttir
kom vel og þekkilega fyrir í hlut-
verki Katrínar. Skúli Gautason
var hins vegar alltof stífur í hlut-
verki Rodolpho, þó að hann léki
það annars víða af einlægni. Mar-
ínó Þorsteinsson náði engan veg-
inn að gefa Alfieri þann þunga og
þá alvöru sem til þarf þannig að
persónan varð hjákátleg. Jón
Benónýsson var þokkalegur
Marco.
Þetta verk var sýnt í Þjóðleik-
húsinu fyrir einum þrjátíu árum.
Það eina sem ég man úr þeirri
sýningu er Haraldur Björnsson
sem lék Alfieri af segulmögnuð-
um krafti. Þýðing Jakobs Bene-
diktssonar hefur eflaust verið góð
og gild á þeirri sýningu. Hún er
það hins vegar ekki lengur.
Gamlar þýðingar eru með hættu-
legra veganesti sem hægt er að
leggja upp með. Þessi þýðing
hljómar alltof víða mjög bók-
málslega og vandræðalega og
gerir leikurum erfitt fyrir að kom-
ast í rétt tilfinningasamband við
textann. Sverrir Hólmarsson
100 GRÖMM ÓKEYPIS
ÞEGAR ÞÚ KAUPIR SOOg DÖS!*
* Eða réttara sagt 102 g þegar miðað er við verð á jógúrt í 180 g dósum.
Tilheyrir þú samrýndri fjölskyldu sem kemur sér Sjáðu nú til: 500 g dós af jógúrt kostar 73 kr.*
saman um hlutina, þar á meðal bragðtegundir? 180 g dós af jógúrt kostar 33 kr.*
Þú drýgir heimilispeningana með því að kaupa Sem sagt: Það er 20,4% ódýrara að kaupa stóra dós.
eina stóra dós af jógúrt frekar en 2-3 litlar.
Það er óneitanlega smábúbót þessa dagana.
HVERVILL EKKIGERAGÓÐ KAUP? ”TT\S"
* leiðbeinandi verð.