Þjóðviljinn - 30.03.1988, Blaðsíða 13

Tími vor-
laukanna
Efnjóta á blómskrúðs þeirra um mittsumarþarfað
hefja forrœktun inni fljótlega
Þegar sífellt lengri dagar boða
komu vorsins hefst annatími hjá
áhugafólki um garðrækt. Vegna
stutts sumartíma getur þurft að
leggja á sig talsverða vinnu við
ræktun blómfagurra jurta af er-
lendum uppruna. En vinnan ber
líka ríkulegan ávöxt í formi lit-
skrúðugra blóma sem gleðja
augað yfir hásumarið.
Nú er tímabært að velja sér
vorlauka og koma vexti þeirra vel
af stað, áður en þeir fá sinn end-
anlega verustað í garði eða gler-
húsum. Sumir þrífast aðeins inni
og setur þá litadýrð blómanna
svip á híbýli manna.
Æfingin skapar meirstarann í
blómarækt eins og öðru. Fyrir ný-
græðingana sem vilja spreyta sig
á vorlaukunum fengum við Láru
Jónsdóttur garðyrkjufræðing í
Blömavali, til að upplýsa um
helstu atriði í meðferð þeirra.
Forræktun
Meðal algengra vorlauka sem
forrækta þarf áður en þeir eru
settir út eru Dhalíur, Begóníur,
Gladíólur, Animónur og Asíu-
sóleyjar. Lára segir að birtan setji
því skorður hvenær hægt sé að
byrja ræktunina. Venjulega sé
hún orðin næg um miðjan mars til
að plantan fái þéttan og fallegan
vöxt. Mjög gott er að forrækta
inni í um 8 vikur en hægt er að
sleppa með 6 vikur ef byrjað er
seint.
Velja þarf potta til að forrækta
í miðað við stærð laukanna og
setja í þá nýja mold. Rótarháls og
efri hluti lauks á að vera í jarð-
vegsyfirborði, til að minni hætta
sé á að laukurinn fúni ef fólk
vökvar of mikið. Eftir að vöxtur
hefst er ágætt að bæta mold í pott-
inn, þannig að laukurinn verið 2-
3 sm undir jarðvegsyfirborði.
Pottunum þarf að koma fyrir í
glugga eða frostfríjum gróður-
húsum og er æskilegt að hitastigið
sé á bilinu 10-20 gráður. Ef birtan
er of lítil verða greinarnar
teygðar og plantan ólöguleg í
vexti. Óþarfi er að vökva með
næringu fyrr en vöxtur er vel
kominn í gang, um 6-8 vikum
eftir að sett hefur verið í mold. í
byrjun fær plantan alla sína nær-
ingu úr lauknum og það er ekki
fyrr en rætur er komnar sem
önnur næring nýtist.
Lára taldi litla hættu á því að
fólk sneri vitlausum enda upp við
gróðursetninguna, því gjarnan
veldu menn þá lauka sem væru
farnir að bruma og brumið á að
sjálfsögðu að vísa upp. Hún benti
fólki á að kaupa ekki lauka ef
sýnilegt væri að þeir væru rakir
eða fúnir. Þá eru á þeim dökkir
blettir og þeir eru linir viðkomu.
Blómstra
allt sumarið
Forræktunin er nauðsynleg til
að flýta fyrir vexti plöntunnar og
blóntgun. Ef laukarnir væru settir
beint út tæki þá allt sumarið að
búa sig undir að blómstra. Ekki
er hægt að planta út hér á landi
fyrr en í byrjun júní, því vor-
laukarnir þola ekki frost og næt-
urhiti undir 5 gráðum er óæski-
legur. Gott er að herða plöntu-
rnar fyrir útivistina með því að
láta þær dvelja úti hluta úr degi,
ef hitastig nær 10 gráðum. Ef allt
gengur að óskum má síðan búast
við blómgun í júlí og að plantan
verði síblómstrandi út sumarið.
Til að plönturnar dafni sem best
úti þarf áð stinga beðin vel og
ágætt er að blanda í þau áburði,
eða vökva með áburði.
Fyrir fyrstu frost að hausti má
taka inn laukana, sem safnað
hafa í sig forða fyrir næsta vor. Þá
þarf að þurrka og geyma á
svölum og þurrum stað. Ágætt er
að hafa þá í þurri tað- eða sand-
mold og einnig má notast við
brúna bréfpoka. Tegundirnar
geymast misvel og sagði Lára að
einna best væri að halda Dahlíum
og Begóníum óskemmdum yfir
veturinn.
Margar stærðir
og gerðir
Hægt er að velja um margar
gerðir lauka, sem gefa af sér mis-
háar plöntur. Dahlflur og Begón-
íur eru t.d. í mörgum flokkum og
litum. Þær háu eru um 1 metri og
henta ekki úti nema þar sem er
mjög skjólgott og sólríkt. Lægri
gerðir geta aftur á móti verið
skemmtilegar bæði í beð og sval-
arpotta.
Ýmsar tegundir fást af smá-
laukum, sem eru heppilegir til
ræktunar í óupphituðum gler-
skálum. Þar má telja Purpura-
staf, Freyslilju og Trúðalilju, auk
nýstárlegra tegunda eins og Croc-
osmiu, Ylmlilju og Ixia. Af stærri
laukum, sem einnig henta vel í
glerhús má nefna Ástarlilju, Ner-
ine og Svanalilju með hvítum
klukkum.
Liljur og írisar tilheyra líka
vorlaukunum. Þær þurfa góða
forræktun og eru nokkuð við-
kvæmar í meðförum að sögn
Láru. Fegurð og ilmur blómanna
Fjölbreytnin í litum og blómformi vorlauka er mjög mikil og ættu allir að geta fundið tegund að sínum smekk.
Mynd - Sig
gerir hins vegar ræktun þeirra
eftirsóknarverða fyrir áhugasamt
garðyrkjufólk.
Innilaukar
Lára taldi ágætt að hefja rækt-
un innilauka núna og væri farið
eins að við þá og forræktun úti-
lauka. Þar væri af mörgu að taka,
en fyrst mætti nefna auðræktan-
legar tegundir eins og Riddara-
stjörnu (Amaryllis), Gloxiníur
og Begóníur, sem einnig fást sem
hengiplöntur. Aðrir skemmti-
legir innilaukar væru t.d. Blæ-
lilja, Kanna og Kali.
Laukar eru ýmist seldir einir
sér eða margir í poka. Á pokun-
___________________________________________________________ um eru myndir af viðkomandi
Hér hefur Lára sett nokkra algenga lauka í potta, til að sýna hvað mikið blómum og er bara að velja eftir
á að standa upp úr og hentugar pottastærðir. í hendinni hefur hún fegurðasmekk og vonast eftir sól-
sérkennilegan lauksem nefnist Arum. Hann nýtireigin næringarforða ríku sumri til að ýta undir góða
til blómgunar og þarf því ekki að setja hann í mold. Mynd - Sig. blómauppskeru. ny
Þú boigar alltaf sama gjaldið,
hvort sem þú ert einn eða meófleirum í
Hreyfill býður sætaferðir til Keflavíkur
Ef þú ert á leið til útlanda er þægilegt að fara fyrsta spölinn í Heyfilsbíl.
Hringdu í okkur með góðum fyrirvara og greindu frá áætluðum flugtíma. Við vekjum þig
með hressilegri símhringingu, óskir þú þess.
\ HREVfíLL/
68 55 22
bílnum!