Þjóðviljinn - 01.05.1988, Blaðsíða 15

1. maí
VERKALÝÐSHREYFINGIN
MÁEKKI
BREMSAVIUA FÓLKSINS
Vilborg Þorsteinsdóttirfor-
maðurSnótarí
Vestmannaeyjum hefurverið
mikið í sviðsljósinu á undan-
förnum misserum. Hún hefur
orð á sér fyrir að vera ákveðin
í baráttunni fyrir kjörum fisk-
vinnslufólks og er sjaldan á
þvíaðgefa eftir.
Vilborg var ein þeirra sem stóð
á bakvið hugmyndina um sérsam-
band fiskvinnslufólks síðasta
sumar. Þessi hugmynd olli nokkr-
um óróleika innan Verkamanna-
sambandsins og leiddi til þess að
stofnuð var sérstök deild fisk-
vinnslufólks innan þess.
Fiskvinnslufólk í Vestmanna-
eyjum sætti sig ekki við síðustu
kjarasamninga, sem kallaðir hafa
verið Akureyrarsamningarnir. Á
sameiginlegum fundi Verka-
lýðsfélags Vestmannaeyja og
verkakvennafélagsins Snótar var
samningurinn felldur. Samningar
eru því lausir í Vestmannaeyjum.
Þjóðviljinn sló á þráðinn til
Vilborgar og átti við hana stutt
spjall. Hún var fyrst spurð hvern-
ig gengi í samningamálunum:
Það er nú svo furðulegt að við
heyrum ekki neitt frá atvinnurek-
endum og það heyrist ekki í þeim
annarsstaðar frekar en þeir væru
ekki til. Atvinnurekendur hér í
Eyjum virðast ekki vilja eða geta
talað við okkur, þeim er alger-
lega stýrt frá VSÍ.
Annars eru okkar mál nú hjá
ríkissáttasemjara sem sjálfsagt er
á kafi í málum verslunarmanna
um þessar mundir. Ég býst við að
hann hafi samband við okkur
fljótlega.
/ Ijósi atburða síðustu vikna og
rnánuða, finnst þér þá œskilegt að
hafa samflot í samningaviðrœðum
eða á að semja sér?
Ef samflot er vel undirbúið og
vel að því staðið getur það átt rétt
á sér. Tilhneigingin er aftur á
móti sú að óska eftir því að samið
sé heima. Fólk vill meina að þá sé
tekið sérstaklega á málum hvers
staðar fyrir sig.
Það er líka talað um samflot í
margs konar merkingu; um allar
launakröfur, launamál ein og sér
og svo mætti lengi telja. Þegar
samflot er um einhver einstök
mál er hugmyndin sú að svæða-
sambönd geti samið um sín sér-
mál, td. fiskvinnsluna, verslunar-
menn osfrv. En þetta hefur aldrei
virkað vegna þess að atvinnurek-
endur segja alltaf „við erum ekki
að semja allt árið um kring, við
semjum bara við hvern hóp í eitt
skipti“.
I fyrra var uppi sú hugmynd að
stofna sérsamband fiskvinnslu-
fólks og sú hugmynd virtist eiga
hljómgrunn víða. Er allur botn
dottinn úr þeirri umrœðu?
Við sendum út síðasta vor 53
bréf til félaga innan Verka-
mannasambandsins. Við vorum
að reyna að koma þessari um-
ræðu af stað. Það bárust 11 svör.
Þau komu bæði frá félögum sem
sýndu málinu áhuga og þeim sem
vildu alla vega vera með í umræð-
unni.
Síðan er það samþykkt á þingi
Verkamannasambandsins í
haust, og fékk hljómgrunn, að
frekar skyldi stefnt að deild fisk-
vinnslufólks innan Verkamanna-
sambandsins. Sérsambandshug-
myndin dó þá.
En heldurðu að stofnun deildar
breyti einhverju fyrirfiskverkunar-
fólk?
Hún kom bara of seint. Deild
getur verið ágæt þó hún gangi
ekki eins langt og sérsamband.
En það er full þörf á því að hinir
ýmsu sérhópar innan Verka-
mannasambandsins: byggingar-
menn, skinnaiðnaðurinn osfrv.
myndi sínar kröfur sjálfir. Út-
koman úr síðasta Verkamanna-
sambandssamningi og Akur-
eyrarsamningnum var ómöguleg.
Þá átti að láta reyna á launabætur
fyrir þá lægstlaunuðu, þá sem
urðu útundan og fengu ekki
fastlaunasamninga á síðasta ári.
En þetta tókst ekki.
Á Akureyri var ekki Guð-
mundur J. Guðmundsson, þar
var ekki Ásmundur. Við sjálf
vorum með málin í okkar hönd-
um og þau klúðruðust.
Ef þú lítur yfir síðustu ár, hver
finnst þér þá staða fiskvinnslufólks
vera, efnahagslega og í áliti?
Það var mikil áhersla lögð á
það að breyta þessu viðhorfi með
Viðtal við
Vilborgu
Þorsteinsdóttur
formann
Snótar í
Vestmannaeyjum
námskeiðunum. Þá átti heldur
betur að gera átak í því að breyta
ímynd fiskvinnslunnar. Þetta
tókst að hluta en það er bara svo
margt annað sem spilar inn í.
Hugmyndin var að hafa áfram-
haldandi námskeið en það er ekki
búið að semja um það ennþá.
Síðan er ljóst að okkur er að
fækka í atvinnugreininni. Á sama
tíma eru að koma tækniframfarir
sem við verðum að vera tilbúin að
taka á móti. Við verðum að
undirbúa okkur.
Ef enginn vill vinna í fisk-
vinnslunni þá er eins gott að komi
einhverjar vélar. En það eru bara
til byggðarlög sem hafa ekkert
annað að hverfa að. Það þarf því
að undirbúa það að fólk geti tekið
þátt í þróuninni og geti unnið
störf sem krefjast meiri kunnáttu
og menntunar. Þessi námskeið
sem verið hafa voru hugsuð sem
byrjunarnámskeið, það vantar
framhaldið.
Ein fiskverkakona sagði mér að
hún vœri margar vikur að vinna
upp þann bónus sem hún tapaði á
meðan hún var á námskeiðinu, er
þetta rétt?
Þetta er staðreynd. Fólk sem
hefur ekki meiri dagvinnulaun en
við höfum, leggur alla áherslu á
að ná laununum upp í gegnum
bónusinn. Svo eru til störf þar
sem enginn bónus er. Það fólk
nær upp sínum launum með
lengri yfirvinnu. Þannig að þetta
er allt skrípaleikur þegar maður
fer að hugsa um það.
Launum er mjög misskipt í
húsunum eftir störfum og bónus-
inn er mjög sveiflukenndur.
Hann fer eftir því hvaða fiskteg-
und er verið að vinna og í hvaða
umbúðir. Þetta gerir það að verk-
um að það er mjög erfitt að tala
um laun fiskverkafólks. En
auðvitað er það hroðalegt að
taxtalaunin séu svo lág að það
taki margar vikur að vinna upp
það bónustap sem fólk verður
fyrir á meðan það er á námskeiði.
Nú hafa verið gerðar rannsóknir
sem sýna að bónuskerfið er mjög
slítandi og það hefur sýnt sig í bón-
usverkföllum að framleiðslan dett-
ur svo til ekkert niður. A bónus-
kerjið framtíð fyrir sér?
Við höfum alltaf sagt það hér í
Eyjum að við værum tilbúin til að
leggja minni áherslu á bónuskröf-
ur. En þá viljum við fá tryggingu
fyrir því að fá meira út úr launa-
liðunum. Atvinnurekendur vilja
bara frekar yfirborga í gegnum
bónusinn. Þeir halda að það komi
í veg fyrirað launahækkanir fari í
gegnum allan launastigann.
Staðreyndin er hins vegar sú,
að þegar verið er að tala um laun
fiskvinnslufólks virðist manni að
alltaf sé talað um heildarlaun
þess sem hefur hæstan bónus. At-
vinnurekendum gengur betur að
hafa stjórn á laununum í gegnum
bónuskerfið.
Hvaða breytingar vilt þú sjá á
verkalýðshreyfingunni?
Ég vil sjá verkalýðshreyfing-
una virkari og í tengslum við það
sem er að gerast hjá fólkinu. Hún
má ekki virka sem bremsa á vilja
fólksins, þvert á móti á hún að
vera hvetjandi.
Við hjá Snót þykjumst vera í
þokkalegu sambandi við okkar
fólk. Hér er mikill áhugi á að
starfa með félaginu og aldrei nein
vandræði með það. Og ég trúi
ekki öðru en að þetta sé einnig
mögulegt annarsstaðar.
Fundasókn hefur að vísu verið
með eindæmum góð undanfarið
hjá flestum félögum. Þannig að
þetta er kannski að koma allt
saman.
Hið pólitíska landslag er að
breytast mikið. Hefurþað áhrif inn
í verkalýðshreyfinguna, eiga völd
stjómmálaflokkana þar eftir að
minnka?
Ég ætla að vona það, persónu-
lega er ég á móti völdum flokk-
anna í hreyfingunni. Maður hefur
horft upp á menn sem lenda í fer-
legri klemmu þar sem flokkur og
hreyfing togast á. Menn hætta að
vera málsvarar hreyfingarinnar
og verða málsvarar flokksins.
Það er talað um að við ættum
að eiga fulltrúa á flestum stöðum.
Þeir sem fara inn á Alþingi lenda í
þeirri stöðu að vilji flokksins
verður mikilvægari en það sem
hreyfingin vill. Fyrir menn sem
vilja hreyfingunni vel hlýtur þetta
að vera mjög erfið staða.
Að lokum Vilborg, einhverjar
óskir í sambandi við 1. maí?
Ég vona bara að það verði gott
veður og að þátttakan í hátíðar-
höldunum verði góð.
Þjóðviljinn óskar Vilborgu til
hamingju með daginn og vonar
að henni sé bötnuð flensan sem
þjáði hana þegar samtalið fór
fram.
-hmp
Sunnudagur 1. maf 1988 ÞJÖÐVILJINN — SÍÐA 15