Þjóðviljinn - 03.05.1988, Blaðsíða 17

-ÖRFRÉTTIR
ísraelsmenn
ERLENDAR FRÉTTIR
Pólland
Verkfall í Gdansk
Sagan endurtekursig. Verkfallstarfsmanna Lenín stáliðjuversins við Kraká hefur
staðið í viku. Jarúselski hallmœlirfrjálsri verkalýðshreyfingu 1. maí
Verkamenn í Gdansk lögðu niður vinnu í gær.
drápu tvo unga Palestínumenn á
herteknu svæðunum í fyrradag.
Talsmaður hersins greindi frá því
að dátar hefðu skotið hinn 22 ára
gamia Naim Taha til bana í
Faquaþorpi nærri Jenín. Grunur
leikur á að hann hafi verið myrtur
að tilefnislausu því yfirmaður
hermannanna sem skutu hann
hefur verið leystur frá störfum
meðan rannsókn fer fram. Nidal
Abdel Haq, 16 ára gamall, var
myrtur með enn hrottalegri
hætti. Hann hugðist festa þjóð-
fána Palestínumanna efst í há-
spennumastur þegar einhver
hleypti straumnum á. Þeir tví-
menningar voru 168. og 169. Pal-
estínumennirnir sem falla fyrir
hendi ísraelsmanna á herteknu
svæðunum frá því í desember-
mánuði í fyrra.
Bardagar
öndverðra fylkinga Palestínu-
manna í Líbanon færðust í auk-
ana í gær. Skæruliðar hollir Jassír
Arafat og PLO og stuðnings-
menn liðhlaupans Abu Musas og
Sýrlendinga bárust á banaspjót í
tveim flóttamannabúðum í
Beirút. Atökin munu hafa staðið
í þrjá daga með hléum. Að
minnsta kosti 4 menn hafa fallið
og 40 særst. Ennfremur hafa fjöl-
margir flúið búðirnar í dauðans
ofboði. Ekki er nema rúm vika
liðin frá því Arafat og Assad Sýrl-
andsforseti „sættust heilum sátt-
um“ í Damaskus og lét sá fyrr-
nefndi þá svo ummælt að „ekki
væri lengur neinn ágreiningur í
fjölskyldunni."
Lögrcgla handtók leiðtoga
hinna ýmsu dcilda Samstöðu
víðsvegar um Pólland eftir að 3
þúsund verkamcnn við Lenín
skipasmíðastöðvarnar í Gdansk
lögðu niður vinnu í gær. Það er
kunnara en frá þurfí að segja að
það var í þeim sömu skipasmíða-
stöðvum að hin frjálsu verkalýðs-
samtök urðu til á öndverðum
þessum áratug.
Heimildamenn úr röðum
andófsafla greindu frétta-
mönnunr Reuters frá því að sjö
félagar úr 13 manna þjóðarráði
Samstöðu hefðu verið færðir í
fangageymslur þegar fréttist af
verkfallinu í Gdansk. Aðrir fé-
lagar ráðsins hefðu farið í felur,
að Lech Walesa formanni undan-
skildum.
Um þrjú þúsund verkamenn
Lenín skipasmíðastöðvanna hófu
setuverkfall um nónbil í gær.
Höfðu sjónarvottar á orði að allt
væri með sama hætti og í verkfall-
inu í ágústmánuði árið 1980 en
það olli miklum umskiptum í Pól-
landi, falli Edwards Giereks
flokksformanns og stofnun Sam-
stöðu. Hvarvetna báru menn
pólska þjóðfánann og myndir af
Jóhannesi Páli II páfa.
Lögreglumenn höfðu hraðar
hendur og lokuðu hliðum stöðv-
arinnar þegar fréttir bárust af
verkfallinu. Þeir voru þó horfnir
á braut þegar Walesa bar að garði
með helsta ráðgjafa sínum, séra
Henryk Jankowski.
I fyrsta maí ávarpi sínu í fyrra-
dag hafði Walesa eggjað pólska
verkantenn lögeggjan að standa
þétt við bak 16 þúsund félaga
sinna í Lenín stáliðjuverinu í
Kraká. Verkfall þeirra hefur nú
staðið í rétta viku.
Það er augljóst að orð Walesa
hafa enn töframátt og félagar
hans í skipasmíðastöð Leníns í
Gdansk hlýddu kalli. Honurn var
vel fagnað þegar hann gekk á
þeirra fund í gær og hann sagðist
styðja þá heilshugar.
Verkfallinu í Stalowa Wola
lauk um helgina með sáttum og
því var nyjög dauft hljóð í verk-
fallsmönnum í Kraká fyrripart
dags í gær. Svo virtist sem þeir
stæðu einir uppi í hárinu á ríkis-
valdinu. Það er því síst að undra
þótt mikil fagnaðarlæti hafi brot-
ist út þegar tíðindi bárust frá
Gdansk.
Verkfall hefur verið í lengri
eða skemmri tíma í fimm stór-
iðjuverum vítt og breitt um Pól-
land síðastliðna viku. Þetta er í
fyrsta sinn að Wojciech Jarusel-
ski þarf að glíma við verfallsmenn
frá því hann setti herlög í des-
embermánuði árið 1981 til þess
að brjóta verkalýðshreyfinguna á
bak aftur.
Jaruselski var vitaskuld aðal-
ræðumaður 1. maí hátíðarhald-
anna í Varsjá. Hann veittist af
hörku að verkalýðshreyfingunni
og kvaðst ekki ljá máls á því að
tímabil „stjórnleysis og ólgu“
rynni upp að nýju.
Reuter/-ks.
Sovétríkin
Einræði og skrifræði í 70 ár
ígær var óvenju harðort „lesendabréf“ birtáforsíðu Prövdu. Saga Sovétríkjanna sögð saga um
einrœði og afturför. Bentá leiðir til bóta
Igær birti Pravda, málgagn sov-
éska kommúnistaflokksins,
„bréf frá lesenda" sem gagnrýnir
flokkinn harðlega og staðhæfír að
stjórnhættir þeir er þróast hafí í
Sovétríkjunum frá öndverðu hafí
leitt til einræðis og eyðileggingar.
Það velkist enginn í vafa um
það að bréfið sé birt með vilja
æðstu manna enda er gert óvenju
vel við höfundinn með því að
setja ritsmíð hans á sjálfa forsíð-
una. Hann krefst róttækra um-
skipta á starfsháttum flokksins og
skipulagi ríkisins, kjörs manna í
háar stöður og „alvöruumræðna“
á ráðstefnum flokksins. Höf-
undurinn kvað vera háttsettur
embættismaður í ráðuneyti flug-
mála, V. Selivanov að nafni. Þær
hugmyndir sem hann setur á
oddinn í „bréfinu“ hafa verið til
umræðu að undanförnu enda er
það almannarómur að bryddað
verði uppá ýmsum róttækum
pólitískum nýmælum á flokks-
þingi sem haldið verður í lok jún-
ímánaðar. Þá hyggist Míkhael
Gorbatsjov aðalritari knýja fram
samþykktir um lýðræði og vald-
dreifingu í flokknum.
„Við sigur októberbyltingar-
innar fékk flokkurinn öll völd í
hendur. Þá sættu ýmsir færis og
gengu í hann til þess eins að skara
eld að sinni köku.“ Selivanov
segir alla bestu félaga flokksins
hafa týnt lífi í borgarastríðinu,
hinni mannskæðu iðnvæðingu
eða í hreinsunum Stalíns. Á
valdatíma hans hafi leyndin orðið
regla í öllu starfi flokksins.
„Það varð trúarsetning að hinn
almenni félagi væri hermaður
flokksins og það væri forystu-
sveitar miðstjórnarinnar að móta
stefnuna, að skera úr um það
hvað væri rétt og hvað væri rangt.
Það varð trúarsetning að aðal-
ritarinn væri óskeikull, að orð
hans og yfirlýsingar væru
sannleikurinn og því útí hött að
alþýða manna reyndi að brjóta
málin til mergjar. Hið eina sem
hún þurfti að gera var að gæta
þess vandlega að vitna rétt og
nákvæmlega í orð leiðtogans.“
Selivanov rifjar upp að það
hafi orðið lenska á stalínstíman-
um að menn hefðu tungur tvær og
töluðu sitt með hvorri, eitt prívat
og annað opinberlega. Annars
gat líf og frelsi ástvina verið í húfi.
„Bréfritari" fetar sig áfram
veginn og staðhæfir að þeir Ník-
íta Krúsjov og Leóníd Brésnev
hafi báðir séð hag sínum best
borgið í óbreyttu kerfi og því ekki
hróflað við því. Þótt gallar þess
væru augljósir og óskaplegir. Til
að mynda hefði efnahag hnignað
jafnt og þétt vegna þeirrar óvenju
að hvaðeina væri ákveðið „uppi á
toppnum." Einnig vegna örrar
fjölgunar sníkjudýra í skrifræðis-
bákninu á kostnað heiðarlegs
verkafólks. Einnig vegna öfug-
snúins siðferðis leiðtoga og for-
ystumanna sem aðeins hugsuðu
um að koma ár sinni vel fyrir borð
undir kjörorðinu „hver er sjálf-
um sér næstur.“ Og skeyttu ekki
hætishót um verkamenn sem þeir
„heiðruðu“ þó á tyllidögum með
ávarpinu „félagi“.
Kjósendum var sagt hvað þeir
kysu einróma, leiðtogar voru
gallalausir og óhagganlegir á
stalli sínum, öll gagnrýni var
bönnuð. Valdaklíkur urðu til.
Embættismenn ríkis og flokks
urðu „ríkið“ og „flokkurinn.“ í
slagtogi með þeim voru skriffinn-
ar í viðskiptum, verkalýðshreyf-
ingunni, leynilögreglunni og
jafnvel réttir og sléttir glæpa-
menn. Sérhyggja þessara óhæfu
og spilltu manna gekk fram af
heiðarlegu fólki. „Það var niður-
lægt og missti alla trú á réttlæti
ráðamanna. Sannleikurinn er sá
að mistök okkar og annmarkar
eru umfram allt mistök og ann-
markar kommúnistaflokksins og
miðstjórnar hans, sérhvers félaga
hans.“
Selivanov bendir á ýmsar leiðir
til þess að ráða bót á þessu ömur-
lega ástandi. Flokksfélögum
verði fækkað (eru nú 19 miljónir)
og nýir félagar valdir af
kostgæfni. Af um 300 félögum í
miðstjórn verði að minnsta kosti
200 úr röðum úrvalsverkamanna
og sérfræðinga og skriffinnum
fækkað að sama skapi.
Skipuleg utnræða fari fratn á
öllum fundum og ráðstefnum
flokksins og upplýsingum verði
dreift nógu snemma til þess að
menn mæti fróðir til leiks. Allar
atkvæðagreiðslur verði ósviknar.
Selivanov vill að leiðtogar
flokks í héruðum, bæjum og
hreppum verði kjörnir almennri
kosningu. Seinna væri vel hugs-
anlegt að taka upp svipað kerfi
við val á helstu forystumönnum,
þar á meðal aðalritaranum. Allir
fái að gagnrýna alla því „ekkert
megi hefja yfir gagnrýni.“
Reuter/-ks.
Kreml. Þar hafa löngum búið „óskeikulir" menn og sérgóðir.
Þriðjudagur 3. maí 1988 ÞJÓÐVILJINN - SIÐA 17