Þjóðviljinn - 22.05.1988, Blaðsíða 15

þjóðum fært um að bjarga því
sem bjargað verður og bæta fyrir
fyrri syndir þar sem það er hægt.
Vissulega hefur sá ágæti grein-
arhöfundur mikið til síns máls
þótt spyrja mætti um leið: Hafa
menn sem hugsa svipað og hann
sjálfur gefist upp við það að leita
að einhverju öðru þróunar-
mynstri en því sem svo sannar-
lega stefnir samanlögðu lífríkinu í
háska? Eru menn eins og dæmdir
til að herma eftir „Fyrsta heimin-
um“?
Munaður -
út úr neyð
í beinu framhaldi' af þessu
vaknar líka þessi spurning: Er
náttúruvernd lúxus sem menn
leyfa sér ekki fyrr en þeir eru
komnir í álnir? Náttúruvernd
fæddist í „fyrsta“ heimi iðn-
væddra kapítalískra ríkja og ást-
æðurnar voru tvær: Annarsvegar
höfðu menn spillt svo sínu um-
hverfi að þeir voru neyddir til að
aðgerða í bókstaflegum skilningi
- hinsvegar voru samfélögin orð-
in nógu rík til að þykjast geta
leyft sér í einhverjum mæli jafn
„óarðbæra" starfsemni og náttúr-
uvernd sýnist vera (vitanlega er
hún arðbær þegar til lengdar
lætur). í höfuðríki „annars
heims“ byltingarríkja undir for-
ystu kommúnistaflokka, Sovét-
ríkjunum; hefur þróunin orðið
svipuð. Á fyrsta skeiði ætluðu
menn að yfirstíga fátæktina með
risaskrefum í iðnvæðingu og
flýttu fyrir sér með feiknalegri
sóun og tiliitsleysi við náttúruna
og auðlindaforðann. Og nú þegar
þessi afstaða hefur leitt til stór-
slysa (uppþornun Aralhafs,
mengun Bajkalvatns ofl.) þá bil-
ar hin einsýna hagvaxtarhyggja,
mótmælaalda rís og almennings-
álitinu tekst að snúa við þróun-
inni - amk hér og þar. Þriðji
heimurinn er enn á því stigi, að
fáir áhrifamenn þar telja lönd sín
hafa efni á því að sinna þessum
málum að ráði: Við teflum upp á
líf og dauða, segja þeir, fólkið
okkar er hungrað og skortir allt
til alls. Og þetta er skiljanleg af-
staða - um leið og hún er því mið-
ur notuð til að afsaka skyndigróð-
abrall nýríkra í hinum fátæku
löndum og til að skjóta á frest
ýmsum erfiðum ákvörðunum,
sem enginn mun þó undan kom-
ast.
Það dapurlegasta við þessa
þróun alla er það, að það er eins
og þurfi yfirvofandi eða raun-
veruleg stórslys til að þjóðfélög af
hinum ýmsu gerðum fari í alvöru
að reikna inn í sitt framfaradæmi
þá glæpsamlegu sóun sem um-
gengnin við náttúruna og auð-
lindir hennar hefur haft í för með
sér. Það er svo jákvætt, að marg-
falt fleiri menn en áður gera sér
grein fyrir því hvað er á seyði og
hvað er í húfi. Menn hafa að
minnsta kosti gert sér grein fyrir
því, að jörðin er „geimskip" og
vistir um borð takmarkaðar. Þeir
lifa ekki í þeirri blekkingu sem
segir mönnum að ganga í ótæm-
andi sjóð og sækja sér hnefa. Hitt
er svo eftir sem erfiðara er: að
draga ályktanir af því, að það er,
útilokað að jarðarbúar allir svo
mikið sem nálgist neyslustig
þeirra samfélaga sem ríkust eru í
dag með þeirri gífurlegu sóun á
orku og efnum sem til þess hefur
þurft. En einmitt þetta krefst
þess að menn spyrji ekki um hag-
vöxt heldur hvernig hagvöxt,
ekki um framför heldur nýtt
inntak framfaranna, gangi ekki
út frá því sem vísu að meira sé
betra heldur finni kröfum sínum
um frelsi og þroska aðra leið.
Sá sem nennir að lesa þennan
langhund getur svo spurt að lok-
um - já en hvað kemur okkur
þetta við nú í bakföllum gengis-
fellinga og markaðsvandræða og
annarra leiðinda? Kannski von
að spurt sé, því sá er eldurinn
heitastur sem undir skuldasúpu
dagsins er kynntur. En mætti þó
minna á það undir lokin, að við
búum í landi sem er herfilegar
leikið af mannavöldum en flest
önnur og lifum á sjófangi, sem
við göngum einatt svo nærri, að
við verðum að halda þúsund og
eina ræðu um sterkan bjór til að
gleyma um stund þeim ósköpum.
ÁB
Sá einn erfrjáls maður
sem fœr að aka hratt
Nýr hœgriflokkur í Sviss, Bílaflokkurinn, sker
upp herörgegn umhverfisverndarmönnum
Óánægðir smáborgarar í
Sviss leita nú í vaxandi mæli
til Bílaflokksins svonefnda,
sem Michael nokkurDreher
hefur stofnað til höfuðs þeim
sem berjast gegn mengun og
umferðarbrjálæði. Dreher
þessi vakti ekki alls fyrir löngu
fjölmiðlaathygli þegar hann
reis upp á hádegisverðarfundi
hjá Svissneska náttúru-
fræðafélaginu og mælti með
því að rauðliðar og græningjar
yrðu „negldiráveggog
sprautað á þá úr eldvörpu".
Dreher hóf sitt heilaga stríð
1979 þegar hann bauð sig fram í
Zúrich með ásökunum stórum
um aumingjaskap borgaralegra
flokka sem hefðu jánkað viðleitni
borgaryfirvalda til að takmarka
umferð einkabfla.
Hámarkshraði
í stjórnarskrána!
Framboðið bar þá lítinn árang-
ur. Tíðarandinn blés á móti Dre-
her og hans kumpánum. Um-
hverfisvernd var hætt að vera
einkamál græningja, heldur hafði
ríkið tekið þau mál upp á sína
arma. Feiknalegur umferðar-
þungi og skógardauði í þessu bfl-
ríka landi skelfdi embættismenn
krækja sér í tvö þingsæti í al-
mennum þingkosningum og sjö
og tíu sæti á fylkisþingum í kan-
ónunum St.Gallen og Thurgau
og síðan hafa hefðarflokkar borg-
aralegir nokkrar áhyggjur af
þessari hreyfingu.
Eftirlætisvígorð Drehers er að
sú þjóð ein sé frjáls sem er á hjól-
um. En hann leitast við að virkja
fleira en akstursgleði Svisslend-
inga. Hann er á móti bættum al-
menningssamgöngum, gegn
lækkun eftirlaunaaldurs, gegn út-
lendingum, hann vill fleiri hrað-
brautir, óheftan kynlífsiðnað og
kjarnorku. Hann notfærir sér af
útsjónarsemi framtíðarótta landa
sinna, ergelsi út í yfirvaldið, út-
lendingahatur og almennt ráð-
leysi kjósenda.
Hinir ráðsettari flokkar tala
um Bílaflokkinn sem alvarlegt til-
ræði við virðulegt almenningsálit
í landinu. En um leið verða menn
varir við það að Bílaflokkurinn
hafi mjög dregið úr áhuga ann-
arra hægriflokka á mengunar-
vörnum og takmörkunum um-
ferðar. Lýðræðisflokkurinn og
Svissneski þjóðarflokkurinn hafa
báðir lagt það til við stuðnings-
menn sína að þeir greiði atkvæði
gegn tillögum um takmarkanir á
einkabflaumferð og stuðning við
almenningssamgöngur sem koma
til þjóðaratkvæðagreiðslu í næsta
mánuði.
og stjórnmálamenn. Stjórnin dró
úr lagningu hraðbrauta og tak-
markaði hámarkshraða á venju-
legum vegum við 80 km á klukku-
stund ( áður var miðað við 100
km hámarkshraða) og skar hám-
arkshraða á hraðbrautum niður
úr 130 km í 120 km. Og Sviss varð
fyrsta ríkið í Evrópu til að setja
lög um það hve miklu eitri bílar
mættu spúa út um sín útblást-
ursrör.
Þessu þótti mörgum þegni illt
undir að búa. Bflablaðamaður
einn safnaði 260 þúsund undir-
skriftum undir kröfuna um að
fyrri hámarkshraði - 100 km og
130 km - yrði aftur tekinn upp og
bundinn sem réttur í stjórnar-
skrá.
Fleiri hugsjónamál
Upp úr því stofnaði Dreher
Bílaflokk sinn - það var árið
1985. Fyrst var hlegið að mannin-
um. En svo tókst honum að
Dreher flokksforingi og dauðir skógar: ég geri bara eins og mér sýnist, enginn skal hafa vit fyrir mér...
Sunnudagur 22. maí 1988 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 15