Þjóðviljinn - 16.06.1988, Blaðsíða 4

LEIÐARI
KLIPPT OG SKORIÐ
Kratar kærðir
Alþýöusamband íslands, Samtök íslensks verkafólks, er
búið aö kæra ríkisstjórnina fyrir Alþjóöavinnumáiastofnuninni.
Einn af stjórnarflokkunum, Alþýöuflokkurinn, átti um skeiö
sameiginlega sögu meö Alþýöusambandinu. Staöan er heldur
nöturleg fyrir þann hluta krata sem ekki er algerlega búinn aö
gleyma uppruna sínum.
Kæruefniö er bráöabirgðalög sem ríkisstjórnin setti þann 20.
maí sl., örfáum dögum eftir aö lýðkjörið alþingi var sent í frí.
Með bráðabirgðalögunum var afnuminn fram í miðjan apríl á
næsta ári réttur verkalýðsfélaga til aö semja um kaup og kjör.
Auk þess voru geröar breytingar á gildandi samningum margra
verkalýðsfélaga og boöuö skeröing á hækkunum sem áttu aö
verða samkvæmt kjarasamningum á tímabilinu fram til apríl
1989. Kjarasamnigar sem giltu til skemmri tíma en 10. apríl á
næsta ári voru framlengdir fram til þess tíma. Ákvæöi kjara-
samninga, sem launafólk og atvinnurekendur höföu oröiö ásátt
um - stundum eftir langa og stranga samninga - ákvæöi þess
efnis aö kauptölur skyldu endurskoðaðar ef verölag hækkaöi
meir en reiknað var meö þegar samningar voru geröir, þessi
ákvæöi voru ósköp einfaldlega bönnuð meö lögum.
í raun er hér um aö ræöa aðgerðir sem menn tengja sjálf-
krafa stjórnarherrum með algjört og ótakmarkaö vald, einræð-
isstjórnum. Þingræöið á aö tryggja að lýökjörnir fulltrúar alþýöu
geti sett af þá ráöherra sem haga sér eins og einræðisherrar.
En þaö dugði ekki til nú í vor því aö meirihluti þingmanna undi
því vel aö vera sendur heim þótt vitað væri aö ríkisstjórnin biöi
færis aö beita valdi.
Þessi sami meirihluti þingmanna, þ.e. þingmenn Sjálfstæð-
isflokks, Framsóknarflokks og Alþýöuflokks, var reyndar nýbú-
inn aö gefa ráðherrunum traustsyfirlýsingu þegar alþingi var
sent heim til þess aö þaö flæktist ekki fyrir. Þótt sumir stjórnar-
þingmenn tali viö kjósendur sína nú eins og þeir hafi veriö
saklausir kjánar sem ráöherrunum tókst að blekkja, þá veit
alþýöa manna aö þeim var fullljóst hvaö klukkan sló.
Þaö hlýtur aö vera umhugsunarefni fyrir þá krata, sem eftir
eru í Alþýðuflokknum, að taliö er aö aldrei áöur hafi meö
lagasetningu verið höfö jafnvíötæk afskipti af kjarasamningum
og með þessum bráðabirgðalögum ríkisstjórnar Þorsteins
Pálssonar. Og í þeirri makalausu ríkisstjórn sitja þrír helstu
framámenn Alþýðuflokksins, þau Jón Baldvin Hannibalsson,
Jón Sigurösson og Jóhanna Sigurðardóttir. Kæra Alþýöusam-
bandsins beinist sérslega hart gegn þeim. Sökum upphafs
Alþýðuflokksins telja sumir aö þarna hafi þeir höggviö er hlíía
skyldu.
Það er eftirtektarvert að samkvæmt kærunni til Alþjóða-
vinnumálastofnunarinnar eru lögþvinganir ríkisstjórnarinnar
taldar geta orðið launamönnum dýrkeyptar, ekki bara vegna
þeirra kaupgjaldsákvæöa sem þær festa í sessi, heldur einnig
og ekki síöur vegna þess aö meö þeim er vegið aö lífsrótum
verkalýðsfélaga. Talið er aö endurtekin lagasetning, sem
breytir kjarasamningum launfólki í óhag, ásamt meö lögbund-
nu afnámi samningsréttar verði til að veikja tiltrú launafólks á
gildi samninga. Menn fari aö gefa lítið fyrir kjarasamninga því
að sá árangur, sem þar næst, sé hvort eð er tekinn til baka meö
lagasetningu. Þetta leiöi til þess aö launafólk telji kjarasamn-
inga tilgangslausa í reynd og þá er stutt í aö menn álíti starfs-
grundvöll verkalýðsfélaga brostinn.
Mótmæli launamanna viö setningu bráðabirgðalaganna
hafa veriö svo víðtæk aö enginn getur afskrifaö þau sem
pólitíska aðgerð sem beinist sérstaklega gegn stjórnarflokkun-
um. Sú staða hlýtur að veröa alþýðuflokksmönnum tilefni til aö
velta fyrir sér stefnunni. Heyrst hefur af flokksbundnum sósí-
aldemókrötum á Norðurlöndum sem telja aö Alþýöuflokkurinn
hafi unnið sér til slíkrar óhelgi með aðild sinni að bráðabirgða-
lögunum að athuga þurfi hvort ekki beri að vísa honum úr
Alþjóðasambandi jafnaöarmanna.
Verið getur aö þetta valdi einhverjum gömlum krötum
áhyggjum. En svo er auðvitað hugsanlegt að aögerðir ráö-
herra Alþýðuflokksins og leiöitamt aögerðaleysi þingmanna
hans sé í góöu samræmi við núverandi stefnu íslenskra krata.
ÓP
MAGNVÍSITALA VERGRAR ÞJÓÐARFRAMLEIÐSLU Á ÍSLANDI
OG í OECD LÖNDUNUM 1960 - 1988.
Magnvísitala vergrar þjóöarframleiöslu á íslandi og í OECD löndunum.
Sett 100 áriö 1960.
Rekstrarhagnaður
Fyrr í þessum mánuði hélt
Vinnuveitendasamband ís-
lands aðalfund sinn. Þar
voru lagðir fram reikningar
VSÍ fyrir síðasta ár og er
óhætt að segj a að þeir eru
ekki í takt við þann barlóm
sem heyra hefur mátt í at-
vinnurekendum á úthall-
anda síðasta vetri. Fyrirtæk-
ið er sem sagt rekið með
stórgróða.
Nú er það í sjálfu sér ekki í
frásögurfærandi að atvinnu-
rekendur geta látið samtök
sfn skila hagnaði en í
reikningunum koma fram
þær tölur að nokkra athygli
vekur. Það er ekki alveg víst
að allir lesendur hafi gert sér
grein fyrir því að hér er um
allblómlegt fyrirtæki að
ræða á ísiensican mæli-
kvarða.
í fyrra voru rekstrartekjur
VSÍ nærri 50 miljónir króna.
Hagnaður án fj ármagns-
tekna og -gjalda nam rúm-
um 9 miljónum króna. Ekki
er ólíklegt að rekstarhagn-
aði verði mætt með auknum
rekstrargjöldum, t.d. í formi
aukinnar kynningarstarf-
semi. f auglýsingaþjóðfé-
laginu er allt farið að snúast
um að koma sínum skoðun-
um sem oftast á framfæri og
það kostar svo sannarlega
peninga.
Kreppan hans
Þorsteins
í ársskýrslu Vinnuveit-
endasambands íslands er
margt fróðlegt að sjá. Þarer
reynt að gera grein fyrir
helstu breytingum á efna-
hagsstærðum á undanförn-
um misserum og settar eru
fram getgátur um hver þró-
unin geti orðið á næstunni. í
línuriti, sem sýnir breytingar
á vergri þj óðarframleiðslu,
kemur fram að krepputalið
sem að undanförnu hefur
gengið fjöllunum hærra -
einkum úr munni ráðherr-
anna - það tal er á misskiln-
ingi byggt. Þar er ekki annað
að sjá en árið 1988 verði
annað mesta góðæri sem yfir
íslensku þjóðina hefur dun-
ið.
í skýrslunni virðist glitta í
þá skoðun sem stundum hef-
ur verið ýjað að hér í blað-
inu, að mestur efnahags-
vandi íslendinga stafi af
rangri stjórnun. Þarsegir
m.a. um efnahagsmálin:
„Ef varanlegur árangur á
að nást verður ríkisstjórnin
að beita aðhaldssömum að-
gerðum á sviði ríkisútgjalda
og peningamála og marka
efnahagsstarfseminni að
öðru Ieyti skýrari farveg.“
Þetta hefur nú heyrst áður
og úr öðrum barka, eða
hvað?
Þungurdómur
Það er ljóst að vinnu-
veitendur eru ekki yfir sig
hrifnir af stjórnlist ráðherr-
anna. Og þeir eru ekkert að
lúra á þessu áliti sínu:
„Halli á ríkissjóði nam
tæplega 3 milljörðum króna
á síðastliðnu ári. Hér verður
að grípa í taumana ef ekki á
illa að fara. Stórfelldur halli
á ríkissjóði er þensluvaldur
og getur leitt til þess að
áform ríkisstjórnarinnar um
stöðugt efnahagslíf verði að
engu gerð. Rekstrarhalli á
ríkissjóði var rúmlega 2,1
milljarður króna á fyrsta
ársfjórðungi 1988, en 3,1
milljarður króna á sama
ársfjórðungi á síðastliðnu
ári, reiknað á verðlagi þessa
árs.
Halli á viðskiptum við út-
lönd var rúmir 7 milljarðir
króna á síðastliðnu ári og nú
stefniría.m.k. llmilljarða
króna halla á þessu ári eða
um 5% af vergri landsfram-
leiðslu. Þessi halli hefur leitt
til óstöðugleika í efnahags-
lífinu og er skýr mælikvarði
á umframeyðslu þjóðarbús-
ins. Við þær aðstæður getur
fastgengisstefna ríkiks-
stjórnarinnar ekki haldist án
nýrrar viðmiðunar. Með
umframeyðslu og viðskipta-
halla hefur kostnaður
útflutnings- og samkeppnis-
greina aukist, en tekjur
þeirra minnkað eða staðið í
stað og taprekstur orðið að
veruleika."
Nýviðmiðun
Margt af þessu er kunnug-
legt. Má þó vera að ekki átti
sig allir á því hvað átt er við
með því að
fastgengisstefnan svokall-
aða geti ekki haldist án nýrr-
ar viðmiðunar. Með nýrri
viðmiðun er í þessu sam-
bandi að sjálfsögðu átt við
gengisfellingu. Það ersem
sagt ekki unnt að halda
genginu föstu án þess að
fella það fyrst. Með öðrum
orðum sagt: það þarf að fella
gengið hvað sem
fastgengisstefnunni líður.
Og þessum kafla í skýrslu
Vinnuveitendasambandsins
lýkur á eftirfarandi orðum
sem Þjóðviljinn, málgagn
sósíalismans, þarf ekkert að
blygðast sín fyrir að taka
undirhátt og skýrt:
„í þessum efnum er þörf
úrbóta, sem aðeins nást með
skynsamlegri beitingu allra
þeirra hagstjórnartækja sem
ríkisstjórnin hefur yfir að
ráða.“
Hér er sko ekki nein gal-
gopaleg léttúð með yfirlýs-
ingum um að stjórnvöld
skuli kappkosta að þvælast
ekki fyrir athafnamönnum
því að annars muni hin
ósýnilega hönd markaðarins
ekki geta fært allt til hins
besta vegar. Hér er þvert á
móti kallað eftir sterkri hag-
stj órn, það ber að beita
öllum þeim hagstjórnar-
tækjum sem stjórnvöld hafa
yfirað ráða. Frjálshyggjan
er alls ekki á dagskrá en tæp-
ast mun þó verið að hvetj a
til þess að upp verði tekinn
áætlunarbúskapur.
Hertstefna
Niðurlagþess kafla
skýrslunnar sem fjallar um
framvindu og horfur í efna-
hagsmálum virðist samið
fyrir síðustu gengisfellingu.
Þar segir að ríkisstjórnin eigi
um tvo kostí að velja:
„ Annars vegar að við-
halda fastgengisstefnunni,
sem leiðir af sér atvinnu-
leysi, þar sem útilokað er að
útflutningsgreinarnar stand-
ist öllu lengur núverandi
taprekstur. Hins vegar að
fella gengið og beita að-
haldssömum aðgerðum á
sviði ríkisútgjalda og pen-
ingamála þannig að gengis-
felling leiði ekki af sér var-
anlegar almennar verð-
hækkanir. Gengisfelling ein
sér veldur aukinni verð-
bólgu, en sé henni mætt með
hertri stefnu í peninga- og
ríkisfjármálum, er unnt að
eyða áhrifum hennar á verð-
bólgu að mestu eða öllu
leyti. “
Þetta ættu menn að hafa
hugfast þessa dagana þegar
verðbólgan er komin upp í
50% og búið er að negla nið-
ur kaup og kjör með laga-
setningu.
þlÓÐVIUIHN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýöshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóöviljans.
Ritstjórar: Árni Bergmann, Mörður Árnason, Óttar Proppé.
Fréttastjóri: Lúðvík Geirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hjörleifur
Sveinbjörnsson, KristóferSvavarsson, Magnfríður Júlíusdóttir,
Magnús H. Gíslasön, Lilja Gunnarsdóttir, Ólafur Gíslason, Ragnar
Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson (íþr.), Sævar
Guðbjörnsson, Tómas Tómasson, Þorfinnur ómarsson (íþr.).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, HildurFinnsdóttir.
Ljósmyndarar: Einarólason, SigurðurMarHalldórsson.
Útlitsteiknarar: Kristján Kristjánsson, Margrét Magnúsdóttir.
Framkvæmdastjóri: Hallur Páll Jónsson.
Skrifstof ustjóri: Jóhannes Haröarson.
Skrifstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
Auglýsingastjóri: Sigríður Hanna Sigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Olga Clausen, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríður Kristjánsdóttir.
Bílstjóri: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiöslu-og afgreiðslustjóri: Björn IngiRafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, Hrefna Magnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, ritstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrotog setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 60 kr.
Helgarblöð: 70 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 700 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 16. júní 1988