Þjóðviljinn - 05.07.1988, Blaðsíða 4

LEIÐARI
Gæðingakerfið
blómstrar
Félagshyggjumenn eru nokkuð sammála um að fagna öllum
frama Hannesar Hólmsteins Gissurarsonar hvort sem er hér
heima eða með höfðingjum á erlendri grund. Það er málstað
félagshyggju mjög til framdráttar að Hannes Hólmsteinn fái
orðið sem víðast og tali sem hæst, og raunar væri þarft verk
fyrir hina snjöllu vísindamenn okkar að finna upp aðferð til að
fjölfalda fræðimanninn þannig að á sama tíma væru margir
Hannesar Hólmsteinar að dásama frumskógarkapítalismann
og gróðapungana. Með því móti gæti Hannes verið samtímis
heima og erlendis, og væri ekki síður fengur að því að á þennan
hátt gæti hver bær, hvert þorp og hver sveit átt sinn Hannes
Hólmstein og yndu menn þá fyrst glaðir við sitt í guðs friði, en á
sérstaklega hátíðlegum stundum, til dæmis á þjóðhátíðardag-
inn eða aðfangadag jóla, væri hægt að smala saman öllum
Hannesum Hólmsteinum landsins í einn stóran hóp sem síðan
yrði leiddur gjallandi og klingjandi um götur og torg lands-
mönnum til skemmtanarauka.
Það hljóta allir að skilja að sá stjórnmálaflokkur sem tók
feginshendi við fagnaðarboðskapnum frá Hannesi Gissurar-
syni vilji þakka fyrir sig með einhverjum hætti, jafnvel þótt
afleiðingar hafi orðið þær að fylgi flokksins er komið útum víðan
völl.
Það er hinsvegar í undarlegu ósamræmi við hina hreinu
kenningu Hannesar að þessar þakkir skuli þurfa að vera á
kostnað skattborgaranna.
Og það er eðlilegt að í háskólanum séu menn ekki yfir sig
hressir þegar menntamálaráðherra skipar í lektorsstöðu mann
sem ekki er talinn hæfur til að gegna stöðunni og gengur
þarmeð þvert á grundvallarreglur háskólans; að ekki sé talað
um þá vanvirðu sem ráðherrann hefur sýnt starfsmönnum
skólans.
Það er eðlilegt að um allt samfélagið reki menn upp stór
augu þegar ráðherrann opinberar á jafn klaufskan hátt að verið
er að hygla flokksgæðingi hvað sem það kostar, að til að sinna
þröngum flokkspólitískum hagsmunum er rúllað yfir starfsregl-
ur háskólans og fagheiður vísindamanna.
Það er líka eftirtektarvert að lektorsmálið er fjórða stöðu-
veitingin á skömmum tíma þarsem fagleg viðhorf eru látin víkja
fyrir hagsmunum Sjálfstæðisflokksins.
Flokkspólitískir hagsmunir urðu yfirsterkari faglegum sjónar-
miðum þegar Sverrir Hermannsson var með miklu brauki og
bramli settur í bankastjórastól á kostnað hæfs bankamanns,
sem skömmu síðar yfirgaf þann vinnustað sinn.
Flokkspólitískir hagsmunir vógu meira en fagleg sjónarmið
þegar flokksmaður var valinn frammyfir mjög hæfa umsækj-
endur um fréttastjórastöðu hjá Sjónvarpinu.
Flokkspólitískir hagsmunir og ekki fagleg sjónarmið réðu því
að hæfasta umsækjandanum var hafnað sem skólastjóra í
Ölduselsskóla.
Og flokkspólitískir hagsmunir valda því að menntamálaráð-
herra er nú kominn í stríð við kennara, nemendur og stjórnend-
ur æðstu menntastofnunar þjóðarinnar.
Það er einkum tvennt sem má læra af lektorsmálinu.
Annað er það að andstæðingar afturhaldsins í landinu þurfa
að fara að koma sér saman um stjórnkerfisbreytingar sem
koma í veg fyrir valdníðslu á borð við ákvörðun Birgis Isleifs, -
til dæmis með því að gerður verði skýr greinarmunur á fag-
legum stöðuveitingum og pólitískum, og með því að stofnanir
einsog háskóli og ríkisútvarp fái nauðsynlegt sjálfstæði.
Hitt er að það er kominn tími til að binda enda á alræði
Sjálfstæðisflokksins í menntamálaráðuneytinu.
KLIPPT OG SKORIÐ
Gott að vera ríkur
Á nítjándu öldinni voru
fáir í opinberum vafa um að
það væri gott og göfugt að
vera ríkur. Ríkidæmi var
eitthvað sem menn höfðu
unnið til, ríkidæmi var afl
þeirra hluta sem gera skyldi
til framfara, allir voru, þeg-
ar allt kom til alls, á Ieið hins
besta heims allra heima.
Eitthvað var það að vísu í
kristnum arfi sem gat farið í
skapið á ríku fólki (þið mun-
ið þessa óviðkunnanlegu at-
hugasemd Krists um að
auðveldara sé úlfalda að
komast í gegnum nálarauga
en ríkum manni að stíga inn í
himnaríki). En ritningum
má snúa á ýmsan veg, og
flestir höfuðklerkar tóku
undir við það að auður væri
réttmæt guðs blessun og
ekkert við hann að athuga -
a. m. k. ekki ef menn höfðu
ráð á að gefa fyrir sálu sinni
með einhvers konar gottgjö-
relsi
Ljóttað veraríkur
En aumingja ríka fólkið
fékk ekki að vera í friði með
þessa þægilegu stöðu mála.
Kreppur og djúpar andstæð-
ur milli fátæktar og örbirgð-
ar, sem kapítalisminn hafði í
för með sér, grófu undan trú
manna bæði á forsj á og
visku hinna ríku og réttmæti
ríkidæmis. Ogeftirþvísem
lengra leið fram á okkar öld
urðu þeir ríku með nokkrum
hætti hógværari - þeir óttuð-
ust að láta of mikið á auði
sínum bera af ótta við að
„espa ólukku fólkið".
Aukinn skilningur presta á
samhenginu í samfélaginu
leiddi og til þess að kirkj-
unnar menn urðu virkari í
gagnrýni sinni á ríkisbubba
en verið hafði: syndin varð í
vaxandi mæli tengd hróp-
legri misskiptingu jarðar-
innar gæða.
Gaman að
vera ríkur
Nú er dæmið að snúast við
aftur. Ótvfræðir sigrar
hægriforingja eins og frú
Thatcher í Bretlandi og svo
ráðvilla meðal vinstri manna
ásamt hnignun verklýðsfé-
laga hafa lagst á eitt um að
þagga niður í gagnrýni á
auðinn og hans vald. Menn
hafa það fyrir satt að nú sé
meira en hálf öld síðan það
var eins þægilegt og lítt
ámælisvert í almenningsáliti
að vera ríkur og nú.
Þetta hefur ýmislegt í för
með sér, sem vert er að gefa
nokkurn gaum. Þegar það
tekst með samstilltu átaki
innrætingarmanna að út-
rýma þeim votti af skömm
sem fylgir því að búa við alls-
nægtir í heimi sem er ríkur af
skorti, þá dofnar mjög hin
félagslegasamviska, að
maður ekki tali um raun-
verulega samstöðu með
þeim sem minna mega sín.
Afleiðingar þessa voru til
umræðu ekki alls fyrir löngu
í bandarísku vikuritinu
Newsweek.
Að kveikja
í munaðar-
leysingjahæli
Þar segir frá hreyfingu
sem nú breiðist ört út meðal
vel stæðra hvítra millistétt-
armanna í Bandaríkjunum
og blaðið kallar „Nei ekki
við mitt hús“. Hreyfing þessi
eríþvífólgin, að húseigend-
ur í betri hverfum efna til
mótmælaaðgerða gegn því,
að í námunda við þá rísi ein-
hver stofnun sem þeim
finnst varpa rýrð á þeirra
ágæti og kynni ef tií vill að
lækka eitthvað verð húsa
þeirra á fasteignamarkaði.
Þessi sérgæskuhreyfing
gengurframt.d. með því
móti að barist er með kjafti
og klóm gegn því að sett sé
upp athvarf fyrir vangefið
fólk, heimili fyrir munaðar-
leysingja, hjálparstöð fyrir
heimilisleysingja „rétt hjá
mínu húsi“. Þessi rangsnúna
„félagshyggja" (félags-
hyggja þröngs hóps sem vill
ver j ast því með öllum hugs-
anlegum ráðum að vera
minntur með einum eða
öðrum hætti á þá sem miður
mega sín ísamfélaginu),
snýst í sumum dæmum upp í
hryðjuverkastarfsemi. Til
dæmis hafa nokkrir virðu-
legir húseigendur í góðu
hverfi í New York verið
handteknir, sakaðir um að
hafa kveikt í móttökuheimili
fyrir munaðarlaus börn.
í Berkeley bíður maður
dóms fyrir að hafa kastað
heimatilbúnum sprengjum
að heimilisleysingjum sem
fóru í taugarnar á honum.
Verjandi í máli fyrrgreindra
brennuvarga segir: „Þetta er
enginn skríll. Þetta eru
elskulegir miðstéttarmenn".
Ekki ég, ekki ég
Það „elskulega miðstétt-
arfólk“ sem til slíkra og því-
líkra ráða grípur mun að
sjálfsögðu krefjast þess að
eitthvað sé gert fyrir heimil-
isleysingja, börn á vergangi,
eiturlyfj asj úklinga, fórnar-
lömb eyðni, vangefna og þar
fram eftirgötum. En það á
bara að gerast annars stað-
ar. Það á ekki að gerast í
næstu götu - „þetta fólk fell-
urþarekki í kramið. Maður
veit ekki upp á h verj u það
tekur eða aðstandendur
þess“. Og gáum að því, að
meðan einhver vindur er í
vinstrimönnum þá komast
þeir ríku og betur settu '
miklu síður upp með það að
vísa því frá sér að taka þátt í
að bera hinar félagslegu
byrðar. En þegar þeir ríku
hafa sannfært sjálfa sig og
fjölmiðlana um að það sé
allt í lagi að safna auði með
augun rauð þá aðra brauðið
vantar - þá verður og barátt-
an fyrir þeirn þægilega vegg
sem þú hefur reist um eign
þína einnig sjálfsögð og heil-
ög. Sérgæskan snýr arfi ým-
issa ágætra mannréttinda-
hreyfinga upp á andskotann
og heimtar (svo nýtt dæmi sé
nefnt) að ef húseigendur
verða að búa í grennd við
„óæskilega opinbera stofn-
un“, þá fá þeir sérstakan
skattaafslátt eða tryggingu
fyrir því að húseignir þeirra
falli ekki í verði í endursölu!
Dæmi af þessu tagi hafa
gerst hér á lslandi eins og
mennmuna. Og afþvíað
hér er alltaf nóg af fólki sem
vill herma eftir amrísku
fordæmi um hvað sem vera
skal, og af því að hroki hinna
eignaglöðu er í sókn eins og
er, þá megum við búast við
því að þessum dæmum
fjölgi. Þvf miður.
-ÁB.
Mótmælaganga gegn endurhæfingarstöð fyrir. eiturlyfjaneytendur í Lakeview Terrace,
Kaliforníu.
þlÚDVILIINN
Málgagn sósíalisma, þjóöfrelsis
og verkalýðshreyfingar
Útgefandi: Útgáfufélag Þjóðviljans.
Ritstjórar:Árni Bergmann, MörðurÁrnason, óttarProppé.
Fróttastjóri: LúðvíkGeirsson.
Blaðamenn: Guðmundur Rúnar Heiðarsson, Hjörleifur
Sveinbjörnsson, Kristófer Svavarsson, Magnfríður Júlíusdóttir,
Magnús H. Gíslason, Lilja Gunnarsdóttir, Ólafur Gíslason, Ragnar
Karlsson, SigurðurÁ. Friðþjófsson, Stefán Stefánsson (íþr.), Sgsvar
Guðbjörnsson, Tómas Tómasson, Þorfinnur Ómarsson (íþr.).
Handrita- og prófarkalestur: Elías Mar, Hildur Finnsdóttir.
Ljósmyndarar: EinarÓlason, SigurðurMarHalldórsson.
Útlitsteiknarar: Kristján Kristjánsson, MargrétMagnúsdóttir.
Framkvœmdastjóri:HallurPállJónsson.
Skrifstofustjóri: Jóhannes Harðarson.
Skrlfstofa: Guðrún Guðvarðardóttir, Kristín Pétursdóttir.
AuglýslngastjórhSigríðurHannaSigurbjörnsdóttir.
Auglýsingar: Guðmunda Kristinsdóttir, Olga Clausen, Unnur
Ágústsdóttir.
Símavarsla: Hanna Ólafsdóttir, Sigríöur Kristjánsdóttir.
Bílstjórl: Jóna Sigurdórsdóttir.
Útbreiðslu-ogafgreiðslustjóri: Björn Ingi Rafnsson.
Afgreiðsla: Halla Pálsdóttir, HrefnaMagnúsdóttir.
Innheimtumenn: Brynjólfur Vilhjálmsson, ÓlafurBjörnsson.
Útkeyrsla, afgreiðsla, rltstjórn:
Síðumúla 6, Reykjavík, símar: 681333 & 681663.
Auglýsingar: Síðumúla 6, símar 681331 og 681310.
Umbrot og setning: Prentsmiðja Þjóðviljans hf.
Prentun: Blaðaprent hf.
Verð í lausasölu: 60 kr.
Helgarblöð: 70 kr.
Áskriftarverð á mánuði: 700 kr.
4 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 5. júlí 1988