Þjóðviljinn - 28.09.1988, Side 12

Fríkirkjusöfnuðurinn
í Reykjavík
Allsherjaratkvæöagreiösla innan safnaðarins um
uppsögn séra Gunnars Björnssonar fer fram
laugardag og sunnudag 1. og 2. október n.k. kl.
10 til 19 báða dagana.
Kosið verður í Álftamýrarskóla (gengið inn frá
Álftamýri).
Safnaðarstjórn
Fríkirkjusafnaðarins í Reykjavík
Fríkirkjusöfnuðurinn
í Reykjavík
Upplýsingaskrifstofa safnaðarstjórnar vegna
allsherjaratkvæðagreiðslu dagana 1. og 2. októ-
ber n.k. um uppsögn sr. Gunnars Björnssonar, er
í „Betaníu", Laufásvegi 13, opin frá kl. 15 til 19
daglega, sími 27270. Kjörskrá liggur þar frammi.
Munið að sannleikurinn er sagna bestur.
Mætum öll og krossum við „JÁ“.
Safnaðarstjórn
Vistheimili
Mánagötu 25
barna
Starfskraftur óskast í 70% starf við ræstingu og
afleysingar í eldhúsi.
Upplýsingar gefur forstöðumaður í síma 12812.
Laus staða
Dósentsstaða í almennum málvísindum, hálft
starf, við heimspekideild Háskóla íslands er laus
til umsóknar. Laun samkvæmt launakerfi starfs-
manna ríkisins. Umsóknir ásamt rækilegri
skýrslu um vísindastörf umsækjenda, ritsmíðar
og rannsóknir, svo og námsferil og störf, skulu
hafa borist menntamálaráðuneytinu, Hverfisgötu
6, 150 Reykjavík, fyrir 25. október n.k.
Menntamáiaráðuneytið,
23. september 1988
Laus staða
Staðajektors í rússnesku við heimspekideild Há-
skóla íslands er laus til umsóknar.
Laun samkvæmt launakerfi starfsmanna ríkisins.
Umsóknir, ásamt rækilegri skýrslu um vísinda-
störf umsækjenda, ritsmíðar og rannsóknir, svo
og námsferil og störf, skulu sendar menntamála-
ráðuneytinu, Hverfisgötu 6, 150 Reykjavík, fyrir
25. október n.k.
Menntamálaráðuneytið
22. september 1988
________ERLENDAR FRÉTTIR________
Júgóslavía:
Ríkiseining
i hættu
Serbar krefjast aukinna valda - illindi milliþeirra og Kosovo-Albana
Niður með Albanina - Serbar á fjöldafundi krefjast að sjálfstjórn
Kosovo verði skert.
Undanfarið hefur hver fjölda-
fundurinn öðrum meiri verið
haldinn í ýmsum borgum Serbíu,
stærsta og fjölmennasta lýðveldis
sambandslýðveldisins Júgó-
slavíu. Enn er ekki lát á þeim
fundahöldum, sem eru þau mestu
í Júgóslavíu síðan heimsstyrjöld-
inni síðari lauk. Aðalkröfur
fundarmanna eru þær, að lands-
hlutarnir Kosovo, þar sem mikill
meirihluti íbúa er albanskrar ætt-
ar, og Vojvódína, þar sem er fjöl-
mennur ungverskur þjóðernis-
minnihluti, verði að mestu eða
öllu sviptir sjálfstjórn þeirri, sem
þeir nú njóta innan serbneska
lýðveldisins.
Júgóslavía skiptist sem kunn-
ugt er í sex lýðveldi, Serbíu, Kró-
atíu, Slóveníu, Bosníu,. Svart-
fjallaland og Makedóníu, auk
sjálfstjórnarsvæðanna Kosovo og
Vojvódínu, sem að formi til
heyra undir Serbíu. Það var Tito,
stríðshetja og landsfaðir, sem
kom þessari skipan á og staðfesti
hana með stjórnarskrá sem tók
gildi 1974. Sá gamli, sem var Kró-
ati í föðurætt og slóvenskur í
móðurkyn, vildi með stofnun
sjálfstjórnarsvæðanna draga úr
áhrifum Serba í ríkinu, með það
fyrir augum að hindra að þeir
kæmust upp með að neyta afls-
munar til að þrúga öðrum þjóð-
ernum landsins, eins og þeir
höfðu gert á árunum milli
heimsstyrjaldanna.
Miðevrópsk menning
og balkönsk
Júgóslavía, sem stofnuð var
sem ríki í lok heimsstyrjaldarinn-
ar fyrri, er allsundurleit hvað
snertir þjóðerni, trúarbrögð og
menningu. Króatía og Slóvenía
höfðu síðan á miðöldum verið
undir ungverskum og austurrísk-
um yfirráðum, íbúar þessara
landa eru frá fornu fari kaþólskir
og menning þeirra miðevrópsk,
að minnsta kosti leggja þeir mikla
áherslu á það sjálfir. Önnur lönd í
ríkinu voru um aldaraðir undir
Tyrkjanum og í menningarefnum
heyra íbúar þeirra til öðru Balk-
anfólki og standa á því sviði nær
Rússum, Grikkjum og jafnvel
Tyrkjum en Mið- og Vestur-
Evrópu. Þar á ofan eru þeir sund-
urleitir innbyrðis. Makedónar
standa hvað tungumál og þjóð-
erni snertir nær Búlgörum en
Serbum og drjúgur hluti Bosníu-
manna auk Kosovo-Albana eru
múslímar, gagnstætt öðrum íbú-
um suður- og austurhluta lands-
ins, sem flestir heyra í trúarefn-
um til Rétttrúnaðarkirkjum svo-
kölluðum, líkt og Grikkir, Búlg-
arar, Rúmenar og Rússar.
Lengi vel var þjóðernisúlfúðin
í landinu mest áberandi á milli
tveggja fjölmennustu þjóðern-
anna, Serba og Króata. Þeir
sfðarnefndu töldu sig standa skör
ofar Serbum (eða vel það) í
menningarlegum efnum, en
Serbum hætti til að líta á Júgósla-
víu sem Stór-Serbíu, endurreist
stórveldi Stefáns Dúsjans, sem
voldugastur var Serbakonunga
fyrir komu Tyrkjans. Þeir töldu
sig líka hafa unnið til valdanna í
hinu nýja ríki með stríðsþátttöku
sinni gegn Miðveldunum í
heimsstyrjöldinni fyrri, en í þeim
hildarleik biðu Serbar líklega
meira manntjón en nokkur önnur
stríðsþjóð, miðað við fólksfjölda.
Þetta álit Serba á sjálfum sér, að
þeir öðrum fremur ættu rétt á for-
ustu og völdum í Júgóslavíu, hef-
ur að öllum lfkindum fengið byr
undir vængi í heimsstyrjöldinni
síðari, er meginþorrinn af
skæruhermönnum Titos voru
Serbar, Svartfellingar og Bosníu-
menn af rétttrúnaðarkristni, sem
yfirleitt eru taldir með Serbum.
Albanir þriðja
fjölmennasta þjóðernið
Síðustu árin hefur minna gætt
rígsins milli Serba og Króata, en
þeim mun meira kveðið að úlfúð
milli þeirra fyrrnefndu og Albana
í Kosovo. Alls búa yfir tvær milj-
ónir manna albanskrar ættar í
Júgóslavíu og eru þeir þriðja fjöl-
mennasta þjóðernið þar. Vegna
hárrar fæðingatölu fjölgar þeim
þar að auki örar en öðrum þjóð-
ernum landsins. Þetta hefur haft í
för með sér að undanfarna ára-
tugi hefur hlutdeild Albana í
íbúafjölda Kosovo stöðugt vaxið,
en önnur ástæða kemur þar einn-
ig til. Illindi milli þjóðernanna
hafa leitt til þess að margir Serba
jaeirra og Svartfellinga, sem einn-
ig hafa búið þar frá fornu fari,
hafa flúið Kosovo. Albanir eru
þar nú 1.8 miljónir, Serbar og
Svartfellingar aðeins um 200.000.
Albanir í Kosovo hafa lengi
verið óánægðir með sinn hag og
1981 kom þar til mikilla óeirða og
mótmælaaðgerða af þeirra hálfu.
Síðan hefur ekki verið lát á ólgu í
samskiptum þjóðerna þar. Ser-
bar bera Albönum á brýn ofsókn-
ir á hendur kristnum mönnum í
Kosovo, ekki síst áreitni við og
nauðgunarárásir á konur. Um-
deilt er hvað hæft sé í þessum
ákærum, en benda má á að all-
mikill munur er á daglegu lífi
serbneskra og albanskra fjöl-
skyldna, er búa hlið við hlið, og
afstöðu þeirra til kvenna. í þeim
efnum hafa Serbar óðum færst
nær vestræna móralnum, konur
af því þjóðerni klæðast með það
fyrir augum að vekja athygli
karla og í serbneskum söluturn-
um eru seld tímarit með myndum
af brjóstaberu kvenfólki. Svo-
leiðis nokkuð sést ekki í albönsk-
um söluturnum, kvenfólk af því
þjóðerni lætur sem minnst á sér
bera og er oftast heima.
Lífskjörin
lélegust syðst
Kosovo-Albanir hafa auk ann-
ars verið ákærðir fyrir að stefna
að sameiningu svæðisins við Al-
baníu, en ólíklegt er að margir
þeirra vilji það. f Albaníu er
stjórnarfar ólíkt strangara en í
Júgóslavíu, þar ríkir stalínskur
kreddukommúnismi og öll trúar-
brögð eru bönnuð. Ekkert af
þessu er líklegt til að höfða til
Kosovo-Albana, síst það síð-
asttalda, þar eð þeir virðast
margir vera trúaðir múslímar.
Undirrót ólgunnar meðal al-
banska þjóðernisminnihlutans í
Júgóslavíu er öllu fremur bágur
efnahagur og lífskjör. Hvað þetta
snertir er Júgóslavía sem sé ekki
síður sundurleit en að öðru leyti.
Lífskjörin eru best í Slóveníu og
Króatíu, þar næst í Serbíu og
verst syðst, í Makedóníu og Kos-
ovo. Atvinnuleysið á síðarnefnda
svæðinu er gífurlegt, samkvæmt
einni heimild um 40%.
Júgóslavía sem heild á raunar
við mikil efnahagsvandræði að
stríða, auk mikils atvinnuleysis er
mikil verðbólga stórvandamál.
Þetta vekur auðvitað ergelsi hjá
fleirum en Kosovo-Albönum.
Eins og oft vill verða á tímum
efnahagslegs vandræðaástands
hefur í Júgóslavíu undanfarið
borið æ meira á kröfum um
„sterka stjórn", og tengjast þær
kröfur náið kröfum um að tekið
sé í lurginn á Kosovo-Albönum.
Kröfurnar um hvorttveggja
tengjast náið draumum Serba um
aukin völd í ríkinu. Síðan Tito
safnaðist til feðra sinna hefur það
form verið á æðstu stjórn lands-
ins, að lýðveldin hafa skipst á um
að útnefna mann í forsetaemb-
ætti, til eins árs í senn. Hugsunin
á bak við þetta er auðvitað sú að
tryggja jafnrétti í raun á milli lýð-
veldanna. En sumir telja að með
þessu móti verði æðsta stjórnin
alltaf veik og á fjöldafundunum í
Serbíu er þess nú krafist að fyrir-
komulag þetta verði afnumið.
Meðal annarra beitir sér fyrir
þessu Slobodan Milosevic, leið-
togi kommúnistaflokksins í Ser-
bíu, og er hann orðinn út á þetta
þjóðhetja meðal Serba. Þetta
hefur þegar valdið ágeiningi milli
kommúnistaflokksins í Serbíu og
stjórnvalda, sem óttast að á bak
við stefnu Milosevic liggi
draumar um að verða „sterkur
maður“ og leiðtogi ríkisins til
langframa. Þetta gæti valdið af-
drifaríkum ágreiningi milli Serba
annarsvegar og hinsvegar ann-
arra þjóðerna landsins.
dþ.
12 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 28. september 1988