Þjóðviljinn - 29.12.1988, Qupperneq 9

HEIMURINN
hverra" Sandinista. þessi ríkis-
stjórn stæði síðan fyrir kosning-
um. Estelifundurinn og Melton
vissu mæta vel að þetta gengi
aldrei eftir. í framhaldi af fundin-
um og „neitun“ frá FSLN áttu að
koma verkföll, útifundir, mót-
mæli og annað í þeim dúr. Þannig
tækist að sýna Bandaríkjaþingi
fram á „ógnarstjórn og kommún-
ískt einræði" í Nicaragua, styrkja
stöðu Reagans, gefa ferðum Ge-
orge Shultz til Mið- og Suður-
Ameríku slagkraft, og ef vel tæk-
ist til mátti reyna valdarán.
Viku eftir fundinn 10. júlí, stóð
Coordinadora fyrir mótmælaað-
gerðum í bænum Nadaime, að
fengnu leyfi hjá lögreglu Sandin-
ista fyrir útifundi. 3000 manns
mættu á fundinn, þar á meðal
bandarískir sendiráðsstarfs-
menn. í stuttu máli hleyptu fund-
argestir sjálfir upp fundinum
vopnaðir hnífum og kylfum og
særðust 10 lögreglumenn. 40
manns voru handteknir, þ. á m. 4
leiðtogar Coordinadora og þeir
dæmdir í hálfs árs fangelsi fyrir að
æsa til upplausnar. Daginn eftir
11. júlí, kallaði Miquel D’Escoto
utanríkisráðherra Richard Melt-
on á sinn fund og tjáði honum að
hann hefði 72 klst. til að fara úr
landi ásamt 6 öðrum starfsmönn-
um sendiráðsins. 13. júlíersendi-
herra Nicaragua í Washington
Carlos Tunnermann og 7 sendir-
áðsstarfsmönnum gefinn sami
frestur til að fara heim fyrir að
brjóta ótiltekin diplómatísk lög.
La Prensa og kaþólska út-
varpsstöðin túlkuðu atburðina
sem vitnisburð um óþolandi
harðræði Sandinista í von um að
þeim sjálfum yrði lokað til að
kóróna málflutninginn. La
Prensa var lokað í tvær vikur og
útvarpsstöðinni í óákveðinn
tíma. Tomas Borge innanríkis-
ráðherra sagði m.a. um þetta:
„Við getum ekki leyft þeim að
brjóta lög einsog hér sé engin lög-
lega sett ríkisstjórn... þetta er
gert skv. lögum, en ekki vegna
þess að byltingin hræðist flugna-
bit þessara fjölmiðla.“
í þessum júlímánuði gerðu
kontraskæruliðarnir 78 árásir.
Árásunum var aðallega beint
gegn óbreyttum borgurum og
bændum og til að valda efnahags-
legu tjóni, oft fyrirsátir eða árásir
á óvarin samyrkjubú. Samtals
féllu 33 óbreyttir borgarar, þar af
6 börn en 29 særðust. Úr her
Sandinista og af starfsliði innan-
ríkisráðuneytisins féllu 39 og 127
kontrar létu lffið. í sama mánuði
rændu kontrasveitirnar 39
manns, bændum og borgurum.
Esquipulas
Mið-Ameríkuríkin fimm, Gu-
atemala, E1 Salvador, Honduras,
Nicaragua og Costa Rica undir-
rituðu Esquipulas II friðarsátt-
málann í Guatemala 7.ágúst
1987. í sáttmálanum er m.a.
kveðið á um Iausn pólitískra
fanga, eflingu lýðræðis, frelsi
fjölmiðla, viðræður rfkisstjómar
í hverju ríki við víðkomandi
stjórnarandstöðu, og skrifuðu
ríkin einnig uppá að ljá ekki er-
Iendum hersveitum afnot af sínu
landi til árásar á annað aðildar-
ríki. Andi samningsins varþrung-
inn friðarvilja og batt ríkisstjóm
Sandinista vonir við að með hon-
um tækist að enda kontrastríðið
við samningaborðið og að banda-
ríkjastjórn féllist á milliliðalausar
viðræður. Af hálfu E1 Salvador
og Honduras hefur framkvæmd
samningsins verið loðin og oft
engin. Bandaríkjastjórn sem frá
upphafi hundsaði samninginn
hefur leynt og ljóst beitt löndin
tvö efnahagslegum þrýstingi til
að svíkja samkomulagið. Hún
hefur haft f hótunum við ríkis-
stjórn Guatemala og dregið úr
fjárstuðningi við Costa Rica, í
Esquipulas samkomulaginu biðja
ríkisstjórnirnar fimm einnig aðr-
ar ríkisstjórnir í álfunni, sem fjár-
magna og styðja skæruliðasveitir
og vopnaða hópa á svæðinu með
vopnum, áróðri, vistum o.fl. að
hætta þeirri aðstoð. Pað telja þær
eitt gmndvallaratriði svo friður
Frá samyrkjubúinu Ernesto Azuna í Jinotegahéraði. Bóndi flettir ofan af nýjustu
fjárfestingunni, kontrar allt um kring. Ekkert vonleysi hér.
Frá fataverksmiðju í Managua. Viðskiptabann og þvinganir Bandaríkjastjórnar
gegn Nicaragua hafa m.a. þau áhrif á að varahlutir í vélar verksmiðjunnar fást
aðeins á 8-10-földu verði frá nágrannaríkjunum eða V-Evrópu.
náist í M-Ameríku. Bandaríkja-
stjórn sá ekki ástæðu til að taka
mark á þessu.
Stuttu eftir undirritun Esqu-
ipulas átti Reagan fund með leið-
togum kontranna í Washington
og lofaði þeim áframhaldandi
stuðningi. í september 1987 sam-
þykkir fulltrúadeild bandaríkja-
þings 3.5 milj. dollara fjárhags-
aðstoð til kontranna. í október
segist Reagan ætla að fara fram á
270 milj. dollara. í nóvember
halda 15.500 bandarískir her-
menn til heræfinga í Honduras. í
desember samþykkir Bandaríkj-
aþing 17.3 milj. dollara til kontra
og í janúar 1988 biður Reagan um
36 miij. til viðbótar. í mars fara
3200 bandarískir hermenn til
Honduras að landamærum Nic-
aragua vegna sóknar Sandinista
gegn kontrum, og flugvélar
Honduras vaipa sprengjum við
landamærin. I apríl samþykkir
Bandaríkjaþing 17.7 milj. til
handa kontrum. í júnflok sl.
heldur George Shultz til M-
Ameríku í stutta opinbera heim-
sókn og aftur í ágústbyrjun, án.
viðkomu í Nicaragua. I ágúst sl.
samþykkir Öldungadeildin í
Washington 27. milj. dollara
handa kontrum og frystingu á
aðrar 16. milj.
Ferðir Shultz
Ferðalög Shultz sýna ekki
síður en hrokafull hundsun Reag-
ans á Esquipulas, hve málefni M-
Ameríku vega þungt hjá Reag-
anstjóminni.
Tilgangur ferða Shultz var fyrst
og fremst að fá sem flest Amerík-
uríki til að sameinast gegn og ein-
angra Nicaragua. Hann tók skýrt
ffarn í upphafí reisunnar í júní að
bandaríska þjóðin gæti ekki liðið
ógnun Nicaragua við lýðræðisríki
M-Ameríku, sakaði Sandinista
8 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Fimmtudagur 29. desember 1988
Einar Þór Gunnlaugsson
höfundur greinarinnar
dvaldi í Nicaragua um
tveggja og hálfs mánaðar
skeið, frá júií sl. fram í októ-
ber. Hann fór sem skiptinemi
á vegum AUS (Alþjóðleg
ungmennaskipti) og starfaði
við byggingarvinnu í norður-
hluta Nicaragua, heimsótti
m.a. verksmiðjur og fang-
elsi, sat fundi með fulltrúum
frá Sandinistum, frá hægri
stjórnarandstöðunni, frá
FMLN í El Salvador og
fleirum.
Alþýðan hefur vopnast. Á förnum
vegi í norðurhluta Nicaragua þar sem
kontrasveitirnar halda enn uppi hryðj-
uverkum af verstu gerð.
um brot á Esquipulas og minnti á
útbreiðslu kommúnismans. Síð-
an tók hann upp budduna.
í Guatemala skildi hann eftir
efnahagsaðstoð uppá 75 milj.
dollara, í E1 Salvador framlag
uppá 125 milj. dollara í Honduras
57 milj. (hluti af því framlagi
vegna uppsetningar ratsjár handa
Bandaríkjamönnum vegna bar-
áttunnar gegn eiturlyfjum, en
ekki tekið fram hvaða eiturlyfj-
um), og í Costa Rica létti hann
undir vaxtagreiðslur af erlendum
lánum með 85 milj. dollara fram-
lagi.
Refurinn Richard Melton
sendi 4 vel valda leiðtoga Coor-
dinadora til Costa Rica á fund
Shultz til skrafs og ráðagerða og
Sandinistar ekki óslyngari sendu
þessa orðsendingu:
„Við verðum að minna hr.
Shultz á það að hann er ekkert
annað en talsmaður sakfelldrar
ríkisstjórnar sem hefur verið
dæmd af heimsins æðsta dóm-
stól.“
Shultz fékk utanríkisráðherra
ríkjanna fjögurra til að hitta sig
aftur í Gutatemala 1. ágúst. Og í
Guatemala mætir Shultz með til-
búið plagg til undirskriftar þar
sem farið er almennum orðum
um nauðsyn þess að efla lýðræðið
og treysta grundvöll þess svo
friður komist á í álfunni, og þar er
Nicaragua fordæmt fyrir brot á
Esquipulas, andlýðræði og fleira í
þá áttina sem var vitaskuld aðal-
atriðið fyrir Shultz. En Costa
Rica og Guatemala vildu í þetta
sinn ekki fá utanríkispólitík sína
tilbúna frá Washington og
neituðu að skrifa uppá fordæm-
ingu gegn Nicaragua og sökuðu
þá Honduras og E1 Salvador ríkin
um að að kljúfa samstöðu lýð-
ræðisríkja í M-Ameríku. Utan-
ríkisráðherra Costa Rica svaraði
því svo, að á næsta fundi af þessu
tagi óskaði hann eftir fulltrúa frá
Nicaragua.
Þegar Shultz yfírgaf samkom-
una voru ráðherrarnir komnir í
hár saman og famir að skjóta á
hvee annan fyrir svik og pretti og
brot á Esquipulas. Næsti við-
komustaður Schultz var Argent-
ína þar sem utanríkisráðherrann
Dante Caputo neitaði að gefa
yfirlýsingu eftir fund með hon-
um, þá Uruguay, þar minnti
Shultz brúnaþungur á að Nicar-
agua væri krabbameinið sem við
(USA) þurfum að fjarlæga. í
Brasilíu var Robert A. Sodre
utanríkisráðherra alveg sammála
Shultz í öllu, en í Bolivíu gerði
í lok júlímánaðar komu bandariskir uppgjafarhermenn úr Víetnamstríðinu á bílalest frá Kalifomíu til
Nicaragua með vistir handa fórnarlömbum stríðsins. „Almenningur í Bandaríkjunum veit ekki hvað er að
gerast í Nicaragua." Daniel Ortegaforseti talar við móttökuathöfn í Managua. „Reagan hefur alltaf verið
sómózaisti." ___________
I áróðusstriðinu er rakalausri lygi slegið upp á forsíðum La Prensa, lygi um pyntingar og harðræði
Sandinista og að í landinu séu a.m.k. 1000 pólitískir fangar. Frá smíðaverkstæði í fangelsi í Matagalpa,
þar er einnig kvöldskóli og öflugt félagslíf. Fangarnir sjálfir kannast ekki við fréttir La Prensa.
einhver misheppnaða tilraun til
að sprðngja ráðherrann í loft
upp. Tilraunir Shultz voru æ
fálmkenndari og klaufalegri eftir
því sem á flakk hans leið og runnu
á endanum í vaskinn. Má hann
þakka fyrir að hafa komist á lífi
heim aftur, þótt það hafí algjör-
lega misheppnast að einangra
Nicaragua.
Nýr foringi
kontranna
Eftir tímamótasigur Sandinista
á vígvellinum og hrakfarir
kontrasveitanna í mars sl. gengu
leiðtogar kontranna til viðræðna í
veikri stöðu. Viðræðurnar hófust
í bænum Sapoá í suðurhluta Nic-
aragua og lauk með undirskrift
Sapoásamningsins 23. mars. f
Sapoá var m.a. samþykkt að
halda viðræðum áfram og áttu
aðilar 5 samningalotur á næstu
mánuðum, þá síðustu í júní þegar
kontrarnir (þá búnir að jafna sig
eftir mars-ósigurinn) lögðu fram
kröfur sem fólu nánast í sér að
Sandinistar hættu við byltinguna.
í Sapoá var einig samið um 60
daga vopnahlé. En Sapoá þýddi
öðru fremur:
1. Byrjunin á endi Kontra-
strfðsins.
2. Einangrun Reaganstefnunn-
ar.
3. Vitnisburður um hernaðar-
lega hnignun kontrasveitanna.
4. Fyrsta opinbera „tillaga“
kontranna til friðar.
5. Mesti sigur byltingarinnar
yfir gagnbyltingaröflunum.
Undir Sapoá skrifuðu fyrir
hönd kontranna. Adolfo Calero,
helsti tengiliður þeirra við CIA,
Alfredo César, kunnur fyrir
tengsl sín við kólumbíska kóka-
ínsmyglara, Aristides Sanches og
5 liðsforingjar til að tryggja sam-
þykki heraflans. Tveir þessara
liðsforingja, Fernando og Tono,
sneru strax aftur til Honduras
eftir undirskrift. Þar lét Enrique
Bermúdes yfirmaður herafla
kontrasveitanna og fyrrum þjóð-
varðliði Sómóza til sín taka og lét
stinga þeim í fangelsi fyrir svik.
(Þeir segj a sj álfir að ef þeim hefði
ekki tekist að leka örlögum sín-
um til blaðamanna væru þeir lík-
lega á skrá yfir fallna.)
Það kom strax í ljós að Sapoá-
samkomulagið olli klofningi
innan kontraforystunnar. O-
breyttir liðsforingjar lengst til
hægri (af Bermúdesvængnum)
neituðu að viðurkenna það og
hófu hryðjuverkastarfsemi þrátt
fyrir vopnahlé. Bermúdes gerðist
æ háværari í gagnrýni sinni á Sap-
oá í takt við Reaganstjórnina,
sem sagði samninginn vera mis-
tök og tryggði ekki lýðræði i Nic-
aragua. Menn Reagans vildu nú
koma „mjúku“ Ieiðtogunum frá
og undirstrikuðu að einmitt nú
væri brýn þörf á ábyrgri og harðri
forystu. í raun voru þeir óhress-
astir með að kontraforystan
skyldi ekki láta betur að stjórn og
leituðu nú að strengjabrúðufor-
ingja, Enrique Bermúdes. Berm-
údes var treystandi til að semja
ekki um frið, vopnahlé eða annað
sem tryggði byltingunni sigur.
Skyldi nú kosin ný forysta og
komu leiðtogar kontranna saman
í Dóminíkanska lýðveldinu 18.-
19. júlí sl. Þar tryggði hægrivæng-
urinn sér undirtökin innan foryst-
unnar með stuðningi Reagans, og
Bermúdes varð leiðtogi kontr-
anna. Tveim dögum fyrir fundinn
sagði hann:
„Stríðið á eftir að taka á sig
breytta mynd, það verða unnin
skemmdarverk, jafnvel persónu-
legar árásir á sandinista - og
hvers vegna ekki - hryðjuverk
(terrorism).“
Dyggur skósveinn
Sómóza
Með kosningu Enriques Berm-
údes var það endanlega viður-
kennt að kontraskæruliðarnir eru
afsprengi hins hataða þjóðvarð-
liðs Sómóza. Reagan, CIA og
kontrarnir sjálfir hafa alltaf reynt
að fela þau tengsl.
Flmmtudagur 29. desember 1988 ÞJÖÐVILJINN - SÍÐA 9
HEIMURINN
Afrekaskrá Bermúdes er væg-
ast sagt subbuð út af spillingu og
glæpaverkum. Sem yfirmaður
þjóðvarðliðsins í bænum Tipit-
apa 1964, var hann oftar en einu
sinni sakaður um að stinga undan
fé og vistum og var vikið úr emb-
ætti með vitnisburðinum „frekar
óþroskaður". Hann komst fyrst í
samband við CIA þegar Banda-
ríkjamenn réðust inn í Dóminík-
anska lýðveldið þar sem Sómóza
lagði til lið. í janúar 1967 stóð
stjórnarandstaðan í Nicaragua
fyrir fjöldamótmælum í höfuð-
borginni Managua þar sem þjóð-
varðliðið myrti fjölda mótmæl-
enda og var Bermúdes hernaðar-
legur sjálfboðaliði við að bæla
niður uppreisnina. Bermúdes
hannaði öryggiskerfið fyrir leyni-
þjónustu þjóðvarðliðsins þegar
Anastasio Sómóza Debayle var
settur í embætti forseta í stað
bróður síns 1. maí 1967.
í framhaldi af því var hann
hækkaður í tign til foringja innan
þjóðvarðliðsins með vitnisburð-
inn „traustur og trúr stofnun-
inni“. Árið 1968 lagði jarðskjálfti
mörg hverfi Managua í rúst.
Bermúdes og Fausto Zelaya
bankastjóri Húsnæðisbankans
sáu í því skjótfenginn gróða, of-
reiknuðu kostnað við endurbygg-
ingu og tjón, létu hrófla upp
hreysum sem voru íbúðarhæf á
pappírum og högnuðust um milj.
cordoba. Sama svindlið fór í gang
eftir jarðskjálftann 1972 sem
lagði miðbæ Managua í rúst, en
þá var Bermúdes kominn í stöðu
tengiliðs þjóðvarðliðsins við
bandaríska hernaðarráðgjafa og
fjarri góðu gamni. í þeirri stöðu
bætti hann þó kynni sín við CIA
og árið 1975 fór hann í hópi
undirforingja til Washington á
námskeið í Inter American Col-
lege. Ári síðar var hann ráðinn
sem sendiráðsritari Sómóza í
Washington og þá skrifar hann
„doctors“ritgerð sína „Félags-
legar og geðrænar orsakir niður-
rifsstarfsemi“ (The psycho-social
causes of subversion).
Árin 1980-81 er Bermúdes
innsti koppur í búri við endur-
skipulagningu þjóðvarðliðsins
sem fékk nafnið kontraskærulið-
ar, með aðstoð kunningja sinna
frá CIA og argentínskra hernað-
arráðgjafa. Hann varð fljótt
kunnur fyrir hörku gagnvart vin-
um sem óvinum. Og í júlí sl.
kemst hann í stöðu helsta leið-
toga kontrasveitanna.
Enriques Bermúdes er með-
sekur um morð á fjölda saklauss
fólks frá því fyrir byltingu og um
pyntingar og nauðganir á fólki
sem enn lifir. Með kosningu
Bermúdes kom eðli kontraskær-
uliðanna endanlega uppá yfir-
borðið. Árásir þeirra bitna fyrst
og fremst á bændum og fjöl-
skyldum þeirra, læknum og
hjúkrunarfólki, kennurum og
nemendum og ekki síst bömum.
Sjálfur er Bermúdes vitaskuld
kunnur „terroristi" í Nicaragua.
—
Dregið á morgun, íbstudag!
Leikandi og létt! Upplýsingasími: 685111