Þjóðviljinn - 15.02.1989, Blaðsíða 7

Pjóðarbókhla&a

Vestur á Melum stendur
þrettán þúsund fermctra hús sem
enn hýsir einungis vinda himins-
ins en var reist til að rúma hand-
rit, hljóðsnældur, plötur, geisla-
diska og miljón bækur. Það heitir
Þjóðarbókhlaða og starfsemin
sem það á að hýsa heitir Þjóð-
bókasafn. Og menn spyrja: Hve-
nær verður flutt í þetta mikla
menningarhús?
Ályktunin komin á
fertugsaldur
Það var árið 1957 sem Alþingi
ályktaði að sameina ætti eins
fljótt og hægt væri Háskólasafn
og Landsbókasafn í eitt bókasafn
sem yrði aðalsafn landsins í fjöl-
mörgum greinum mennta og vís-
inda. Áratug síðar var stofnaður
byggingarsjóður og Gylfi Þ.
Gíslason skýrði frá því að nýju
bókasafnshúsi hefði verið úthlut-
að lóðinni vestan við Melavöll-
inn; enn einum áratug síðar voru
teikningar að Þjóðarbókhlöðu
samþykktar. Fyrsta skóflustunga
var tekin 1978, og smám saman
reis húsið með sérkennilegum
háum og mjóum gluggum sínum.
Þegar núverandi Bandaríkjafor-
seti heimsótti Island í varafor-
setatíð sinni og hljóp morgun-
hlaupið sitt á Melavellinum voru
öryggisverðir hans lafhræddir við
þennan mikla miðaldakastala
með skotraufunum og bjuggust
sífellt við árás þaðan.
Hornsteinn var lagður 1981 og
nú er húsið að mestu tilbúið undir
tréverk. Talað er um að flutt
verði inn í það 1992-3.
Af þessu tilefni boðaði stjórn
Háskólabókasafns til fundar á
föstudaginn, í samráði við Lands-
bókasafn og byggingarnefnd
Þjóðarbókhlöðu, til að kynna
fréttamönnum og framámönnum
húsið og starfsemina sem það á
að hýsa fullbúið. Kalt var í veðri
þennan dag og næddi um fundar-
menn í víðum steinsalnum þar
sem einhvern tíma verður meðal
annars vel búinn fyrirlestrasalur
fyrir hundrað gesti.
Mörg híbýli
Finnbogi Guðmundsson lands-
bókavörður gekk með gestum
um hið mikla hús eftir brýningar-
ræður og myndasýningu úr er-
lendum söfnum. Hann byrjaði
efst, uppi á fjórðu hæð, og
innréttaði snarlega á þriðja þús-
und fermetra, kom þar fyrir stól-
um og vinnuborðum fyrir nokkur
hundruð manns, hillum undir er-
lendan ritakost, snældur, hljóm-
plötur og geisladiska, mynd-
bönd, kvikmyndir og skyggnur
og kennslustofum fyrir bóka-
safnsfræði.
Á þriðju hæð verður einnig
rými fyrir fólk sem vill vinna á
safninu, en alls verða í húsinu um
800 lessæti fyrir gesti safnsins.
Þarna verður hins vegar aðal-
tímaritageymsla safnahússins,
bæði innlend og erlend tímarit í
Ofarlegaá
forgangslista
Áróðursfundur um Þjóðarbókhlöðu sem áætlað er að
taka í notkun eftir fjögur ár
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
4.6
4.7
3. HÆÐ
Lessvæði
Málstofur og kennslustofur
Ilópvinnuherbergi
Bækur á sjálfbeina
Illjóðrit
Nýsigögn
Lesbácar
2.1 Aðföng og skráning
2.2 Útlán og upplýslngar
2.3 Handbækur, skrár og skjáir
2.4 Stjórnsýsla
2.5 Fyrirlestrasalur
2.6 Sýningarsvæði
2.7 Kaffistofa
3.1
3.2
3.3
3.4
3.5
3.6
3.7
Lessvæði
Lesherbergi
Timarit á sjálfbelna
Ný tfmarit
Námsbókasafn
Tlmaritaþjónusta
Lesbásar
1.1 Lestrarsalur
1.2 Handritadeild
1.3 Sérsöfn, kortasafn
1.4 íslandsdetld (Þjóðdeild)
1.5 Skrár og skjáir
1.6 Vörumóttaka
1.7 Bókband, viðgerðastofa
K.l öryggisgeymsla
K.2 Handritageymsla
K.3 Bókageymslur
K.4 Myndastofa
K.5 Prentstofa
K.6 Tölvumlðstöð
K.7 Loftræsi- og tæknibúnaður
K.8 Loftinntaksstokkur
FORHÝSI
0.1 Inngangur
0.2 Lyfta
0.3 Brú
CARDUR
G.l Tjörn
Þversnið af Þjóðarbókhlöðu með skýringum. A sjálfbeina merkir að þar nái gestir sér sjálfir í bækur og
tímarit.
stórum stfl, og öll þjónusta varð-
andi þau.
Svo hjartanlega
velkominn
Önnur hæð hússins er aðalhæð
þess, inn á hana koma gestir yfir
brúna inn í forhýsi og blasir þá við
þeim rúmgóð afgreiðsla. Finn-
bogi sagðist jafnan hafa í huga,
þegar hann hugsaði um þessa af-
greiðslu, spjaldið í glugga Hjálp-
ræðishersins þar sem hefði stað-
ið: Af hverju kemurðu ekki inn?
Þú ert svo hjartanlega velkom-
inn!
Á þessari hæð verða líka
spjaldskrár og tölvuupplýsingar
um gögn safnsins, sýningarsvæði,
fyrirlestrasalurinn áðurnefndi,
kaffistofa og lessæti í handbóka-
deild.
Öryggisvarsla verður við aðal-
inngang og inn í bækur verða
lagðar málmþynnur sem ýla ef af-
Þjóðarbókhlaðan minnir á mið-
aldakastala með turnum sínum,
skotraufum í álskjöldunum, síkj-
um og brú. Mynd Jim Smart.
greiðslumenn hafa ekki afhlaðið
þær með þar til gerðum búnaði.
Á fyrstu hæðinni slær hjarta
hússins, þar verður íslands-
deildin með bókum og handritum
sem gestir hafa ekki beinan að-
gang að heldur panta þeir bækur
sem þeir fá svo Iánaðar í sæti sín
líkt og nú tíðkast á Landsbóka-
safni.
Á þessari hæð verða líka ýmis
sérsöfn, til dæmis Benediktssafn-
ið sem nú er á Háskólasafni,
Nonnasafn að norðan, Kvenna-
sögusafnið og safn Jóns Steff-
enssen. Þarna verður líka
bókbands- og viðgerðastofa.
Aðalhandritageymslur verða í
kjallara, en Landsbókasafn á nú
um 14.000 handrit. Öryggis-
geymsla verður fyrir það allra
dýrmætasta, merkustu handrit og
bækur frá 16. og 17. öld.
Miljón bækur
Sameiginlegur bókakostur Há-
skólasafns og Landsbókasafns er
nú um 650.000 bindi, en árleg
aukning nemur um 20.000 bind-
um. Gert er ráð fyrir að Þjóðar-
bókhlaðan rúmi um miljón bindi.
Á þessu ári verður 90 miljón-
um króna varið til bókhlöðunnar,
en menntamálaráðherra sagði í
lokaávarpi fundarins að ætti hún
að komast í gagnið 1993 yrði að
verja meira fé til hennar árlega
þangað til, líklega 180 miljónum
1990, 230 miljónum árið 1991 og
250 miljónum 1992. Eignaskatts-
aukinn sem á að renna til bygg-
ingarinnar verður framlengdur
eins og þörf krefur, og þann hluta
hans sem ekki hefur farið í bók-
hlöðuna á hún inni á vöxtum hjá
ríkinu. Það kostar mikið að reka
svona safn, sagði Svavar, og nóg
um verkefni sem heimta fé eftir
að húsið er komið í notkun.
Þjóðarbókhlaðan hefur stund-
um færst neðarlega á verkefna-
lista ríkisstjórna, sagði Svavar
Gestsson að lokum, en það dugir
ekki að láta svona framkvæmd
sofna út af. Verk týnast ef þeim
er ekki haldið vakandi. Nú er
þetta mikla safn bundið í mál-
efnasamningi og komið ofarlega
á forgangslista og þar þarf það að
vera uns því er lokið.
Áfram safnahús
Þegar flutt verður í Þjóðarbók-
hlöðu losnar húsnæði í fegursta
húsi Reykjavíkurborgar að
margra mati, Landsbókasafninu
eða Safnahúsinu við Hverfisgötu
við hliðina á Þjóðleikhúsinu.
Skipuð hefur verið nefnd til að
gera tillögur um framtíð þess en
nefndarmenn verjast enn allra
frétta um niðurstöður. Þó var á
þeim og menntamálaráðherra að
skilja að húsið yrði áfram safn af
einhverju tagi.
SA
idagur 15. febrúar 1989 ÞJÓÐVILJINN - SÍÐA 7
Tryggvi Ólafsson málari ræðir við
Hörð Helgason sendiherra í nýja
sýningarsalnum
Myndlist
Nýtt gallerí
Fyrr í þessum mánuði var opn-
að nýtt gallerí í gömlu friðuðu
húsi við Amaliegötu í Kaup-
mannahöfn. Galleríið ætlar fý'rst
og fremst að þjóna nýrri nor-
rænni myndlist og hlaut nafnið
SCAG (Scandinavian Contem-
porary Art Gallery). Fyrsta sýn-
ingin er á nýrri íslenskri list, sam-
sýning margra listamanna sem
eins konar forsmekkur, því
mörgum þeirra eiga gestir eftir að
kynnast nánar. Núna á föstudag-
inn verður svo fyrsta einkasýn-
ingin opnuð, þar sýnir Hafsteinn
Austmann 30 ný málverk.
íslenski dansflokkurinn
Leggur land
undir fót
Hlíf Svavarsdóttir vann í fyrra
fyrstu verðlaun fyrir ballettinn
„Af mönnum“, við tónlist Þork-
els Sigurbjörnssonar, í keppni
ungra danshöfunda í Osló. Nú
hefur íslenska dansflokknum
boðist að sýna verk Hlífar á
heilskvöldssýningum í fjórum óp-
eruhúsum Norðurlanda í haust,
Svenska teatern í Helsinki, Stora
teatern í Gautaborg, Södra teat-
ern í Stokkhólmi og Konunglega
leikhúsinu í Kaupmannahöfn.
Háskólatónleikar
Víóla og píanó
Á Háskólatónleikunum í dag
kl. 12.30 í Norræna húsinu leika
Helga Þórarinsdóttir og Þor-
steinn Gauti Sigurðsson saman á
víólu og píanó sónötur eftir J. S.
Bach og Boccerini og útsetningu
á adagiokafla úr Toccötu fyrir
orgel eftir Bach.
Myndlist
Ásgerður í Borg
Ásgerður Búadóttir opnar sýn-
ingu á níu verkum í Gallerí Borg
á morgun, fimmtudag, kl. 17.00.
Elsta verkið er frá 1986 en það
nýjasta var tekið úr vefstólnum
fyrir fáeinum dögum.
Þetta er sjöunda einkasýning
Ásgerðar hér á landi.
„Myrkir músíkdagar“
Hljóðskúlptúrar
Þriðju tónleikar „Myrkra mús-
íkdaga“ verða haldnir í kvöld í
Norræna húsinu og hefjast kl.
20.30. Á efnisskránni verður ný
raf- og tölvutónlist, hljóðskúlp-
túrar eftir Jonathan Harvey, Paul
Lansky, Þorstein Hauksson, Ali-
stair MacDonald, Stefanos
Vassiliadis og Kaija Saariho.
Verk Þorsteins heitir Chanto-
uria og fjallar um ímyndað land
söngva og dansa, töfra og galdra,
ljóss og myrkurs. Það var samið
að tilhlutan miðstöðvar nútíma-
tónlistarrannsókna í Aþenu
1987-8.