Þjóðviljinn - 30.05.1989, Side 3

FRETTIR
Fiskverð
Bottinn hjá
yfimefndinni
Á meðan gengur hvorki né rekur um gerð nýs
kjarasamnings milli sjómanna og
útgerðarmanna. Seljendurgera kröfu um5%
fiskverðshækkun strax og3% hœkkun
1. október
Akvörðun um nýtt fiskverð var
vísað til yfirnefndar í gær eftir
árangurslausa fundi í almennu
nefndinni í Verðlagsráði sjávar-
útvegsins. Nýtt fiskverð á að taka
gildi um næstu mánaðamót. A
meðan gengur hvorki né rekur í
samningum sjómanna og útvegs-
manna um nýjan kjarasamning.
Að sögn Óskars Vigfússonar
formanns Sjómannasambandsins
gera sjómenn þá kröfu til sinna
viðsemjenda að þeir fái svipaðar
hækkanir og þær sem samið var
um á milli ASÍ og VSÍ. En kjara-
samningur sjómanna við útvegs-
menn rann út 15. feþrúar þegar
bráðabirgðalög ríkisstjórnarinn-
ar féllu úr gildi.
í Verðlagsráði sjávarútvegsins
gera sjómenn og útvegsmenn þá
kröfu að fiskverð hækki strax um
mánaðamótin um 5% og um 3%
1. október. Að sögn Óskars telja
kaupendur þetta vera sanngirnis-
kröfu en því miður þá séu þeir
ekki í stakk búnir til að sam-
þykkja hana að óbreyttum for-
sendum í rekstri fiskvinnslunnar.
Af ríkisstjórnarinnar hálfu hefur
því hinsvegar heyrst fleygt að að-
eins sé grundvöllur fyrir 2% til
3% fiskverðshækkun.
- Ég ætla að vona að nýtt fisk-
verð liggi fyrir um næstu mánaða-
mót eða í síðasta lagi fyrir sjó-
mannadaginn 4. júní. Hvað gerist
ef það gengur ekki eftir skal ég
ekkert um segja, en það verður
fundur í framkvæmdastjórn
Sjómannasambandsins á morg-
un, miðvikudag, þar sem ákvörð-
un verður tekin um framhaldið,"
sagði Óskar Vigfússon.
I fyrra þegar þáverandi ríkis-
stjórn Þorsteins Pálssonar setti
bráðabirgðalög þess efnis að þeir
sem þá áttu ósamið fengju í það
minnsta 10% kauphækkun eins
og aðrir, hækkaði fiskverð til sjó-
manna aðeins um tæp 5%. Það
var gjöfin sem sjómenn fengu
daginn áður en þeir héldu sjó-
mannadaginn hátíðlegan í 50.
skiptið.
-grh
Flugleiðir
Hollensk auglýsing
Einar Sigurðsson: Kostaði hvorki 9nél2
miljónir
Auglýsing frá Flugleiðum sem
birst hefur að undanförnu í
sjónvarpi, þar sem kynntur er
nýr flugvélafloti fyrirtækisins,
hefur vakið mikla athygli og um-
tal. Sérstaklega fyrir þá sök að
auglýsingin er gerð af hollensku
fyrirtæki, tekin upp í Bandaríkj-
unum og cinungis einn leikari í
henni er íslenskur, aðrir eru nor-
skir og hollenskir.
Einnig hefur heyrst að auglýs-
ingin hafi kostað 9 miljónir í
framleiðslu. Einar Sigurðsson,
blaðafulltrúi Flugleiða, sagði
hins vegar í samtali við Þjóðvilj-
ann, að sú upphæð væri fjarri
öllum sanni, en hann hefði heyrt
sögur um að auglýsingin hefði
kostað 12 miljónir. Þessar sögur
væru algerlega út í hött, þar sem
Flugleiðir verðu um 30 miljónum
króna í auglýsingar á ári. Þeir
færu því aldrei að eyða þessari
upphæð í eina auglýsingu. Að-
spurður um hvers vegna hol-
lenskt fyrirtæki hefði framleitt
auglýsinguna, sagði Einar að
Flugleiðir versluðu mjög mikið
við erlendar augýsingastofur,
þeir væru með skrifstofur í 9
löndum og hver þeirra sæi um
auglýsingar í sínu landi.
Þetta hollenska fyrirtæki hefði
komið með þessa hugmynd og
þeim Flugleiðamönnum litist vel
á, og það væri svo undir auglýs-
ingafyrirtækinu komið hvar það
tæki auglýsinguna upp og hvaða
leikarar væru notaðir. Það er ein-
mitt þetta atriði, þ.e. að nota er-
lenda leikara, sem hvað mest hef-
ur farið fyrir brjóstið á íslending-
um. Um það sagði Einar að hann
skildi ekki þá gagnrýni, því að
þeirra áliti væri það sem máli
skipti, þ.e. textinn, í höndum ís-
lensks leikara. Hann sæi því ekki
að þetta ætti að skipta íslenska
leikara nokkru máli. Það væru í
framleiðslu 8 auglýsingar sem
Flugleiðir voru að láta gera fyrir
sig hérlendis, og í þeim væru ís-
lenskir leikarar og tæknimenn.
Þeir Flugleiðamenn væru hins
vegar sáttir við þessa tilteknu
auglýsingu og teldu hana hafa
skilað því sem ætlast var til.
ns.
Þriðjudagur 301 maí 1989 ÞJÖÐVILJINN - SÍÐA 3
íslenskt fnimkvæði í Nató
Einsog kunnugt er skar ræða
Steingríms Hermannssonar for-
sætisráðherra sig nokkuð úr á
fyrsta degi leiðtogafundar Nató i
gær vegna þeirrar sérstöku
áherslu sem hann lagði á nauðsyn
þess að viðræður hæfust hið allra
fyrsta um afvopnun á og í höfun-
um. Jafnhliða því að leggja til að
endanlegum ákvörðunum um
skammdrægar kjarnorkuflaugar
yrði skotið á frest.
Þótt allir fagni þeirri slökun
spennu sem átt hefur sér stað í
skiptum Nató og Varsjárbanda-
lagsins, lofi þá merku og ágætu
ávinninga sem náðst hafa í af-
vopnunarviðræðum stórveld-
anna með fækkun kjarnorku-
vopna á meginlandi Evrópu þá
hafa þær raddir ágerst að undan-
förnu sem láta í ljós ugg um að
„öllu heila draslinu verði bara
sópað í sjóinn," einsog ónefndur
alþingismaður komst eitt sinn að
orði við Þjóðviljann.
íslensk stjórnvöld hafa til
skamms tíma verið furðu tómlát
gagnvart vígbúnaði í höfunum í
kringum landið. Þegar Ólafur
Ragnar Grímsson lagði til haust-
ið 1987 að alþingi fæli ríkisstjórn-
inni að efna til alþjóðlegrar ráð-
stefnu í Reykjavík um „skipulag
og efnisþætti formlegra samn-
ingaviðræðna um aívopnun á
norðurhöfum" hlaut málið
dræmar undirtektir og því var
drepið á dreif.
Óg það er ekki lengra síðan en í
febrúar að til all snarpra orða-
skipta kom á alþingi milli Jóns
Baldvins Hannibalssonar utan-
ríkisráðherra og Hjörleifs Gutt-
ormssonar, fulltrúa Alþýðu-
bandalagsins í utanríkismála-
nefnd alþingis, þegar sá síðar-
nefndi harmaði meint aðgerða-
og frumkvæðisleysi ráðherrans í
vígbúnaðarmálum hafsins.
En kafbátsslysið við Bjarnarey
í aprflmánuði og umræðurnar um
það hreyfðu verulega við al-
menningi hérlendis og urðu vatn
á myllu formælenda þess að ís-'
lendingar tækju af skarið og ættu
frumkvæði að afvopnunarvið-
ræðum um norðurhöf.
I ræðu um skýrslu sína til al-
þingis í fyrra mánuði lét utan-
nkisráðherra svo ummælt að
hann hygðist beita sér fyrir ís-
lensku frumkvæði í þessu máli
innan vébanda Nató. Á þeim
mánuði sem liðinn er frá því hann
lét það boð út ganga hafa oddvit-
ar ríkisstjórnarflokkanna rætt ít-
arlega hvernig best væri að koma
því á framfæri þannig að athygli
og umræðu vekti á leiðtogafundi
Nató sem umfram annað virtist
ætla að snúast um erjur um
skammdrægar kjarnorkuflaugar
á þýskri grund, hvort endurnýja
ætti þær eða hefja samningavið-
ræður við Varsjárbandalagið um
algera eyðingu þeirra, hina svo-
kölluðu „þriðju núlllausn."
Ölafur Ragnar Grímsson sagði
við Þjóðviljann í gær að ræða
utanríkisráðherra á alþingi fyrir
rúmum mánuði og forsætisráð-
herra á leiðtogafundinum í gær
væru fyrstu skref íslenskra
stjórnvalda í átt að frumkvæði
um afvopnun á norðurhöfum.
Þótt sjálfsagt væri að fylkja sér að
baki þeim aðiljum í bandalaginu
sem áfram væru um frestun end-
urnýjunar skammdrægu
flauganna þyrfti fyrir alla muni að
koma afvopnun á og í höfunum á
dagskrá í vígbúnaðarviðræðum
blakkanna tveggja. Að því þyrfti
að stuðla hvarvetna þar sem ís-
lenskir fulltrúar næðu eyrum her-
veldanna, innan Nató sem utan.
Skýrsla Alberts
Jónssonar
Það er með ólíkindum hve
óvirk og ófróð íslensk stjórnvöld
í BRENNIDEPLl
hafa verið um áform og áætlanir
bandaríska setuliðsins hérlendis
og hugmyndir Nató um hlutverk
íslands á ófriðartímum. Þetta
kemur fram í nýútkominni
skýrslu Alberts Jónssonar, frani-
kvæmdastjóra Öryggismála-
nefndar, en hún nefnist „ísland,
Atlantshafsbandalagið og Kefla-
víkurstöðin."
I skýrslunni kennir margra
grasa og er einkar fróðlegt að lesa
um hlut íslendinga í hverskonar
stefnumótandi starfi Nató.
„Þannig koma Bandaríkjamenn
að segja má fram fyrir hönd ís-
lands hjá Atlantshafsherstjórn-
inni, á sama hátt og til dæmis
norski herinn kemur þar fram
fyrir hönd Noregs.“
Fram kemur að stjórnvöld hér-
Forsœtisráðherra og
utanríkisráðherra leggja
áherslu á afvopnun á og í
höfunum á leiðtogafundi
Nató. Samkvœmt
nýútkominni skýrslu
A Iberts Jónssonar þáer
nœstafátítt að íslensk
stjórnvöld taki afskarið á
vettvangi Nató enda telja
starfsmenn
utanríkisráðuneytisins
fáfræði þeirra slíka að
hœttsé við að þausettu
ofan ístað þess að afla sér
virðingar
lendis hafi sýnt viðleitni til þess
að auka þekkingu sína og þátt-
töku í starfsemi Nató á undan-
förnum árum. „í samræmi við
þetta hefur þátttaka í pólitískum
samráðum í Atlantshafsráðinu/
varnaráætlananefnd og pólitísku
nefndinni verið aukin. Einnig
hefur verið byrjað að „fylgjast
með“ störfum hermálanefndar-
innar og kjarnorkuáætlanahóps-
ins.“
Síðar í kafla þessum, „Þátttaka
íslendinga í Atlantshafsbanda-
laginu", hefur höfundur eftir
starfsmönnum utanríkisráðu-
neytisins að „...þekkingu í ís-
lenska stjórnkerfinu á hernaðar-
áætlunum er varða ísland og
norðurslóðir (sé) stórlega ábóta-
vant.“ Og skömmu síðar koma
þessar athyglisverðu upplýsingar
fram: „íslendingar hafa hvorki
tekið þátt í stjórnkerfisæfingum
Atlantshafsbandalagsins né
undirbúningi þeirra. I því hand-
riti að atburðarás sem samið er
fyrir æfingarnar er því hvergi gert
ráð fyrir íslenskum stjórnvöldum
eða afstöðu þeirra."
Aö setja ofan
í skýrslunni er haft eftir starfs-
mönnum utanríkisráðuneytisins
að „...almennt séu íslendingar
ekki í aðstöðu til að hafa með
tæknilegri tillögugerð áhrif á
stefnumótun, hvorki í hermálum
né afvopnunarmálum. Allt slíkt
þyrfti að vera mjög vel unnið og
undirbúið og mikið vanti uppá að
utanríkisráðuneytið og fasta-
nefndin geti slíkt á fullnægjandi
hátt.“
Og síðar: „Tillöguflutningur
eða eitthvert frumkvæði sem ekki
væri undirbúið mjög vandlega og
í smáatriðum gæti leitt til þess að
íslendingar settu ofan í banda-
laginu í stað þess að afla sér virð-
ingar...Hins vegar er bent á að
íslendingar geti minnt á sig og
íslenska hagsmuni.“
Höfundur minnir á að íslenskir
ráðamenn hafi fallist ásamt öðr-
um á þá kröfu annarra Natóríkja
að sjóherir og vígbúnaður í höf-
unum yrðu ekki með í viðræðum
um samdrátt í hefðbundnum her-
afla í Evrópu.
En hann bendir jafnframt á að
í slendingar hafi „... við ýmis tæki-
færi minnt á áhyggjur sínar af víg-
búnaði í höfunum en ekki
beinlínis beitt sér fyrir því að hafa
áhrif á stefnu bandamanna sinna í
þeim efnum. Nýlega hefur utan-
ríkisráðherra lýst yfir að hann
hyggist eiga frumkvæði að því
innan Atlantshafsbandalagsins
að þegar verði hafinn undirbún-
ingur að viðræðum um afvopnun
á og í höfunum, sem hæfust eftir
að samið hefði verið um niður-
skurð hefðbundins herafla í Evr-
ópu.“
ks