Þjóðviljinn - 22.08.1989, Blaðsíða 6

ERLENDAR FRETTIR
Páfi á spœnskum söguslóðum
Sameinuð og kristin Evrópa
Jóhannes Páll páfi annar, sem
undanfarna daga hefur verið í
opinberri heimsókn á Spáni,
messaði í gær í Covadonga, smá-
borg í Astúríu. Staður sá er fræg-
ur í sögunni sökum sigurs, sem
A usturríkil Ungverjaland
1000 yfir landa-
mærin um helgina
Yfir 1000 austurþýskum flótta-
mönnum tókst að komast fram-
hjá landamæravörðum frá Ung-
verjalandi inn í Austurríki um
helgina, að sögn starfsmanns við
vesturþýska sendiráðið í Vín. Er
talið að aldrei hafi fleiri Austur-
Þjóðverjar flúið í einu lagi vestur
yfir járntjald frá því að Berlín-
armúr var hlaðinn 1961.
Austur-Þjóðverjar þessir
bættu sér í hóp allmargra
Austurríkismanna og Ungverja,
sem safnast höfðu saman á landa-
mærunum til táknrænnar veislu
undir berum himni í nafni friðar
og einingar. Voru verndarar
samkomunnar þeir Imre
Pozsgay, einn af leiðtogum frjáls-
lyndari arms ungverska komm-
únistaflokksins, og Ottó af Habs-
borg, sonur síðasta keisara
Austurríkis og konungs Ung-
verjalands. Urðu Austur-
Þjóðverjarnir Austurríkismönn-
unum síðan samferða til lands
þeirra síðarnefndu, og var annað-
hvort að nærstaddir ungverskir
landamæraverðir tóku ekki eftir
því eða létust ekki verða neins
óvenjulegs varir. Um 3000
Austur-Þjóðverjar hafa komist
framhjá landamæravörðum frá
Ungverjalandi inn í Austurríki
frá því um miðjan maí, er Ung-
verjar byrjuðu að klippa niður
sinn hluta járntjaldsins.
Reuter/-dþ.
landsmenn unnu þar á Aröbum
árið 722.
Arabar höfðu ráðist inn á Spán
11 árum fyrr og kollvarpað ríki
Vestgota. Höfðu hinir íslömsku
innrásarmenn náð nærfellt öllum
skaganum á sitt vald, er höfðingi
að nafni Pelayo sundraði einum
af herj um þeirra við áðurnefndan
stað. Varð sá sigur til þess, að
arabískum og berbneskum mús-
límum (sem Spánverjar og Port-
úgalar einu nafni kölluðu Mára)
tókst aldrei að ná fjalllendinu
nyrst á Pýreneaskaga að fullu á
sitt vald. Þaðan tóku kristnir
menn síðan til við að endurvinna
skagann smámsaman, en því
verki varð ekki að fullu lokið fýrr
en eftir átta aldir.
Páfi sagði m.a. á þá leið, að
með sigrinum við Covadonga
hefði verið lagður einn af horn-
steinum Evrópu okkar tíma.
Kvað hann það eindregna ósk
sína að til sögunnar kæmi samein-
uð Evrópa, án núverandi landa-
mæra er skiptu henni sundur,
Evrópa er viðurkenndi að rætur
hennar væru í kristinni trú. Áður
hefur Jóhannes Páll annar hvatt
til sameinaðrar, kristinnar Evr-
ópu frá Atlantshafi til Úralfjalla,
og má ætla að sú hafi einnig verið
meining hans í gær í Covadonga.
Áður en páfi söng messuna
baðst hann fyrir frammi fyrir
styttu af Maríu mey, sem er í helli
skammt frá borginni. Hermir
sögn að þar hafi María birst Pela-
yo fyrir bardagann og hvatt hann
til dáða gegn Márum. Reuter/-dþ.
Tékkóslóvakía
Lögregla tvístraöi mótmælafólki
r
Oeirðalögregla vopnuð kylfum
dreifði í gær um 2000
mönnum, sem komu saman á
Vensislásstorgi í Prag til þess að
minnast þess, að liðið er 21 ár frá
innrás Varsjárbandalagsins, sem
batt enda á Pragvorið, er svo hef-
ur verið nefnt. Nokkrir menn
voru handteknir, en hermt er þó
að aðfarir tékkóslóvakísku lög-
reglunnar hafl ekki verið eins
ruddalegar og við sum samskonar
tækifæri áður.
Fundarmenn mættu á torgið að
áeggjan Carta 77 og margra sam-
taka annarra. Þeir höfðu fyrir-
hugað þögula mótmælagöngu, en
lustu upp hyllingarhrópum er við
flokk þeirra bættist hópur ung-
verskra stuðningsmanna þeirra.
Á borða sem Ungverjarnir voru
með stóð: „Bolsévíkar komu
með skriðdreka, við komum með
blóm.“ Fundarmenn hylltu einn-
ig Pólland og létu í ljós aðdáun á
Vaciav Havel, rithöfundi og ein-
um helsta forustumanni tékkó-
slóvakískra andófsmanna og Al-
exander Dubcek, fyrrum leið-
toga kommúnistaflokksins þar í
landi er stóð fyrir innleiðslu Pra-
gvorsins.
Pólska þingið fordæmdi í s.l.
viku innrás Varsjárbandalagsins í
ágúst 1968 og slíkt hið sama
gerðu kommúnistaflokkur og
stjórn Ungverjalands. Brugðust
tékkóslóvakískir valdhafar reiðir
við.
Reuter/-dþ.
Japan ríkast í heimi
Arið 1987 áttu sér stað þau
tímamót í veraldarsögunni að
Japan varð efnaðasta ríki heims
og fór í því fram úr Bandaríkjun-
um. Er þetta samkvæmt upplýs-
ingum gefnum af stofnun á vegum
japanskra stjórnvalda.
Þjóðareign Japans nam í árslok
1987 43,7 triljónum dollara. Þar
af var rúmur helmingur lausafjár-
eign og um 30 af hundraði fast-
eignir. Um sömu áramót nam
þjóðareign Bandaríkjanna 36,2
triljónum dollara. Ári fyrr voru
þau enn ríkasta ríki heims með
34,0 triljónir dollara í þjóðareign
en í öðru sæti var Japan með 28,3
triljónir. Þessi þróun vekur at-
hygli á gífurlegu veldi Japans
ekki einungis á sviði iðnaðar,
heldur og ekki síður í fjármálum.
Friðanriðræður út um þúfur
Friðarviðræður herforingja-
stjórnar þeirrar, er rændi völdum
í Súdan 30. júní s.l., og suðursú-
danskra uppreisnarmanna er hóf-
ust í Addis Ababa á laugardag,
leystust upp í gær. Ástæðan var
að fulltrúar Súdansstjórnar
tregðuðust við að ganga að aðal-
kröfu uppreisnarmanna, þess
efnis að Islamslögmál (sharia)
gildi ekki í suðurhluta landsins,
sem byggður er kristnum
mönnum og heiðnum.
Bretland
Furðumikið
um storslys
Sumir kenna um mis-
bresti á öryggisráð-
stöfunum og kæru-
leysi stjórnvalda
Talið er að allt að 60 manns
hafl farist er dýpkunarprammi
sigldi á skemmtiskip á Thames-
fljóti í miðri Lundúnaborg aðfar-
anótt sunnudags. Er þetta átt-
unda stórslysið í Bretlandi s.l. 30
mánuði og hefur það vakið þar-
lendis heitar umræður um hvort
hér sé einungis óhöppum, sem
enginn geti gert að, um að kenna,
eða hvort ónógar öryggisráðstaf-
anir og kæruleysi af hálfu
stjórnvalda liggi að baki a.m.k.
sumum slysanna.
Slysið á Thames um helgina
minnti marga á bresku ferjuna,
sem hvolfdi í mars 1987 undan
Belgíuströnd, en þá fórust 193
manneskjur. í nóv. s.á. brunnu
eða köfnuðu yfir 30 manns í elds-
voða á King's Cross, neðanjarð-
arbrautarstöð þeirri í Lundúnum
þar sem umferð er mest. í des.
s.l. fórust 35 manns er þrjár
járnbrautarlestir keyrðu hver inn
í aðra á Claphambrautarmótum í
Suður-Lundúnum. Mánuði síðar
fórust 47 manns með Boeingfar-
þegavél, sem skall til jarðar við
Kegworth í Mið-Englandi.
Þegar hryðjuverkamenn
grönduðu PanAmfarþegaþotu og
270 manns í Skotlandi í des. s.l.
kenndu sumir um ónógum örygg-
isráðstöfunum á breskum flug-
völlum. Þá erþess aðgeta aðíjúlí
s.l. ár fórust 167 menn er spren-
ging varð í breskum olíuborpalli á
Norðursjó. f apríl s.l. krömdust
95 manneskjur til bana á Hills-
boroughknattspyrnuvelli f Sheffi-
eld. Eitt Lundúnablaðið komst
svo að orði í gær að Bretland væri
orðið mesta slysaland „siðm-
enntaða heimsins.“
Reuter/-dþ.
Gíslarnir í Líbanon
CIA ráðalaus
Erfitt er að lauma njósnurum inn í mafíukennda hópa ofstœk-
isfullra mannrœningja. Með sjálfsmorðsárásum og
mannránum tókst Hizbollahmönnum þar að auki að lama
starf bandarísku leyniþjónustunnar þarlendis
Örlög vestrænu gíslanna í Lí-
banon hafa mikið verið í fréttum
um árabil. Vitað er að þeir sæta
illri meðferð, hafa sumir verið
pyndaðir og nokkrir myrtir og
þeir sem enn lifa eiga dauðann
stöðugt yfir höfði sér. Nærri má
geta hvernig ástvinum þessara
manna líður.
Meirihluti gísla þessara, sem
eru taldir vera 17 talsins, eru
Bandaríkjamenn. Það vekur
óhjákvæmilega furðu, hve ger-
samlega ráðþrota risaveldið
föðurland þeirra stendur
gagnvart þeirri skyldu sinni að fá
þá lausa. Eðlilegt er að spurt sé
sem svo: Hvað dvelur nú CIA,
bandarísku leyniþjónustuna, sem
áður var taiin öllum öðrum slík-
um stofnunum máttugri og með
ráð og möguleika undir rifi
hverju?
Má muna sinn
fífil fegri
í Líbanon má CIA sín svo lítils
að haft er fyrir satt að hún hafi
ekki einu sinni hugmynd um,
hvar gíslarnir séu hafðir í haldi,
og hafa þó sumir þeirra verið
fangar mannræningja frá því um
miðjan áratuginn. Leyniþjónust-
ustofnun þessi má muna sinn fífil
fegri þarlendis. Á fyrri árum
borgarastríðsins þar átti CIA í
engum vandræðum með að verða
sér úti um upplýsingar, „fýrir góð
orð og betalíng,"- frá líbönskum
stjórnmálamönnum og herfor-
ingjum af hinum og þessum
trúarlegum og pólitískum sauða-
húsum, stjórnarerindrekum frá
öðrum Arabaríkjum og háttsett-
um mönnum í ýmsum palestínsk-
um samtökum, svo að ekki sé tal-
að um urmul minniháttar fólks,
sem reiðubúið var að láta þes-
skonar þjónustu í té gegn greiðslu
eða til að klekkja á einhverjum
andstæðingum eða keppinaut-
um.
En þetta gerbreyttist til hins
verra fyrir CIA eftir að sjítar tóku
að magnast. Hollusta hinna of-
stækistrúuðu Líbanonssjíta við
málstað sinn, samtök, ættbálk og
fjölskyldu er svo gagnger, að við-
leitni utan frá til að fá menn í
þeirra röðum til að njósna fyrir
sig hefur hingað til ekki borið ár-
angur, svo vitað sé. A.m.k. virð-
ist CIA enn sem komið er ekki
hafa orðið neitt ágengt á þeim
vettvangi.
Mafíuhópar
Talið er að mannræningjarnir
flestir séu í einhverjum tengslum
við Hizbollah (Guðsflokk), en
þar er raunar um að ræða laus-
lega skipulögð samtök. Mikið af
því liði er skipt í smáhópa, oft
eftir fjölskyldutengslum og
skyldleika. Það fyrirkomulag
minnir um margt á það sem þekkt
er frá ítölsku mafíunni. Inn í þá
hópa er engum hleypt, nema
hann sé skyldur, tengdur eða frá
bernskuárum nákunnugur þeim
sem fyrir eru. Það hefur hingað til
gert að verkum að nánast ómögu-
legt hefur reynst að koma flugu-
mönnum inn í hópa þessa.
Margir Líbanar, sem ekki eru
sjítar eða a.m.k. ekki hollir Hiz-
bollah, vita að vísu heilmikið um
þau samtök og hina ýmsu hópa
innan þeirra. Sumum þeirra kann
meira að segja að vera kunnugt
um hvar gísiarnir eru faldir. Full-
yrt er að sumt af þessu fólki vildi
gjarnan láta þeim, sem vilja fá
gíslana lausa, vitneskju sína um
Hizbollah sýnir styrk sínn í Beirút - tókst að tæta sundur njósnanet CIA.
þá í té. En það þorir það ekki af
ótta við að mannræningjarnir
verði þess vísir. Þetta fólk ætti þá
yfir höfði sér hroðalegustu hefnd-
ir, og þótt CIA eða aðrir álíka
aðilar heiti því vernd að launum
fyrir upplýsingar, þora ekki
margir að reiða sig á það.
Örlög Ames og Buck-
leys
Ferill CIA undanfarin ár í Lí-
banon er sem sé ekki þesskonar,
að líklegt sé að virðing þeirrar
stofnunar hafi vaxið í augum Lí-
bana þeirra, sem kannski vildu
vera henni innan handar. Sá
hrakfallabálkur hófst fyrir alvöru
18. apríl 1983, er bfl hlöðnum
sprengiefni var ekið á bandaríska
sendiráðið í Beirút. Meðal þeirra
16 Bandaríkjamanna, sem þá fór-
ust, voru flestir helstu starfs-
manna CIA í Líbanon, þeirra á
meðal Robert Ames, sérstakur
ráðunautur stofnunarinnar um
Austurlönd nær. Hann hafði í
mörg ár haft góð sambönd við
háttsetta menn í Frelsissam-
tökum Palestínu (PLO) og frétt
frá þeim um tilræði ýmis og að-
gerðir, sem fyrirhuguð höfðu ver-
ið gegn bandarískum aðilum.
1984 var William Buckley, yfir-
manni CIA í Líbanon, rænt.
Bandarfskir embættismenn telja,
að hann hafi sætt hroðalegum
pyndingum og ef til vill verið
fluttur til íran til yfirheyrslu. Lík-
legt sé að hann hafi ekki staðist
þá meðferð og látið margt uppi.
Skömmu síðar voru nokkrir Lí-
banar, sem njósnað höfðu fyrir
CIA, myrtir eða hurfu sporlaust.
dþ.
6 SÍÐA — ÞJÓÐVILJINN Þriðjudagur 22. ágúst 1989