Þjóðviljinn - 11.10.1989, Blaðsíða 6

Kolakraninn í Reykjavíkurhöfn, mynd sem Ólafur Magnússon Ijós-myndari tók fyrir Heimssýninguna í New York 1939.
Þjóðminjasafnið
150 ára afmæli Ijósmyndarinnar
íslensk ljósmyndasaga í sögulegu samhengi á sýningu í Bogasalnum
Ljósmyndin 150 ára - Saga
Ijósmyndunar á íslandi, er yfir-
skrift sýningar sem nú stendur
yflr í Bogasal Þjóðminjasafnsins.
Er tilefnið að á þessu ári eru 150
ár liðin frá því að Louis Daguerre
fann upp þá tækni sem gerðu
Ijósmyndina mögulega. Sýningin
er byggð á frummyndum í eigu
safnsins, Ijósmyndum, sem því
hafa verið gefnar allt frá árinu
1910-15, og er með þeim reynt að
varpa Ijósi á íslenska Ijósmynda-
sögu í gegnum tíðina. Sýndar eru
myndir eftir frumherja í iðninni,
þær settar í sögulegt samhengi og
leitast við að láta handverkið tala
sínu máli.
Á sýningunni eru bæði myndir
eftir íslenska ljósmyndara og
myndir sem erlendir Ijósmyndar-
ar hafa tekið hér á landi. Er stikl-
að á stóru í gegnum ljósmynda-
söguna allt til ársins 1963, en
yngsta myndin á sýningunni er
fréttamynd úr safni Morgun-
blaðsins, sem gefið var á safnið.
Ljósmyndin 150 ára er fyrsta
tilraunin sem gerð hefur verið hér
á landi til að stilla íslenskri Ijós-
myndasögu í sögulegt samhengi.
Yfirumsjón með hönnun sýning-
arinnar og myndavali hafði Inga
Lára Baldvinsdóttir og byggir
hún á cand mag ritgerð sinni um
sögu Ijósmyndarinnar. Að sögn
hennar tengdist ljósmyndun
framan af yfirstéttinni hér á landi
sem og annars staðar, bæði at-
vinnuljósmyndun og eins áhug-
amennskan, fyrst eftir að hún
kom til sögunnar. Segir Inga Lára
Ijósmyndun hér á landi fyrst og
fremst hafa tengst verslunar- og
iðnaðarmönnum, sem höfðu hús-
rými og möguleika á að koma sér
upp þeirri aðstöðu og tækjabún-
aði sem til þurfti, en sem dæmi
um ljósmyndara úr stétt iðnaðar-
manna má nefna þá Sigfús Ey-
mundsson bókbindara og
Tryggva Gunnarsson trésmið.
Ljósmyndin 150 ára verður í
Bogasal Þjóðminjasafnsins til
nóvemberloka.
LG
Leikhús og ópera
Mikið að gerast
LA, Nemendaleikhúsið og LR hefja vetrarstarfið á næstunni. Tosca
væntanleg í Óperuna
Tosca, Hús Bernhörðu Alba,
Grímulcikur og Ljós hcimsins,
eru meðal þeirra verka sem verða
á boðstólum í leikhúsunum og í
Óperunni á næstunni. Vetrar-
starf íslénsku Óperunnar er nú
nýhafið og Leikfélag Akureyrar,
Nemendaleikhúsið og Leikfélag
Reykjavíkur fylgja í kjölfarið
með fyrstu sýningar vetrarins um
næstu og þarnæstu helgi.
í Óperunni verða fimm sýning-
ar á Brúðkaupi Fígarós, sem
frumsýnt var í vor, en eftir það
taka við sýningar á Toscu eftir
Puccini. Er það gestasýning frá
Norsku Óperunni í Osló og leik-
stjóri og aðalsöngvarar þeir sömu
og þar: Per E. Fosser leikstjóri,
Margarita Haverinnen sópran-
söngkona, sem þekkt er fyrir
túlkun sína á Toscu, Stein Arild
Thorsson og Garðar Cortes. Sig-
urður Björnsson og Viðar Gunn-
arsson verða í minni hlutverkum,
en kór og hljómsveit íslensku
Óperunnar sjá um annan tónlist-
arflutning. Hljómsveitarstjóri
verður Bretinn Robin Stapleton.
Eftir áramót setur Óperan upp
I Pagliacci eftir Leoncavallo og
Carmina Burana eftir Carl Orff í
samvinnu við Þjóðleikhúsið, en í
mars hefjast sýningar á óperunni
Lucia di Lammermoor eftir Don-
izetti.
Bernarða Alba
um næstu helgi
Leikfélag Akureyrar frum-
sýnir um næstu helgi Hús Bern-
örðu Alba eftir Federico Garcia
Lorca í nýrri þýðingu Einars
Braga. Hann þýddi verkið upp-
haflega fyrir sýningu Leikfélags
Reykjavíkur árið 1966, en hefur
nú endurskoðað þýðinguna fyrir
LA. Sigríður Hagalín fer með
hlutverk Bernörðu, en leikritið
fjallar sem kunnugt er um ekkj-
una Bernörðu, móður hennar,
dætur og aðrar konur sem þeim
tengjast. Leikstjóri er Þórunn
Sigurðardóttir og um tónlistina
sér Pétur Jónasson gítarleikari,
sem mun leika spánska gítartón-
list á öllum sýningunum, meðal
annars eftir Lorca og De Falla.
Fyrir samanburðarfræðinga er
sýning LA kjörið tækifæri, því
Þjóðleikhúsið mun sýna sama
leikrit í vetur, en í þýðingu Guð-
bergs Bergssonar og undir nafn-
inu Heimili Vernhörðu Alba.
Jólaleikrit LA verður nýtt
barna- og fjölskylduleikrit eftir
Iðunni og Kristínu Steinsdætur.
Hlaut leikritið önnur verðlaun í
flokki barnaleikrita í leikritasam-
keppni LR, sem efnt var til í til-
efni að opnun Borgarleikhúss.
Þriðja verkefni leikársins verð-
ur Heill sé þér þorskur, leikverk
um íslenska sjómenn og sjó-
mennsku eftir Guðrúnu Ás-
mundsdóttur. Verkið var upp-
haflega bókmennta- og tónlistar-
dagskrá samin fyrir Leiklistar-
skóla íslands fyrir tæpum áratug,
en Guðrún hefur nú unnið það
frá grunni fyrir LA. Lokaverk-
efni LA á þessu leikári verður
síðan ný leikgerð Böðvars Guð-
mundssonar unnin upp úr endur-
minningabókum Tryggva Emils-
sonar: Fátækt fólk og Baráttan
um brauðið.
Grímuleikur
4. árs
verður fyrsta verkefni Nemend-
aleikhúss Leiklistarskóla íslands,
og er frumsýning fyrirhuguð
þann 20. október. Þýðingu verks-
ins gerði Jón Óskar, en leikstjóri
er rúmenski leikstjórinn Alexa
Visarion, sem starfar sem pró-
fessor í leikstjórn við kvikmynda-
og leikstjórnarstofnunina í Búka-
rest. Leikmynd og búningar eru
eftir Hlín Gunnarsdóttur og að-
stoðarleikstjóri er Ásdís Skúla-
dóttir.
Annað verkefni fjórða árs
nemenda leiklistarskólans verður
Óþelló eftir Shakespeare í þýð-
ingu Helga Hálfdanarsonar og
hefur Guðjón Pedersen verið
ráðinn leikstjóri. Lokaverkefni
Nemendaleikhússins verður síð-
an nýtt leikrit eftir Sjón í upp-
færslu Stefáns Baldurssonar. Níu
leiklistarnemar eru á fjórða ári
Leiklistarskólans að þessu sinni,
þau Baltasar Kormákur, Björn
Ingi Hilmarsson, Edda Arnljóts-
dóttir, Eggert Arnar Kaaber, Er-
ling Jóhannesson, Harpa Arnar-
dóttir, Hilmar Jónsson, Ingvar
Eggert Sigurðsson og Katarína
Nolsö.
Islenskt ár hjá LR
Leikfélag Reykjavíkur hefur
nýtt starfsár á nýjum stað með
sýningu á Ljósi heimsins eftir
Laxness í leikstjórn og leikgerð
Kjartans Ragnarssonar, og verð-
ur frumsýning á litla sviðinu þann
20. október. Tveimur dögum
seinna verður Höll sumarlands-
ins, leikgerð Kjartans eftir ann-
arri bók Heimsljóss, síðan frum-
sýnd á stóra sviðinu.
Hjá LR er nú hafin sala að-
gangskorta að sýningum í Borg-
arleikhúsinu fram til áramóta.
Verða það auk leikgerða Kjart-
ans þrjú ný leikrit, tvö á stóra
sviðinu og eitt á því litla. Á stóra
sviðinu verða Kjöt, eftir Ólaf
Hauk Símonarson í leikstjórn
Sigrúnar Valbergsdóttur og Hót-
el Þingvellir eftir Sigurð Pálsson í
leikstjórn Hailmars Sigurðs-
sonar. Á litla sviðinu verður um
jólaleytið frumsýnt barna- og
fjölskylduleikritið Töfrasprotinn
eftir Benóný Ægisson í leikstjórn
Þórunnar Sigurðardóttur.
LG
Verðlaunasamkeppni
Besta sagan
Menningarsamtök Norðlend-
inga og dagblaðið Dagur á Akur-
eyri efna til samkeppni um frum-
samda smásögu og er skilafrestur
handrita til 24. nóvember, sem er
síðasti póstlagningardagur.
Sögurnar mega mest vera sex
til sjö síður í A-4 stærð, vélritaðar
í aðra hverja línu, sendar undir
dulnefni til Hauks Ágústssonar,
formanns Menningarsamtaka
Norðlendinga, Gilsbakkavegi 13,
600 Akureyri. Skal rétt nafn,
heimilisfang og símanúmer þátt-
takanda fylgja með sögunni í lok-
uðu umslagi auðkenndu dulnefn-
inu.
Um sögurnar fjallar þriggja
manna dómnefnd, skipuð þeim
Hjalta Pálssyni, bókaverði við
Héraðsbókasafn Skagfirðinga á
Sauðárkróki, Braga V. Berg-
mann, ritstjóra Dags og Sverri
Páli Erlendssyni kennara við
Menntaskólann á Akureyri, sem
er formaður nefndarinnar.
Verðlaunaafhending verður í
Gamla Lundi við Riðsvöll á Ak-
ureyri sunnudaginn 10. desemb-
er. Fyrstu verðlaun verða 60.000
krónur og önnur verðlaun
20.000. Mun verðlaunasagan
birtast í jólablaði Dags, auk þess
sem Fréttabréf MENOR áskilur
sér rétt til birtingar, ef tök verða á
og ástæða þykir til. Sami birting-
arréttur er áskilinn á sögunni,
sem hlýtur önnur verðlaun í sam-
keppninni.
Listahátíð í Reykjavík
Listakeppni
Listahátíð í Reykjavík efnir til
verðlaunasamkeppni á sviði lista
meðal ungs fólks. Mega þátttak-
endur kjósa sér listform, hvort
sem er á sviði ritaðs máls, mynd-
máls, danslistar, leikhúss, tónlist-
ar, form- eða umhverfislistar,
eða jafnvel á enn öðru sviði eða
fleiri en eitt form saman. Tekur
keppnin fyrst og fremst til frum-
sköpunar í list.
Þátttakendur verða að vera
nítján ára eða yngri, miðað við
skiladag, sem er til 1. mars 1990.
Verkum skal skilað á skrifstofu
Listahátíðar, Gimli, v/ Lækjar-
götu, 101 Reykjavík, svofullbún-
um sem kostur er, eða ítarlegri
lýsingu á hugmynd þess. Lýsir
Listahátíð sérstökum áhuga á
verkum unnum út frá grunnhug-
myndinni íslendingur og haf, en
verk út frá öðrum hugmyndum
hafa þó fullan rétt á keppni.
Vigdís Finnbogadóttir forseti
íslands er heiðurformaður dóm-
nefndar og formaður hennar
Brynja Benediktsdóttir leik-
stjóri, en dómnefnd er skipuð í
samráði við stjórn Bandalags ís-
lenskra listamanna. Áformuð er
kynning valinna verka úr sam-
keppninni á Listahátíð og/eða
síðar, svo sem tök verða á. Verð-
launafé verður alls 400 þúsund
krónur og hefur dómnefnd sjálf-
dæmi um deilingu þess. Verðlaun
verða afhent við opnun Listahá-
tíðar 1990. Samkeppnin er kost-
uð af íslandsbanka.
Grímuleikur
leikritaskáldið
eftir
I.L.
rúmenska
Caragiale
LA frumsýnir Hús Bernörðu Alba um helgina. Flestir
aðstandendur sýningar og leikhússtjóri.
.4. árs nemendur Leiklistarskólans í 2. árs verkefn-
inu: Antígónu.
6 SÍÐA - ÞJÓÐVILJINN Miðvikudagur 11. október 1989