Þjóðviljinn - 22.12.1989, Side 2

Þjóðviljinn - 22.12.1989, Side 2
SKAÐI SKRIFAR Eg fæ að vita allt um Leppalúða VV>;.* . v, feajfcí. .imm***®,*r Jæja. Þá eru að koma jól. Ég segi nú ekki margt. Ég er að vísu kristinn maður og svo- leiðis en stundum verð ég svo leiður á þessu jólagaspri að mig langar mest til að fara að ráðum Steins Steinarrs, míns aldavinar. En það var hann sem gaf okkur svofell hollráð á jólum: Með kurteisum svip skaltu kveikja í stof- unni þinni Og kauptu svo sóknarprestinn og éttu hann. Mig langar ekki í hangikjöt frekar en það væri niðurgreitt refafóður. Ég skal splundra öllum englasöng með hrossabresti. Ég gæti skotið alla jólasveina á fæti. Svona var ég nú í skapinu þegar ég hitti hana Villu frænku mína á dögunum en hún er öll í kvennaþjóðfræðasálfræðinni og því. Og ég fór að skemmta mér eitthvað með því að stríða henni á Grýlu. Villa mín, sagði ég sisona. Finnst þér ekki óþolandi fjandi að þessir vinsælu jólasveinar skuli allir vera karlar, en Grýla, sem étur börnin og alltaf er verið að hræða þau á, skuli vera kona? Þú meinar það Skaði, sagði Villa, að þér finnist að í Grýlumyndinni endurspeglist kvenhatur það sem á sér erkitýpiskar rætur í gyðinglegri-kristilegri kvenfælni: Með öðrum orðum að Grýla sé úrkynjað framhald af Evu sem leiddi hið illa og syndina yfir mannkynið? Einmitt, sagði ég, því ég vil ekki sýnast ólærðari en hún frænka mín litla hún Villa. Svo gæti virst sem svo væri, sagði Villa og setti upp hugsasvipinn. Og þó er þetta ekki svo heldur hinsegin. Hinsegin hvað? spurði ég. Jú, sjáðu til frændi, sagði Villa. Eiginlega erum við, jafnréttiskonur, komnar á þá skoðun, að Grýla sé okkar hetja. Hún er að vísu Ijót og leiöinleg með ferlega hönd og haltan fót. Hún er skelfileg þar sem hún gengur um og tínir óþekktarorma í skjóðu sína. En hún hefur vald og þar stendur tromphnífurinn út úr vorri kú. Eg tel ótvírætt, að Grýla sé sterkur minnisvarði um mæðra- veldið, um matríarkatið, í norrænu samfélagi. Hún er Gyðjan Mikla, sem karlveldið hefur seinna reynt að afskræma og níða niður af sínum skepnuskap. Ertu nú alveg viss um þetta, Villa mín? spurði ég vantrúaður. Ég er handviss, sagði Villa. Og ég þarf ekki annað en minna þig á hann Leppalúða til að þú sjáir þetta skýrt eins og staf á bók. Hann Leppalúða? hváði ég hissa. Já. Leppalúði er einmitt karlkynið á hinum sælu dögum mæðraveldisins þegar körlum var haldið frá valdi og ákvörðunum, þeir voru svona rétt hafðir til undaneldis og fengu ekki einu sinni að vita það sem konur alltaf vissu - hvernig börn verða til! Leppalúði er svosem ekki neitt neitt. Við sjáum það af kvæðum og sögum að hafi hann verið faðir jóla- sveinanna, sem er nú alltaf f ræðilegt vaf amál og túlkunaratriði, þá er svo mikið víst að þeg- ar þeir eru farnir á stjá er hlutverki hans lokið. Hann dugir ekki einu sinni til að smala börn- um í matinn. Mesta lagi hann fái kannski að reyta af þeim spjarirnar áður en þau eru sett í pottinn. Og þó er þessa ekki einu sinni getið, þetta er bara svona ágiskun. Þú manst hvað stóð í kvæðinu: Leppalúði við bólið beið. Hvað segir okkur þessi gangorða lýsing á hlutskipti karls í kvennaveldi? Hún lýsir ámát- legum vanmætti. Grýla er lögst í bólið, hún hefur barist hetjulega í sínu lífsstríði, en ís- lensk börn eru að vinna á henni með kristi- legum fláttskap, þykjast vera góð og ég veit ekki hvað. Hún leggst fyrir, því það vantar björg í bú. En karlinn gerir ekkert, Leppalúði við bólið beið: og síðan fór hann þá sömu leið Vegna þess að hann er ómyndugur aðili að tilverunni. Leppalúði er með nokkrum hætti öfug speglun, niðurlægingin og bæling persónuleikans sem síðar verður hlutskipti kvenna í sögunni. Þetta er merkilegt Villa, sagði ég. Mjög merkilegt. En hefur þú ekki alltaf verið að segja mér að þegar mæðraveldið var þá hafi allt verið svo gott og allir jafnréttháir og góðir hver við annan? Vertu ekki með neinn útúrsnúning goði, sagði Villa. Vitanlega voru allir jafnréttháir, karlar og konur, en fólkið var jafnrétthátt á forsendum kvenna eins og eðlilegt var því að þær gengu með börnin og fæddu af sér lífið, án þeirra hefðu kynslóðaskiptin stoppað og þróunin sprungið af harðlífi. Og karlarnir, þeir sem sagt sátu og „biðu við bólið" eins og skáldið segir af kvenlægri visku sinni, biðu rólegir eftir því að þeim væri sagt eða gera hitt eða þetta eða geispa golunni. RÓSA- I GARÐiNUM VANRÆKSLAI MARKAÐSSETN- INGU Jólin eru ósköp látlaus hjá reykvískum hestum. Tíminn OSSVANTAR HESTAPRESTA Ég veit ekki um neinn sem les jólaguðspjallið fyrir hestana sína á aðfangadagskvöld, syngur fyrir þá jólalög eða sálma, setur jól- askeifur á þá. Tíminn ORÐARETTUM STAÐ Það er ákveðið ljós sett á So- vétríkin, þennan gervikommún- isma sem íslenskir blaðamenn kalla að vísu kommúnisma, þeir eru svo illa að sér að þeir vita ekki að þetta er ekki annað en svindl sem kemur kommúnisma ekkert við. Morgunbladið HAGFRÆÐIN NÝJA Þegar allt kemur til alls hefur þjóðin í rauninni aldrei haft efni á öðru en nokkrum pökkum af rauðum og bláum ópal, allt ann- að er blekking. Morgunblaðið AF STORMSVEIT- UM DAVÍÐS Þessar stöðumælaofsóknir í miðborg Reykjavíkur eiga ekki við nein rök að styðjast. Það er verið að reyna að laða fólk í mið- borgina til viðskipta, en jafn- framt eru skipaðar árásarsveitir til þess að fæla menn burt úr mið- borginm. Morgunbiaðið SETJIÐ DJÖFULINN AFTUR í SÁLMA- BÓKINA! Ætla mætti að fögnuður ríkti út af (breytingunum í Austur- Evr- ópu) í Atlantshafsbandalaginu. En það er segin saga að enginn veit hvað átt hefur fyrr en misst hefur andstæðing sinn. DV MARKAÐS- HYGGJAN LIFI Af hverju má ekki græða á því að selja mönnum lífslygi eins og allt annað? DV SÆLIR ERU AUÐ- MJÚKIR. Ég held ýmsum skoðunum fram í þessari bók sem eru mínar skoðanir, án kröfu um að vera algildur sannleikur. Ingólfur Guðbrandsson í DV INGÓLFS ÓHAM- INGJU VERÐUR ALLT AÐ VOPNI. Annað var til komið vegna af- brýðissemi og öfundar. Bæði var það að mér vegnaði vel fjárhags- lega og vegna þess að ég naut augljóslega kvenhylli sem er eitt mesta ólán sem nokkurn mann getur hent. Lífspegill sama Ingólfs. 2 SlÐA-NÝTT HELGARBLAÐ Föstudagur 22. desember 1989

x

Þjóðviljinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.